Với diện tích 5.5 triệu km2 nằm trải dài trên 9 quốc gia, Amazon được xem là rừng mưa nhiệt đới lớn nhất trên thế giới. Đây là nơi ở của khoảng 2.5 triệu loài côn trùng và được mệnh danh là lá phổi của thế giới với lượng oxy cung cấp cho trái đất chiếm đến 20%.
Rừng mưa nhiệt đới này hiện có khoảng 500 bộ lạc đang sinh sống. Mỗi bộ lạc sẽ có một nền văn hóa, giá trị và truyền thống riêng. Tuy nhiên, những bộ lạc này đều rất bí ẩn. Cuộc sống và cách sinh tồn của họ vẫn luôn là điều hấp dẫn nhiều nhà nghiên cứu.
Những cánh rừng Amazon rộng lớn luôn ẩn chứa rất nhiều điều huyền bí.
Shaman luôn là mục tiêu thu hút những nhà nghiên cứu nhất khi tìm đến Amazon.
Trong số những giá trị văn hóa của các bộ lạc ở Amazon, dường như những Shaman (pháp sư) luôn là một giá trị thu hút và mê hoặc thế giới bên ngoài hơn hẳn bất cứ điều gì khác.
Với niềm đam mê nghiên cứu về Shaman, nhà nghiên cứu kiêm nhiếp ảnh gia Asher đã thực hiện một cuộc hành trình đến Amazon để tìm hiểu về những con người "đại diện cho thần linh" này.
Khu vực ông tìm đến là vùng rừng rậm nằm ở phía bắc Ecuador. Tại đây, ông đã có cơ hội tiếp xúc với bộ lạc Shuar, gặp gỡ vị Shaman Don Ruffino và đã ghi lại được một bộ ảnh độc đáo về đời sống bí ẩn của những Shaman trong những cánh rừng nhiệt đới Amazon.
Asher - nhà nghiên cứu kiêm nhiếp ảnh gia đã tìm đến Amazon, khu vực phía bắc Ecuador để tìm hiểu về những bí ẩn của Shaman.
Shaman là gì?
Shaman hay pháp sư là một người có tầm ảnh hưởng và rất được tôn kính trong cộng đồng. Hiểu theo cách đơn giản, Shaman là người có khả năng liên hệ với thế giới tâm linh từ thế giới của người tốt cho đến thế giới của những kẻ xấu xa.
Shaman là người thường xuyên ở trong trạng thái ‘xuất thần’ khi thực hiện những nghi lễ cho cộng đồng. Bên cạnh đó, Shaman còn có thể thực hành tiên tri và khám chữa bệnh cứu người.
Một Shaman đang thực hiện nghi thức trang trí cơ thể bằng khói cho học trò của mình giữa rừng rậm Amazon.
Sau nghi thức vẽ hình trang trí, Shaman sẽ dùng vẫy lá cây để thổi bay đám khói.
Don Ruffino xuất thân từ một gia đình có truyền thống lâu đời là Shaman nhưng ông lại là người duy nhất trong số những anh em có niềm đam mê và quyết tâm theo đuổi, kế thừa giá trị nghệ thuật có từ thời cổ đại này bằng tất cả trái tim và tinh thần trách nhiệm.
Ruffino cho biết hứng thú của ông đối với Shaman bắt đầu năm 8 tuổi. Mặc dù bị gia đình ngăn cản nhưng ông vẫn thường xuyên lẻn ra khỏi nhà vào ban đêm, trốn vào bụi cây rồi quan sát ông cùng cha của mình thực hành những nghi lễ cổ xưa của Shaman.
Hai thành viên trong bộ lạc Shuar đang di chuyển bằng thuyền trên sông.
Khi đã đến tuổi trưởng thành, Don Ruffino đã tham gia vào nhiều cuộc khảo sát kiến thức về rừng rậm. Cuối cùng, sau khi vượt qua tất cả những bài kiểm tra, cha của ông cũng đã công nhận sự quyết tâm, nỗ lực và chấp nhận cho ông trở thành một Shaman.
Lần đầu tiên tiếp xúc với bộ lạc Shuar, Asher đã bị chỉ trích vì dùng từ Shaman để gọi những pháp sư trong cộng đồng của họ. Họ nói với Asher rằng: "Ở đây chúng tôi không có Shaman, chúng tôi chỉ có Uwishint (nhà tiên tri)."
"Theo bộ lạc Shuar, một pháp sư sẽ có nhiệm vụ tạo hoặc xóa bỏ lời nguyền và cố gắng lý giải những vấn đề tâm linh cho mọi người. Còn Uwishint sẽ sử dụng kiến thức về cây thuốc trong rừng để cứu chữa cho mọi người và là người tạo ra hòa bình cho bộ lạc", Asher nói.
Trong một cộng đồng Shuar có thể có nhiều Uwishint nhưng chỉ một người trong số đó được tôn vinh là Uwishint tối cao. Mỗi Uwishint tối cao sẽ tại vị và phục vụ cộng đồng trong 10 năm, sau đó những trưởng lão trong bộ lạc sẽ chọn ra người khác để thay thế.
Don Ruffino đang vẽ mặt cho Shaman tập sự của mình.
Shaman tập sự
Qua nghiên cứu, Asher biết được rằng, trong tất cả những nhiệm vụ phải thực hiện trong đời, nhiệm vụ quan trọng nhất của một Shaman là truyền lại toàn bộ kiến thức cho thế hệ sau.
