Tờ Financial Times ngày 14/8 trích dẫn những hồ sơ mật đưa tin rằng, Nga đã huấn luyện hải quân tấn công các mục tiêu sâu bên trong châu Âu bằng tên lửa có khả năng mang đầu đạn hạt nhân đề phòng trường hợp xảy ra xung đột với NATO.
Trong những hồ sơ đó, bản đồ về các mục tiêu xa tới tận bờ biển phía tây của Pháp và thị trấn cảng Barrow-in-Furness ở Anh là một phần của bài thuyết trình chi tiết dành cho các sĩ quan quân đội Nga từ trước chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine.
Hồ sơ mật lưu ý rằng, "khả năng cơ động cao" của hải quân Nga cho phép họ thực hiện "các đòn tấn công bất ngờ và phủ đầu". Ảnh: mil.ru
29 hồ sơ quân sự bí mật - được các nguồn tin phương Tây cung cấp cho Financial Times - tiết lộ kế hoạch của Nga về các cuộc tấn công mở rộng khắp Tây Âu, dự đoán một cuộc xung đột với phương Tây sẽ vượt ra ngoài biên giới NATO.
Những hồ sơ - được chuẩn bị từ năm 2008 đến năm 2014 - bao gồm các mục tiêu cho tên lửa mang đầu đạn hạt nhân thông thường hoặc chiến thuật, thể hiện rõ ý định triển khai các cuộc tấn công hạt nhân sớm của Nga.
Bài thuyết trình dành cho các sĩ quan cũng cho thấy Nga có thể triển khai vũ khí hạt nhân trên tàu mặt nước.
Hồ sơ lưu ý rằng, "khả năng cơ động cao" của hải quân Nga cho phép họ thực hiện "các đòn tấn công bất ngờ và phủ đầu" và "các cuộc tấn công tên lửa lớn từ nhiều hướng khác nhau".
Tài liệu này cũng cho biết thêm rằng, vũ khí hạt nhân "theo nguyên tắc" được chỉ định để sử dụng "kết hợp với các phương tiện hủy diệt khác" để đạt được các mục tiêu của Nga.
Các nhà phân tích đã xem xét những hồ sơ này thấy chúng phù hợp với đánh giá của NATO về mối đe dọa tên lửa tầm xa của hải quân Nga và khả năng Nga nhanh chóng leo thang sử dụng vũ khí hạt nhân.
32 mục tiêu NATO trên khắp châu Âu
Các bản đồ được tạo ra để trình bày thay vì sử dụng cho mục đích tác chiến, nêu bật 32 mục tiêu NATO trên khắp châu Âu dành cho các hạm đội hải quân của Nga.
William Alberque - cựu quan chức NATO hiện làm việc tại Trung tâm nghiên cứu Stimson có trụ sở tại Washington - nói với Financial Times rằng, đây chỉ là một phần nhỏ trong số "hàng trăm, nếu không muốn nói là hàng nghìn mục tiêu được [Nga] lập bản đồ trên khắp châu Âu... bao gồm các mục tiêu quân sự và cơ sở hạ tầng quan trọng".
Khả năng tấn công khắp châu Âu của Nga có nghĩa là các mục tiêu trên khắp lục địa sẽ gặp rủi ro ngay khi quân đội Nga giao tranh với lực lượng NATO ở các quốc gia tiền tuyến như các nước vùng Baltic và Ba Lan - Financial Times dẫn lời các nhà phân tích và cựu quan chức cho biết.
Jeffrey Lewis - giáo sư tại Viện Nghiên cứu Quốc tế Middlebury có trụ sở tại California, người nghiên cứu về kiểm soát vũ khí - cho biết: "Khái niệm chiến tranh của họ là chiến tranh tổng lực."
"Họ coi những thứ này [đầu đạn hạt nhân chiến thuật] là vũ khí có khả năng giành chiến thắng trong chiến tranh", Lewis nói thêm. "Họ sẽ muốn sử dụng chúng, và họ sẽ muốn sử dụng chúng thật nhanh chóng."
Các chuyên gia nhận định, loại vũ khí hạt nhân chiến thuật này được phóng từ đất liền, hoặc tên lửa phóng từ biển hay máy bay, có tầm bắn ngắn hơn và sức công phá kém hơn so với vũ khí "chiến lược" lớn hơn nhắm vào Mỹ. Tuy nhiên, chúng vẫn giải phóng nhiều năng lượng hơn đáng kể so với những quả bom hạt nhân được sử dụng ở Nagasaki và Hiroshima vào năm 1945.
