Hơn hai lần mỗi ngày, các phi công chiến đấu Nhật đều nghe thấy tiếng còi báo động, nhanh chóng rời khỏi khu vực phòng chờ tới máy bay của mình để sẵn sàng ngăn chặn khả năng một vật thể không xác định xâm nhập vào không phận Nhật Bản.
Chỉ trong vòng một năm (3/2019-3/2020), Lực lượng tự Phòng vệ trên không Nhật Bản (JASDF) đã phải trải qua tình huống tương tự như trên ít nhất là 947 lần. "Thủ phạm" chính trong phần lớn trường hợp đến từ các máy bay chiến đấu của Không lực Trung Quốc.
"Con số lần ngăn chặn các vụ xâm nhập không phận gia tăng nhanh chóng trong thập kỷ vừa qua, đặc biệt ở khu vực phía tây nam", ông Shirota nói với CNN.
Khu vực tây nam này bao gồm quần đảo Senkaku (còn được Trung Quốc gọi là Điếu Ngư) – một nhóm các đảo không có người ở thuộc quyền quản lý của Nhật Bản nhưng lại bị Trung Quốc tuyên bố chủ quyền. Nó cũng là nơi đặt căn cứ không quân Kadena của Không lực Mỹ.
Thuộc tỉnh Okinawa, Kadena được ca tụng là một "yếu tố then chốt của Thái Bình Dương" và là một căn cứ quan trọng để Mỹ thực hiện các chuyến bay tới những khu vực tranh chấp tại Biển Đông.
Các máy bay Trung Quốc thường không vi phạm luật pháp quốc tế. Giới chức Nhật Bản thống kê, trong số 675 lần các phi cơ Nhật Bản đuổi theo máy bay Trung Quốc vào năm ngoái, chưa có lần nào phía Trung Quốc bay vào vùng giới hạn lãnh thổ theo quy định của quốc tế.
Ngay cả thế, Bắc Kinh vẫn tuyên bố, sự hiện diện của quân đội Trung Quốc tại quần đảo Senkakus/Điếu Ngư phù hợp với chủ quyền của họ.
"Các chuyến bay bình thường của phi cơ quân đội Trung Quốc tuân thủ luật pháp và điều lệ quốc tế, đồng thời không đe dọa bất kỳ quốc gia nào", Bộ Ngoại giao Trung Quốc khẳng định với CNN hôm thứ tư (29/7).
Mặc dù vậy, Nhật Bản cho rằng, các máy bay Trung Quốc đã xâm nhập vào Khu vực Xác định Phòng thủ Trên không (ADIZ) – vốn có diện tích khác nhau phụ thuộc vào vị trí.
Hiệp hội Hàng không Liên bang Mỹ định nghĩa ADIZ là "một khu vực không gian nhất định phía trên đất liền hoặc mặt nước theo đó, một quốc gia yêu cầu ngay lập tức và tích cực các thông tin về nhận dạng, địa điểm và kiểm soát không lưu của máy bay nhằm phục vụ cho lợi ích an ninh quốc gia của đất nước đó".
"Lực lượng Tự Phòng vệ trên không là thực thể duy nhất có khả năng bảo vệ cho lãnh thổ và không phận Nhật Bản", phi công Shirota nói. Mặc dù không có vụ việc nổ súng nào xảy ra với các máy bay Trung Quốc, nhiệm vụ ngăn chặn luôn rất căng thẳng.
"Chúng tôi luôn phải đợi ở trên mặt đất mọi lúc một cách rất căng thẳng", Shirota kể. "Nó giống với cảm giác khi ở trên bầu trời. Chúng tôi luôn giữ vững tinh thần".
Tính sẵn sàng tác chiến của các phi công Nhật Bản là rất đáng chú ý. Không một không lực phương tây nào phải đối mặt với số lần ngăn chặn máy bay đối thủ xâm nhập mỗi năm nhiều như Nhật Bản.