Nếu trước đây, Shaman đã từng giữ vai trò như một người lãnh đạo trong cộng đồng thì giờ đây giống như nhiều nơi trên thế giới, thời gian đã dần làm thay đổi mọi thứ.
Asher nói: "Don Ruffino nói với tôi rằng ngày nay hầu hết các bậc cha mẹ đều khuyến khích con cái theo đuổi nền giáo dục của phương tây. điều này thường trái với những tư tưởng và lời giáo huấn dành cho các Shaman."
Naykim Tzamaren -13 tuổi, một Shaman tập sự của bộ lạc Shuar.
Chính điều này đã làm cho các Shaman gặp phải nhiều khó khăn trong việc tìm kiếm người kế nhiệm theo như truyền thống. Vì thế Ahser đã xem việc tìm kiếm một Shaman tập sự là phần quan trọng nhất trong chuyến hành trình của mình.
"Tôi muốn đi đến nhiều nơi và xem xem liệu tôi có thể tìm thấy một đứa trẻ sẵn lòng tham gia tiếp nhận giá trị nghệ thuật đã có từ thời cổ đại này hay không? Tôi muốn tìm kiếm một điều thật quý hiếm trong thời đại của chúng ta – một Shaman tập sự", Asher nói.
Ngày nay các bậc cha mẹ điều khuyến khích con cái học tập nền giáo dục của phương Tây nên việc tìm kiếm một Shaman tập sự là một điều rất khó khăn.
Chính mục tiêu này đã đưa Asher dấn thân sâu hơn vào bên trong rừng rậm và tại đây anh đã được thỏa ý nguyện khi gặp gỡ cậu bé Naykim Tzamaren -13 tuổi , một Shaman tập sự hay Uwishint tập sự theo như cách gọi của bộ lạc Shuar.
Naykim Tzamaren là con trai út của Uwishint tối cao hiện tại của bộ lạc Shuar và tương lai cũng sẽ trở thành một Uwishint như cha mình. Việc lựa chọn một đứa trẻ trở thành Uwishint không dựa trên kiến thức sẵn có trong đầu trẻ mà dựa trên sự quan sát khả năng biểu hiện qua thời gian của trẻ.
Việc lựa chọn một đứa trẻ trở thành Uwishint không dựa trên kiến thức sẵn có trong đầu trẻ mà dựa trên sự quan sát khả năng biểu hiện qua thời gian của trẻ.
Naykim Tzamaren đứng bên một thác nước lớn.
Những trưởng lão của bộ lạc sẽ quan sát những đứa trẻ trong độ tuổi từ 6 đến 12 thông qua hàng loạt các trò chơi tưởng như bình thường nhưng lại có thể bí mật kiểm tra sức mạnh, sự nhanh nhẹn, phản xạ và quan trọng nhất là cách cư xử của những đứa trẻ với mọi người xung quanh.
"Uwishint tối cao nói với tôi rằng một Uwishint bắt buộc phải khỏe mạnh để trèo cây, đi xuyên rừng rậm và phải dũng cảm để bảo vệ cộng đồng khỏi những loài thú dữ hoặc những bộ lạc thù địch.
Nhưng điều quan trọng nhất đối với một Uwishint là cần phải giữa được bình tĩnh khi những người khác đang hoảng sợ và phải thật công bằng để giải quyết những vụ tranh cãi giữa các thành viên trong bộ lạc", Asher cho biết.
Một Uwisher tập sự sẽ được học tất cả mọi điều về rừng rậm tử cách nhận biết các loại cây cho đến cách bào chế các loại thuốc, chất độc.
Một Uwishint tập sự đang học cách điêu khắc trên thân cây trong rừng rậm.
Một đứa trẻ được chọn trở thành Uwishint tập sự thường 12 tuổi và một khi được chọn, chúng sẽ phải theo những trưởng lão trong bộ lạc học cách phân biệt những loại cây khác nhau trong rừng rậm và cách điều chế chúng thành các loại chất độc khác nhau.
Nổi tiếng nhất trong số đó là một hỗn hợp được gọi là Ayahuasca hoặc Lowaska. Ayahuasca là một loại thuốc gây ảo giác cực kì mạnh được tạo ra để giúp một Uwishint tập sự tìm thấy chính mình thông qua hàng loạt ảo ảnh khác nhau.
Uwishint phải thật khỏe mạnh để trèo cây, sinh tồn trong rừng rậm và bảo vệ bộ lạc.
Một Uwisher tập sự đang được người hướng dẫn vẽ mặt trong giờ học giữa rừng rậm.
Asher nói rằng: "Uống các loại nước là một chìa khóa quan trọng để trở thành Uwishint. Lần đầu tiên sau khi uống Ayahuasca đứa trẻ sẽ được đưa đến một nơi linh thiêng như thác nước và ở lại đó một mình, thiền định và tự tìm ra bản thân giữa những ảo ảnh không ngừng biến đổi.
Tôi nghĩ tất cả những điều này là một ý tưởng tuyệt vời. Một người có kiến thức và sức mạnh ma thuật vĩ đại nhất trong bộ lạc lại phục vụ như người tạo dựng hòa bình.
Tôi chắc chắc một Shaman hay một Uwishint đều có thể dễ dàng sử dụng những khả năng của mình để trở thành thủ lĩnh của cộng đồng nhưng họ đã không làm như thế. Họ luôn luôn khiêm tốn và hài lòng với vai trò của mình."
Các Uwishint tập sự đều sẽ được uống một loại thuốc gây ảo giác tên là Ayahuasca rồi được đưa đến thác nước để thiền định, tìm ra bản thân giữa những ảo ảnh đang quay cuồng trong đầu.