Khi Tổng thống Nicolas Maduro đang phải chịu sức ép tăng cường của Mỹ trong những ngày qua ở Venezuela, các đồng minh của ông đang tăng gấp đôi nỗ lực để giành một chiến thắng địa chính trị khác trước Washington, chuyên gia Jay Solomon từ Viện Washington nhận định.
Cuộc khủng hoảng Venezuela đang có khả năng đi theo kịch bản ở Syria, với việc Tổng thống Bashar al-Assad liên kết với một liên minh các quốc gia và lực lượng dân quân để chống lại một loạt các lệnh trừng phạt kinh tế và hoạt động quân sự do Mỹ dẫn đầu.
Theo các quan chức Mỹ, các đồng minh của Tổng thống Maduro – bao gồm Nga và Iran - có thể đang tìm ra những cách thức mới để chống đỡ cho Venezuela trước cơn bão từ phương Bắc.
Ngoài việc mua dầu của Venezuela để củng cố tài chính bị tổn hại bởi lệnh trừng phạt, Nga đã triển khai khoảng 150 nhân viên quân sự đến Caracas trong những tháng gần đây theo hợp đồng bảo dưỡng vũ khí.
Iran đã bắt đầu các chuyến bay hàng tuần đến Caracas, có khả năng vận chuyển hàng tiếp tế cho chính quyền Maduro.
Trong khi đó, Hezbollah được cho là đã triển khai một mạng lưới tình báo để giúp ông Maduro duy trì quyền kiểm soát quân đội và bạo loạn đường phố.
Nếu Tổng thống Maduro duy trì được quyền lực, Nga, Iran và Hezbollah sẽ giành được một chiến thắng lớn khác trước phương Tây, tương tự như những gì mà họ đã có được với chính quyền Assad.
Nhưng lần này, chiến thắng của họ sẽ diễn ra ở Tây bán cầu mà cái giá phải trả lại vô cùng nhỏ, chuyên gia Solomon nêu quan điểm.
Không chỉ vậy, liên minh này cũng sẽ củng cố ảnh hưởng ở Mỹ Latinh để qua đó thách thức các đồng minh của Mỹ.
Trục Nga-Iran
Để từ chối một chiến thắng của Tổng thống Maduro, chính quyền Donald Trump đã áp đặt thêm các biện pháp trừng phạt đối với Venezuela và các đồng minh, đồng thời hậu thuẫn cho lãnh đạo phe đối lập Juan Guaido trên con đường thay thế quyền lực.
Từ trước đến nay, Tổng thống Maduro và cả cựu Tổng thống Hugo Chavez đã có một truyền thống lâu dài về hợp tác với Nga, Cuba và "trục kháng chiến" của Iran.
Vì những liên kết này, các đồng minh nước ngoài của Tổng thống Maduro đã nhanh chóng hỗ trợ cho chính quyền hợp pháp ở Caracas sau khi Guaido phát động cuộc nổi loạn với sự hậu thuẫn của Mỹ vào tháng 1.
Moscow đã bắt đầu vận chuyển hàng hóa đến Venezuela và công ty năng lượng nhà nước của Nga (Rosneft) đã tăng lượng mua dầu từ tập đoàn năng lượng bị trừng phạt của Venezuela (PDVSA).
Những động thái này được cho là phù hợp với kết luận trong báo cáo của Cơ quan Tình báo Quốc phòng Mỹ công bố vào tháng 2, trong đó mô tả cách Nga tìm cách mở rộng khả năng quân sự và tình báo ở Mỹ Latinh thông qua mối quan hệ với Venezuela, Cuba và Nicaragua.
Báo cáo trích dẫn dữ liệu nguồn mở cho thấy Nga đã cung cấp 11 tỷ USD vũ khí cho Venezuela từ năm 2001 đến 2013, biến mình trở thành nhà cung cấp vũ khí lớn nhất cho Caracas.
Báo cáo cũng ghi nhận các binh sĩ Venezuela thường xuyên tham dự các cuộc tập trận của Nga và Moscow đã triển khai các máy bay ném bom tầm xa ở Venezuela để thể hiện khả năng của mình trong phạm vi ảnh hưởng truyền thống của người Mỹ.
Tehran cũng đã tăng cường hỗ trợ ngoại giao và tài chính cho chính quyền Maduro trong năm nay. Truyền thông nhà nước Iran đưa tin Bộ trưởng Quốc phòng Amir Hatami đã đến thăm Venezuela vào tháng 1 để thảo luận về các vấn đề an ninh, trong khi các quan chức cấp cao của Iran đã tới Moscow vào tháng 2 để thảo luận về việc hỗ trợ cho Tổng thống Maduro.
Những chuyến đi này khiến người ta nhớ đến cuộc họp bí mật ở Moscow do các quan chức an ninh Nga và Iran tổ chức vào năm 2015, ngay trước khi họ tiến hành một hoạt động quân sự chung nhằm hỗ trợ chính quyền Syria.
Bên cạnh đó, chính quyền Trump đã nhận được các báo cáo về việc Iran nối lại các chuyến bay hàng tuần đến Venezuela vào tháng 4, sử dụng hãng hàng không quốc gia Mahan Air.
Bộ Tài chính Mỹ đã xử phạt hãng hàng không này vào năm 2011 vì cáo buộc vận chuyển vũ khí cho các đồng minh ở Syria, Lebanon và Yemen thay mặt cho Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo.
Các quan chức Mỹ lo ngại rằng các chuyến bay đến Venezuela có thể phục vụ một mục đích tương tự, đặc biệt khi các chuyến bay này bắt đầu chỉ một tuần sau khi Ngoại trưởng Venezuela Jorge Arreaza đến thăm Lebanon và Syria để gặp hai đồng minh thân cận nhất của Tehran: Tổng thống Assad và Hezbollah.
Hezbollah
Chính quyền Trump đang quan tâm nhiều hơn đến Hezbollah khi cuộc khủng hoảng Venezuela kéo dài. Lực lượng ủy nhiệm của Iran được cho là đã hoạt động ở châu Mỹ Latinh trong nhiều thập kỷ, thường xuyên xâm nhập vào các quần thể di cư người Ả Rập để tiến hành các hoạt động.
Hôm 23/5, các trợ lý hàng đầu của lãnh đạo đối lập Guaido cho rằng các thành viên của Hezbollah đã làm việc với Chính phủ Maduro để tiến hành giám sát phe đối lập Venezuela. Họ cũng lo ngại rằng nhóm này có thể giúp lực lượng an ninh của Tổng thống Maduro tiến hành kiểm soát đám đông.
Các quan chức cao cấp của Mỹ vẫn tự tin rằng Tổng thống Maduro sẽ không thể duy trì quyền lực cho đến cuối năm nay, với lý do không thể chịu đựng được các lệnh trừng phạt của phương Tây cũng như tình trạng mất điện trên diện rộng.
Tuy nhiên, các quan chức này không loại trừ việc sử dụng lực lượng quân sự để lật đổ Tổng thống Maduro bằng vũ lực nếu cuộc khủng hoảng vẫn tiếp diễn, hoặc nếu Hezbollah có dấu hiệu giành được chỗ đứng lớn hơn ở nước này, chuyên gia Solomon nhận định.