Vào ngày 25 và 26/10/2024, Israel đã tiến hành một loạt các cuộc không kích vào các địa điểm quân sự quan trọng của Iran để đáp trả cuộc tấn công tên lửa quy mô lớn trước đó của Tehran. Mục tiêu của cuộc không kích bao gồm các hệ thống tên lửa, cơ sở hạ tầng và các sở chỉ huy, tất cả đều được coi là có ý nghĩa chiến lược đối với các hoạt động quân sự của Iran.
Tuy nhiên, bất chấp quy mô và cường độ từ các cuộc không kích của Israel, tác động của chúng lại ít hơn nhiều so với dự đoán ban đầu. Thiệt hại gây ra cho cơ sở hạ tầng quân sự của Iran là rất nhỏ, làm dấy lên nghi ngờ về hiệu quả của cuộc tấn công của Israel. Nhiều nhà phân tích bối rối trước kết quả tương đối hạn chế của hoạt động này, vì lực lượng Israel được cho là đã triển khai khoảng 100 máy bay chiến đấu tiên tiến.
Một số người suy đoán rằng các cuộc không kích của Israel đã bị hạn chế một cách cố ý do áp lực từ Washington, nơi tìm cách tránh leo thang căng thẳng trước cuộc bầu cử tổng thống vào ngày 5/11. Tuy nhiên, những thông tin mới đã xuất hiện, chỉ ra yếu tố chính đằng sau khiến các cuộc không kích của Israel hạn chế đi nhiều là do hệ thống phòng không tiên tiến của Iran.
Hệ thống phòng không Iran
Theo báo cáo từ Defense Arabic, tình báo Israel cho biết, năng lực phòng không của Iran là lý do chính khiến các cuộc không kích vào ngày 25 và 26/10 có hiệu quả hạn chế. Hệ thống phòng không của Iran đã ngăn chặn thành công cuộc tấn công do máy bay chiến đấu của Israel thực hiện, đặc biệt là máy bay F-35 tiên tiến.
Iran sở hữu một loạt các hệ thống phòng không có khả năng nhắm mục tiêu vào các máy bay tiên tiến như F-35. Một trong những hệ thống nổi bật nhất là S-300. Hệ thống phòng thủ tên lửa do Nga sản xuất này có khả năng phát hiện và theo dõi máy bay tàng hình ở khoảng cách đáng kể. S-300 có thể "khóa mục tiêu" như F-35, sử dụng các tổ hợp radar và tên lửa để bao phủ các vùng không phận rộng lớn.
Các hệ thống khác của Iran có khả năng thách thức F-35 bao gồm các biến thể hiện đại hơn của S-200 và hệ thống phòng thủ tên lửa "Bavar-373". Bavar-373 là phiên bản S-300 do Iran sản xuất trong nước và có những cải tiến đáng kể về khả năng phát hiện và tấn công, đặc biệt là chống lại máy bay tàng hình.
Mặc dù vẫn chưa rõ Bavar-373 sẽ hoạt động như thế nào trong một kịch bản chiến đấu thực tế, nhưng nó được kỳ vọng sẽ là một thách thức đáng kể đối với máy bay Israel trong các cuộc xung đột khu vực trong tương lai. Hệ thống này đã được coi là một trở ngại tiềm tàng đối với ưu thế trên không của Israel ở Trung Đông, đặc biệt là khi nó tiếp tục được tích hợp vào chiến lược phòng thủ rộng hơn của Iran.
Israel bất ngờ
Theo Defense Arabic, các báo cáo cho thấy F-35 của Israel đã bị "làm nhiễu" bởi radar phòng không của Iran khi bay qua không phận Iraq, cách xa mục tiêu dự kiến của họ ở Iran. Vào thời điểm đó, các máy bay chiến đấu của Israel vẫn còn cách biên giới Iran hàng trăm km. Việc các hệ thống phòng không của Iran phát hiện các máy bay chiến đấu của Israel ở khoảng cách như vậy, là một diễn biến bất ngờ đối với các nhà hoạch định quân sự Israel.
Các nguồn tin tình báo Israel đã chỉ ra rằng, hệ thống phòng không của Iran có thể nhắm mục tiêu vào máy bay của Israel ở tầm xa, có khả năng đánh chặn trước khi chúng xâm nhập vào không phận Iran. Điều này cho phép Iran chống lại các hoạt động của Israel ở xa biên giới của mình.
Các báo cáo từ Defense Arabic nhấn mạnh rằng, các máy bay chiến đấu của Israel có thể đã ở cách mục tiêu chính ở Iran hàng trăm dặm, gần với tầm bắn tối đa của tên lửa đạn đạo phóng từ trên không như "Rock" và "Blue Sparrow". Những tên lửa này được dự định sẽ vô hiệu hóa radar phòng không của Iran. Tuy nhiên, chúng đã phải phóng sớm do sự can thiệp bất ngờ từ các hệ thống radar của Iran. Điều này buộc các phi công Israel phải hủy bỏ nhiệm vụ và quay trở lại không phận Israel sớm hơn dự định.
Các quan chức Israel tỏ ra ngạc nhiên khi radar của Iran phát hiện ra máy bay F-35 của họ, buộc họ phải bắn hết tên lửa đạn đạo trước khi đến được vị trí phóng tối ưu dự định. Theo các báo cáo, vụ phóng tên lửa sớm này là một diễn biến bất ngờ, phản ánh khả năng tiên tiến của hệ thống radar Iran trong việc phát hiện máy bay tàng hình.
Sự cố này cho thấy sự tinh vi từ các hệ thống phòng không của Iran ngày càng tăng. Sự cân bằng quyền lực trong khu vực đang thay đổi và Israel sẽ cần phải xem xét lại cách tiếp cận của mình để tiến hành các hoạt động trên không, trước các hệ thống phòng thủ ngày càng mạnh mẽ này.
Quang Hưng