Đêm 8/9, nhóm biệt kích Israel đổ bộ từ trực thăng xuống một phòng thí nghiệm bí mật ở Tây Bắc Syria. Nhóm bảo vệ bên ngoài cơ sở này đã thiệt mạng trong cuộc không kích chớp nhoáng khi tiếng ù ù của trực thăng Israel tiến đến gần.
Những gì diễn ra sau đó là một trong những hoạt động quân sự mạo hiểm nhất của Israel chống lại Hezbollah trong nhiều năm qua.
Đám cháy bùng phát sau trận không kích nhằm vào Masyaf, Syria, ngày 8/9. Ảnh: SANA
Công xưởng vũ khí của Hezbollah ở Syria
Tình báo Israel có thông tin về vị trí của các trạm gác và sơ đồ bố trí cơ sở thí nghiệm bí mật ở Syria. Sau khi hạ nhóm bảo vệ, khoảng 100 lính biệt kích Israel đã đu dây xuống từ trực thăng và có thể vào bên trong mà không gặp trở ngại.
Lính biệt kích chia thành nhiều đội, mỗi đội được giao nhiệm vụ phá hủy một phần khác nhau của cơ sở. Cuộc đột kích kéo dài khoảng 15 phút.
Israel vốn đã để mắt đến cơ sở nói trên từ lâu bởi họ tin rằng Iran và nhóm vũ trang Hezbollah của Lebanon đã lên kế hoạch sản xuất một thế hệ tên lửa chính xác mới tại đây.
Ban đầu, cuộc đột kích ngày 8/9 có vẻ giống như nhiều cuộc tấn công khác do Israel thực hiện. Tel Aviv từng thực hiện hàng trăm vụ không kích nhằm vào Syria từ khi chiến sự tại nước này bùng phát năm 2011, chủ yếu nhắm vào các nhóm dân quân thân Iran như Hezbollah, song hiếm khi nhận trách nhiệm.
Nhưng khi xét đến những diễn biến trong vài ngày qua, nó có vẻ như là phát súng mở màn cho một chiến dịch mới chống lại lực lượng ủy nhiệm của Iran.
Ngày 17/9, khoảng một tuần sau cuộc đột kích của Israel vào phòng thí nghiệm ở Syria, hàng nghìn máy nhắn tin của các thành viên Hezbollah đồng loạt phát nổ trên khắp Lebanon. Ngày hôm sau, hàng trăm bộ đàm do nhóm này sử dụng cũng phát nổ.
Israel không xác nhận nhưng cũng không phủ nhận vai trò trong các vụ nổ thiết bị liên lạc nói trên.
Tiếp sau đó, Israel tiến hành một chiến dịch oanh tạc dữ dội khiến hàng trăm người ở Lebanon thiệt mạng.
Mục tiêu theo dõi từ nhiều năm trước
Phòng thí nghiệm bí mật nói trên có tên chính thức là Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Syria nằm gần thành phố Masyaf ở Tây Bắc. Mặc dù trên danh nghĩa, nơi này do Bộ Quốc phòng Syria kiểm soát, nhưng các quan chức phương Tây cho biết, Hezbollah và Iran đã tiếp quản hoạt động tại đây.
Cơ sở này chỉ cách biên giới Lebanon chỉ khoảng 50km. Đó là lý do các quan chức Israel và Mỹ cho rằng Hezbollah sản xuất vũ khí ở đây thay vì ở Iran. Vận chuyển tên lửa và vũ khí từ Iran đến Lebanon sẽ phải đi qua hành trình dài hơn 1.600km với vô số thách thức.
Israel đã theo dõi và cố gắng phá hủy cơ sở này và những người liên quan đến nó từ nhiều năm trước. Năm 2018, Aziz Asbar, một trong những nhà khoa học tên lửa quan trọng nhất của Syria, đã thiệt mạng trong vụ đánh bom xe ở Masyaf, dường như do cơ quan tình báo Mossad của Israel thực hiện.
Phòng thí nghiệm này cũng từng nhiều lần bị tấn công song các đòn không kích không thể chạm tới khu vực kiên cố. Quân đội Israel ít nhất hai lần cân nhắc thực hiện chiến dịch trên bộ song không thông qua vì rủi ro cao.
Thời cơ hành động đã đến
Theo thông tin tình báo, Hezbollah có ý định sử dụng tên lửa đang được phát triển tại phòng thí nghiệm ở Syria để chống lại Israel. Bởi vậy cơ sở này trở thành mục tiêu hàng đầu mà Tel Aviv muốn phá hủy càng sớm càng tốt.
Thời cơ hành động đã đến khi cơ quan tình báo tín hiệu của Israel, Đơn vị 8200, có được thông tin chi tiết về cơ sở này thông qua một cuộc tấn công xâm nhập máy tính.
Trước khi tiến hành cuộc đột kích, Israel đã thông báo cho các quan chức cấp cao của Mỹ, bao gồm cả Tướng Michael E. Kurilla, người đứng đầu Bộ Tư lệnh Trung tâm Mỹ.
Chia sẻ với phía Mỹ sau đó, Israel nói rằng hoạt động này được thực hiện sau khi rút ra bài học từ cuộc tấn công của Hamas ngày 7/10/2023.
Ba tháng trước các cuộc tấn công của Hamas vào Israel, một nhà phân tích kỳ cựu của Đơn vị 8200 đã cảnh báo rằng phong trào Hồi giáo ở Gaza đang tiến hành một cuộc tập trận và hoạt động này có vẻ đáng lo ngại. Tuy nhiên, một đại tá trong sư đoàn Gaza của quân đội Israel đã gạt bỏ mối lo ngại đó.
Lần này, khi các nhóm tình báo thu thập được thông tin cho thấy lực lượng ủy nhiệm của Iran đang cố gắng phát triển một loại vũ khí mới, quân đội Israel quyết định hành động trước để ngăn chặn.
Tình báo Israel không chỉ có được bản thiết kế vật lý của phòng thí nghiệm ở Syria mà họ còn biết được vị trí của đội bảo vệ ở lối vào cơ sở ngầm. Kết quả là, nhóm biệt kích Israel có thể di chuyển nhanh chóng và quay trở lại trực thăng trong vòng vài phút khi chất nổ mà họ cắt đặt bắt đầu phát nổ.
Cuộc đột kích đã gây ra một thất bại lớn cho cả Syria, Iran và Hezbollah. Đó cũng là phát súng mở đầu cho một giai đoạn mới của chiến dịch nhằm vào lực lượng Hezbollah ở Lebanon.