Theo Financial Times, Tổng thống Nga Vladimir Putin thường xuyên cảnh báo về khả năng sử dụng vũ khí hạt nhân đối với các đồng minh châu Âu của Ukraine để ngăn chặn sự ủng hộ của phương Tây đối với Kyiv.
"Họ cần nhớ rằng họ là những quốc gia nhỏ, đông dân", ông Putin nói vào tháng 5.
Kế hoạch tấn công trình diễn
Bài thuyết trình dành cho các sĩ quan Nga cũng đề cập đến khả năng "tấn công trình diễn" — kích nổ vũ khí hạt nhân ở một khu vực xa xôi để đe dọa các quốc gia phương Tây trước khi xảy ra xung đột thực sự.
Mặc dù Nga chưa chính thức thừa nhận chiến thuật này, nhưng các hồ sơ cho biết một cuộc tấn công như vậy sẽ cho thấy "sự sẵn sàng và khả năng sử dụng vũ khí hạt nhân phi chiến lược chính xác" và "ý định sử dụng vũ khí hạt nhân".
William Alberque - cựu giám đốc Trung tâm Kiểm soát vũ khí, Giải trừ quân bị và Không phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt của NATO (ACDC) – cho biết: "Họ muốn nỗi sợ về việc Nga sử dụng vũ khí hạt nhân là chìa khóa kỳ diệu mở ra sự chấp thuận của phương Tây."
Fabian Hoffmann - nghiên cứu sinh tiến sĩ chuyên về chính sách hạt nhân tại Đại học Oslo (Na Uy), nói với Financial Times rằng, sự kết hợp giữa các cuộc tấn công bằng vũ khí hạt nhân và vũ khí thông thường được nêu trong bài thuyết trình đóng vai trò như một lời cảnh báo đối với các đối thủ tham gia đàm phán khi căng thẳng leo thang.
Tổng thống Nga Vladimir Putin thường xuyên đe dọa sử dụng vũ khí hạt nhân đối với các đồng minh châu Âu của Ukraine để ngăn chặn sự ủng hộ của phương Tây đối với Kyiv. Ảnh: kremlin.ru
NATO ước tính rằng các quốc gia thành viên có chưa đến 5% năng lực phòng không cần thiết để bảo vệ sườn phía đông của liên minh khỏi một cuộc tấn công toàn diện của Nga.
Tổng thống Nga Putin từng tuyên bố vào tháng 6 rằng, châu Âu sẽ "ít nhiều không có khả năng phòng thủ" trước các cuộc tấn công bằng tên lửa của Nga.
Chuyên gia Dara Massicot đến từ Quỹ Carnegie vì hòa bình quốc tế (CEIP) cho biết, các chiến lược gia Nga coi vũ khí hạt nhân là yếu tố quan trọng trong giai đoạn đầu của cuộc xung đột với NATO do nguồn vũ khí thông thường của Nga hạn chế.
"Họ [Nga] không có đủ tên lửa", Massicot nói.
Các tài liệu bị rò rỉ cũng tiết lộ rằng Nga vẫn duy trì khả năng triển khai vũ khí hạt nhân chiến thuật trên tàu mặt nước, mặc dù đã có thỏa thuận năm 1991 với Mỹ về việc loại bỏ các khả năng như vậy. Những hồ sơ mật liệt kê tên lửa chống tàu ngầm và tên lửa phòng không có điều khiển trên tàu mang đầu đạn hạt nhân trong số các khí tài này.
Chuyên gia Alberque nhấn mạnh những rủi ro khi mang vũ khí hạt nhân trên tàu mặt nước, vốn dễ bị hư hại do bão hoặc bị kẻ thù tấn công hơn so với tàu ngầm mang tên lửa đạn đạo chiến lược.
Theo Financial Times, các cuộc tập trận gần đây của quân đội Nga, bao gồm việc đưa tên lửa chống hạm P-270 thời Liên Xô mang đầu đạn hạt nhân lên tàu hộ tống lớp Tarantul ở Kaliningrad, cho thấy các tài liệu bị rò rỉ phản ánh học thuyết quân sự hiện tại của Nga.
Các cảnh quay từ các cuộc tập trận này cho thấy quân đội Nga đang thực hành các quy trình xử lý đầu đạn hạt nhân, thể hiện sự chuẩn bị đang diễn ra để có thể triển khai.