Phóng những quả bom lượn do vệ tinh dẫn đường từ cách đó 40km, các phi công Nga đã tấn công dồn dập Avdiivka trong những tuần trước khi lực lượng Nga đẩy lùi được Lữ đoàn Cơ giới 110 của Ukraine khỏi thành phố.
Hiện nay, Nga đã tìm ra cách hỗ trợ lực lượng mặt đất từ trên không và dự kiến họ sẽ lặp lại chiến thuật này tại các khu vực khác trên tiền tuyến trải dài gần 1.000km. Chiến dịch ném bom lượn ở Avdiivka có thể "báo trước cho sự thay đổi trong các chiến dịch của Nga tại những nơi khác dọc tiền tuyến", Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) có trụ sở tại thủ đô Washington nhận định.
Tiêm kích Su-34 của Nga. Ảnh: APA
Không quân Nga có khoảng 1.000 máy bay ném bom - chiến đấu, nhiều gấp 10 lần số lượng máy bay của không quân Ukraine. Tuy nhiên, ưu thế áp đảo này không đồng nghĩa với việc kiểm soát hoàn toàn không phận Ukraine khi Nga bắt đầu chiến dịch quân sự đặc biệt vào tháng 2/2022.
"Từ đầu tháng 3/2022, không quân Nga đã mất khả năng hoạt động trên không phận Ukraine kiểm soát ngoại trừ ở độ cao rất thấp, do không thể chế áp hoặc phá hủy các hệ thống tên lửa đất đối không di động và được phân tán phù hợp của Ukraine", các nhà phân tích Justin Bronk, Nick Reynolds và Jack Watling giải thích trong một báo cáo của Viện Các quân chủng thống nhất Hoàng gia Anh vào tháng 11/2022.
Chiến thuật của Nga khiến Ukraine điêu đứng
Trong năm đầu tiên của cuộc xung đột, các phi công Nga không thể mạo hiểm bay gần tiền tuyến. Họ cũng thiếu vũ khí chính xác tầm xa để hỗ trợ các lực lượng mặt đất ở khoảng cách an toàn. Theo Forbes, phòng không Ukraine đã vô hiệu hóa lợi thế trên không của Nga.
Tuy nhiên, điều này không kéo dài. Bằng việc trang bị cánh và bộ dẫn đường vệ tinh cho bom thông minh KAB hoặc FAB, Nga đã phát triển loại bom lượn mới mạnh mẽ.
Bay cao và nhanh, tiêm kích Sukhoi có thể phóng 2 hoặc thậm chí nhiều hơn bom KAB cách mục tiêu 40km. Điều này đủ để làm giảm nếu không muốn nói là loại bỏ rủi ro từ các tên lửa đất đối không của Ukraine.
Bom lượn KAB nhanh chóng trở thành một trong những vũ khí đáng sợ nhất của Nga. Quân đội Ukraine đã miêu tả nỗi kinh hoàng khi những quả bom khổng lồ và thầm lặng này phát nổ mà không có cảnh báo, với hỏa lực đủ để làm sập các tòa nhà và nghiền nát các boong-ke.
Khi quân đội Nga tập trung năng lực chiến đấu trong cuộc tiến công vào Avdiivka , KAB đã thành công phát huy hiệu quả của nó. Lữ đoàn 110 của Ukraine tại Avdiivka thường dựa vào hàng trăm tòa nhà cao tầng trong thành phố để làm các trạm quan sát và vị trí khai hỏa. Bom KAB của Nga đã phá hủy nhiều tòa nhà trong số đó.
"Những quả bom này phá hủy hoàn toàn bất kỳ vị trí nào. tất cả các tòa nhà và công trình đều biến thành một cái hố, chỉ với một quả KAB", Egor Sugar, một binh lính thuộc Lữ đoàn Tấn công số 3 của Ukraine, có nhiệm vụ bảo vệ Lữ đoàn 110 rút lui khỏi Avdiivka, cho hay.
Vào cao điểm của chiến dịch trên không cuối tuần trước, Sukhoi đã phóng khoảng 250 quả bom KAB trong 48 giờ. Ngay sau đó, Lữ đoàn 110 đã không còn nơi nào để trú ẩn ở Avdiivka. Lữ đoàn này phải chạy về phía Tây, để lại Avdiivka cho các trung đoàn và lữ đoàn của Nga vốn áp đảo về số lượng.
Theo ISW, có lẽ đây là lần đầu tiên trong 2 năm qua, không lực của Nga đóng vai trò quyết định trong các chiến dịch mặt đất.
Ukraine chật vật tìm giải pháp đối phó
Tuy nhiên, theo Forbes, ngày 17/2, một hệ thống tên lửa của Ukraine - có lẽ là 1 trong 3 hệ thống được trang bị tên lửa Patriot do Mỹ sản xuất đã bắn hạ 3 tiêm kích Sukhoi của Nga cách Avdiivka 96km về phía Đông. Quân đội Ukraine cũng tuyên bố bắn hạ tiêm kích Sukhoi thứ tư ngày 18/2.
Như vậy, Ukraine rõ ràng có phương tiện để bắn hạ bom lượn và ngăn cản một chiến dịch ném bom KAB khác nhưng thứ mà họ thiếu là khả năng sản xuất. Mỹ là nhà cung cấp tên lửa Patriot lớn nhất cho Ukraine. Tuy nhiên, vào tháng 10/2023, đảng Cộng hòa đã ngăn cản gói hỗ trợ cho Ukraine. Hiện nay kho tên lửa Patriot của Ukraine sụt giảm nghiêm trọng. Giới quan sát cho rằng có thể trong những tuần hoặc tháng tới, việc các tiêm kích F-16 đến tay Ukraine sẽ giúp nước này bù đắp số lượng tên lửa Patriot sụt giảm.
"Nhiệm vụ chủ chốt của những chiến đấu cơ này có thể là đẩy lùi xa hơn các máy bay ném bom của Nga phóng tên lửa vào các thành phố và cơ sở hạ tầng của Ukraine, cũng như đánh chặn các phương tiện trên không của Nga", nhà phân tích Mick Ryan - Tướng lục quân Australia đã nghỉ hưu cho hay.
Theo ông: "Điều này bao gồm việc phá hủy hoặc làm suy giảm hiệu quả của máy bay ném bom lượn".
Dù vậy, các tiêm kích F-16 sẽ phải vượt qua các chiến đấu cơ cũng như hệ thống phòng không của Nga để bắn hạ các máy bay ném bom lượn. Điều này vô cùng rủi ro.
Patriot là hệ thống phòng thủ tốt nhất của Ukraine để đối phó với bom lượn KAB của Nga. Nếu Kiev thiếu tên lửa Patriot, Moscow rõ ràng sẽ tăng cường các chiến dịch ném bom, khi đó, nhiều thành phố của Ukraine sẽ đối mặt với "cơn bão" bom lượn của Nga và chịu chung số phận với Avdiivka.