Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr có nhiều lý do để tự tin về triển vọng chính trị của ông. Một mặt, các đồng minh của ông tiếp tục dẫn đầu trong các cuộc khảo sát trước bầu cử, cho thấy khả năng chiến thắng áp đảo đối trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vào năm 2025. Cuộc bầu cử này được coi là cuộc trưng cầu ý dân về mức độ tín nhiệm của Tổng thống Marcos Jr và khả năng tồn tại của phe chính trị đối lập tại Philippines.
Phó tổng thống Philippines Sara Duterte trong cuộc họp ngày 25/11. Ảnh: ABS-CBN
Nhờ nguồn lực lớn và bộ máy tổ chức của chính quyền, các ứng cử viên ủng hộ ông Marcos được kỳ vọng sẽ nắm giữ cơ quan lập pháp trong nhiệm kỳ tiếp theo cũng như các vị trí quan trọng trong chính quyền địa phương. Ngoài ra, Philippines cũng lạc quan về triển vọng quan hệ quốc phòng với Mỹ, được cho là sẽ chặt chẽ hơn dưới nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống đắc cử Donald Trump.
Philippines không chỉ nhận được sự ủng hộ của cả hai đảng tại Quốc hội Mỹ, mà có thể nhận được sự ủng hộ của đội ngũ an ninh quốc gia và chính sách đối ngoại mới tại Nhà Trắng. Hầu hết các nhân vật này đều là những người có lập trường cứng rắn với Trung Quốc, nhiều khả năng sẽ ưu tiên thúc đẩy quan hệ đồng minh với Philippines.
Tuy vậy, Philippines vẫn phải giải quyết nhiều thách thức liên quan đến các vấn đề nội bộ. Tổng thống Marcos Jr đang đối mặt với những rủi ro hiện hữu từ mâu thuẫn với gia đình cựu Tổng thống Duterte và căng thẳng gia tăng với Trung Quốc ở Biển Đông.
Mâu thuẫn giữa hai gia tộc chính trị quyền lực nhất Philippines đang lên đến đỉnh điểm, sau khi Cục Điều tra Quốc gia Philippines (NBI) xác định Phó tổng thống Sara Duterte là "chủ mưu" trong vụ dọa ám sát Tổng thống Marcos và triệu tập bà để điều tra.
Một liên minh chính trị đưa hai gia tộc đối địch Marcos và Duterte lên nắm giữ những vị trí cao nhất trong chính phủ đã nhanh chóng tan vỡ, đe dọa định hình lại bối cảnh chính trị trước thềm cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vào năm 2025. Vẫn chưa rõ những lùm xùm này sẽ đi xa đến đâu và gây tác động ra sao với cuộc bầu cử tới.
“Cuộc chiến” ngầm giữa 2 gia tộc quyền lực nhất
Bà Duterte và ông Marcos đều là con của các cựu tổng thống Philippines, từng được cho là những ứng cử viên hàng đầu cho vị trí tổng thống cuộc bầu cử năm 2022. Tháng 5/2022, ông Marcos Jr. đã giành được chiến thắng áp đảo nhờ vào quyết định liên danh tranh cử với bà Duterte. Kết quả là bà Duterte trở thành phó tổng thống sau khi ông Marcos Jr. đắc cử.
Nhưng liên minh này nhanh chóng tan rã do bất đồng về nhiều vấn đề, từ cải cách hiến pháp đến vụ bắt giữ ông Apollo Quiboloy - một mục sư người Philippines từng là cố vấn cho ông Rodrigo, cha của bà Sara Duterte khi ông còn là tổng thống. Ông Quiboloy bị Cục Điều tra Liên bang Mỹ truy nã vì với cáo buộc chủ mưu đường dây buôn người và lạm dụng tình dục trẻ em tại Mỹ và chính quê hương Philippines. Tuy nhiên ông đã phủ nhận cáo buộc này.
Bà Sara Duterte từng cho rằng ông Marcos Jr. là người “yếu đuối’ khi ông đảo ngược chính sách thân Trung Quốc của chính phủ tiền nhiệm Rodrigo Duterte, xích lại gần Mỹ và thách thức các yêu sách lãnh thổ của Bắc Kinh ở Biển Đông. Bà Duterte đã rút khỏi nội các vào tháng 6, nhưng vẫn giữ chức Phó tổng thống, sau khi các đồng minh của ông Marcos Jr. điều tra cáo buộc bà sử dụng tiền công quỹ sai mục đích.