"Năm 2019, các máy bay NATO cất cánh khoảng 430 lần để ngăn chặn hoặc nhận dạng các phi cơ chưa được xác định bay vào, tới gần hoặc hướng về không phận của NATO", Thiếu tá Michael Wawrzyniak, một chỉ huy trong Bộ Tư lệnh Không lực Đồng minh tại Đức tiết lộ.
Còn Cameron Hillier, phát ngôn viên của Bộ Tư lệnh Phòng không Bắc Mỹ (NORAD) cho hay, kể từ năm 2007, hàng năm các máy bay chiến đấu Mỹ và Canada chỉ phải ngăn chặn các máy bay Nga… khoảng 7 lần. Thậm chí có năm họ còn không phải làm điều này.
Trong khi đó, chỉ tính riêng năm 2009 – một năm được coi là "rảnh rỗi" nhất thì số vụ ngăn chặn của các máy bay Nhật Bản cũng phải lên tới 200.
Phi công Takamichi Shirota (ảnh: CNN)
Kế hoạch lớn hơn từ Trung Quốc
Theo nhà phân tích Peter Layton từ Viện Griffith châu Á, áp lực mà Trung Quốc tạo ra cho Nhật Bản trên không trung chỉ là một phần trong một kế hoạch lớn hơn.
"Trung Quốc muốn khiến cho JASDF mất cân bằng, vắt kiệt sức lực của các phi cơ và phi công Nhật Bản, tăng cường huấn luyện cho phi công của mình và gia tăng áp lực thường nhật lên những người đang sở hữu các đảo tranh chấp", ông Layton đánh giá.
Tuy nhiên, ông chỉ ra, Tokyo không thể lùi bước. "Người Nhật tin rằng, họ cần phải đáp trả mỗi lần bởi vì nếu làm khác đồng nghĩa với việc họ thiếu cam kết với chủ quyền lãnh thổ", Layton giải thích.
Cùng lúc, Nhật Bản cũng đẩy mạnh khả năng đối phó với những đe dọa tiềm tàng từ Trung Quốc.
Người đứng đầu cơ quan quốc phòng Nhật Bản cho hay, các phi cơ chiến đấu Nhật Bản giờ đây ngăn chặn ngay từ khi các máy bay Trung Quốc cất cánh từ các căn cứ trong đất liền gần với quần đảo Senkakus. Trước đây, họ thường đợi cho tới khi máy bay Trung Quốc bay vào không phận Nhật Bản.
Trong Sách trắng Quốc phòng 2020 mới công bố, Tokyo cũng nhắc tới những áp lực của Bắc Kinh xung quanh Senkakus.
"Trung Quốc không ngừng liên tiếp có những cố gắng đơn phương để thay đổi tình trạng hiện tại tại khu vực biển xung quanh đảo Senkaku, dẫn tới những quan ngại sâu sắc", tài liệu viết.
Cũng theo Sách trắng, Nhật Bản đang nỗ lực đối phó với thách thức như lên kế hoạch mua máy bay tàng hình F-3. Tokyo cũng bắt đầu tiếp nhận các máy bay tàng hình F-35 từ Mỹ.
Tuy nhiên, máy bay F-3 vẫn còn đang ở thời kỳ hoạch định và số lượng máy bay F-35 cũng sẽ khó có thể vượt qua được những lợi thế của Trung Quốc.
Vì vậy, gánh nặng vẫn đề nặng lên vai Shirota và các đồng đội.
"Nhật Bản có biển bao xung quanh. Vì vậy việc xâm nhập đến từ biển hoặc bầu trời. Nếu nó đến từ không trung, tốc độ xảy ra sẽ rất nhanh", Shirota nói.
Nam phi công cũng nhấn mạnh: "Đảm bảo phòng thủ trên không có liên hệ trực tiếp với bảo vệ Nhật Bản, sinh mạng và tài sản của người dân Nhật Bản. Tôi sẵn sàng phụng sự tổ quốc với tư cách một thành viên của JASDF và bảo vệ Nhật Bản".