Điều gì đã gây ra mối đe dọa ám sát?
Trong những tháng gần đây, cơ quan lập pháp Philippines đã điều tra nhiều cáo buộc đối với gia đình bà Sara Duterte. Cựu Tổng thống Rodrigo Duterte đã phải đối mặt với các cuộc điều tra về cuộc chiến chống ma túy được tiến hành trong thời gian ông tại nhiệm. Chính quyền ông Marcos báo hiệu rằng họ có thể hợp tác với các cơ quan quốc tế để điều tra chiến dịch này, vì nghi ngờ có những vụ bắt giữ hoặc hành quyết ngoài vòng pháp luật.
Hạ viện Philippines cũng đang tiến hành điều tra Phó Tổng thống Sara Duterte và đã ra lệnh bắt giữ chánh văn phòng của bà với cáo buộc ngăn chặn việc công bố những tài liệu quan trọng. Vào ngày 23/11, bà Sara Duterte đã tổ chức một cuộc họp báo, chỉ trích ông Marcos và nói rằng bà đang bị đe dọa.
Trong cuộc họp báo trực tuyến này, bà Duterte nói rằng đã liên hệ với một sát thủ và yêu cầu ra tay với Tổng thống Marcos, đệ nhất phu nhân và Chủ tịch Hạ viện Martin Romualdez (em họ của ông Marcos Jr.) nếu bà bị sát hại. Đối mặt với phản ứng dữ dội từ công chúng, bà Duterte sau đó đã rút lại lời đe dọa. Trong một tuyên bố ngày 26/11, bà Duterte cho rằng chính quyền đã bóp méo quan điểm của bà để tạo cảm giác sai rằng tính mạng của ông Marcos Jr. đang bị đe dọa.
Điện Malacañang ngay lập tức phản ứng bằng cách mô tả tuyên bố của phó tổng thống là "mối đe dọa rõ ràng và không thể nhầm lẫn". Ngay sau đó, Tổng thống Marcos Jr. cho biết: "Những tuyên bố mà chúng ta nghe được trong những ngày trước thật đáng lo ngại. Có những lời chỉ trích và mối đe dọa sát hại một số người trong chúng ta. Tôi sẽ chiến đấu với họ”. Ngay sau đó, Cục Điều tra Quốc gia (NBI) đã có động thái chưa từng có là triệu tập phó tổng thống để điều tra.
Khả năng truy tố hình sự
Vẫn chưa rõ liệu chính quyền Tổng thống Marcos Jr có tiếp tục đệ đơn truy tố hình sự trong những tuần tới hay không. Chủ tịch Hạ viện Martin Romualdez – người anh em họ của ông, có khả năng sẽ tập hợp được sự ủng hộ của cơ quan lập pháp để tiến hành thủ tục luận tội đối với bà Sara Duterte.
Trong bối cảnh số lượng các nhân vật trung thành với bà Sara Duterte và những người trung lập tại Thượng viện Philippines khá cao, phó tổng thống có khả năng sẽ an toàn trong các cuộc luận tội vào lúc này.
Theo giới phân tích, những diễn biến sắp tới sẽ phụ thuộc vào hành động của Lực lượng vũ trang Philippines (AFP). Vào cuối tuần qua Tổng tư lệnh AFP, Tướng Romeo Brawner Jr khẳng định lực lượng vũ trang luôn "trung thành với Hiến pháp”, cam kết "duy trì sự phi đảng phái, tôn trọng tối đa các thể chế dân chủ và chính quyền dân sự".
Nếu quân đội Philippines và các cơ quan tình báo phát hiện ra bằng chứng đáng tin cậy về các hành vi kích động và âm mưu ám sát tổng thống của gia tộc Duterte, chính quyền ông Marcos Jr sẽ có cơ sở vững chắc để luận tội phó tổng thống và truy tố hình sự.
Vẫn chưa rõ những diễn biến mới nhất này sẽ ảnh hưởng như thế nào đến cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ tại Philippines vào tháng 5/2025. Các nhà phân tích cảnh báo rằng, bất kỳ dấu hiệu bất ổn nào cũng có thể gây tổn hại đến nền kinh tế Philippines cũng như quan hệ của quốc gia này với đồng minh và đối tác.