Lính đánh thuê người Nepal và nước ngoài khác trong trại huấn luyện của công ty Wagner PMC vào tháng 6/2023. Ảnh chụp màn hình YouTube từ EurasianTimes
Gia nhập quân đội Nga để mong đổi đời
Theo tờ Independent (Anh), cách đây vài tháng, một quan chức Ukraine đã đăng tải đoạn video ghi lại cảnh một người đàn ông bị bắt khi đang chiến đấu cho quân đội Nga. Người đàn ông này không được phía Nga đào tạo cũng như không phải là công dân Nga, và anh ta không có liên quan trực tiếp đến cuộc xung đột tại Ukraine.
Tuy nhiên, người này đã bay hơn 4.000 km để tới phục vụ trong "một trong các lữ đoàn thuộc Lực lượng lính dù Nga", đoạn video cho biết.
Trong đoạn video được đăng bởi cố vấn của Bộ trưởng Bộ Nội vụ Ukraine Anton Gerashchenko, người đàn ông tên Bibek Khatri đến từ Nepal - nơi có dân số và tỷ lệ thất nghiệp ngày càng tăng - thừa nhận gia nhập lực lượng Nga chỉ vì tiền.
"Gia đình tôi đang gặp khó khăn. Mẹ tôi không có việc làm, chúng tôi cần tiền. Vì vậy, tôi đã quyết định gia nhập quân đội Nga", Khatri nói trong video. Anh cho biết, bạn bè của anh đã khuyên anh gia nhập đội ngũ lính đánh thuê.
"Tôi muốn trở về với mẹ tôi như một người đàn ông thành đạt. Vì vậy, tôi đã gia nhập", Khatri nói.
Khatri không phải là người duy nhất bị thu hút bởi những lời đề nghị béo bở từ Moscow. Đại sứ Nepal tại Nga Milan Raj Tuladhar cho biết trong cuộc phỏng vấn với tờ Kyiv Post rằng, gần 200 công dân Nepal được cho là đang phục vụ trong quân đội Nga với tư cách lính đánh thuê.
Tờ Independent nhận định, đây chắc chắn là một công việc có mức độ rủi ro cao. Ít nhất 6 công dân Nepal đã thiệt mạng khi chiến đấu cho Nga trên tiền tuyến trong cuộc xung đột Nga - Ukraine, khiến chính phủ Nepal phải chịu áp lực từ công chúng trong việc đưa thanh niên nước này trở về.
Bộ Ngoại giao Nepal hôm 4/12 phát đi thông điệp "yêu cầu Chính phủ Nga hồi hương thi thể của họ về Nepal và bồi thường cho gia đình các nạn nhân".
"Nepal đã yêu cầu Chính phủ Nga không tuyển dụng công dân Nepal và đưa họ trở về càng sớm càng tốt nếu có tuyển dụng," thông cáo của Nepal nêu.
Người Nepal làm lính đánh thuê ở nhiều nước
Tuy nhiên, thanh niên Nepal được tuyển mộ để chiến đấu ở nước ngoài không chỉ để chiến đấu chống lại Ukraine. Nhiều báo cáo cho thấy, lính đánh thuê Nepal đã được nhìn thấy chiến đấu cho Ukraine để chống lại Nga, làm tăng khả năng họ có thể phải đối mặt với chính những người đồng hương của mình trên thực địa.
Theo Independent, trong nhiều thập kỷ qua Nepal đã gửi thanh niên đến phục vụ trong quân đội Anh và Ấn Độ thông qua một thỏa thuận chính thức giữa ba nước, nhưng cũng có sự hiện diện khá lớn của công dân Nepal trong các đội quân khác, bao gồm Pháp và Mỹ. Nepal không có các thỏa thuận chiến lược hoặc song phương để gửi binh lính đến chiến đấu trong quân đội các nước này.
Theo dữ liệu năm 2021 từ Sở Di trú và Nhập tịch Mỹ (USCIS), ít nhất 1.000 người Nepal đã nhận được quốc tịch Mỹ trong 5 năm qua bằng cách gia nhập quân đội Mỹ.
Cựu đại sứ Nepal tại Pháp Mohan Krishna Srastha trả lời tờ Himalaya Times vào năm 2016 rằng ít nhất 300 thanh niên Nepal được cho là đang phục vụ với tư cách là lính lê dương nước ngoài của Pháp trong một đơn vị đặc biệt được thành lập cho công dân nước ngoài để bảo vệ lợi ích quốc gia của Pháp bên ngoài đất nước.
Những người lính Lữ đoàn Gurkha diễu hành trong buổi lễ ra quân tại Catterick Garrison gần Richmond, miền bắc nước Anh vào ngày 23/11/2023. Ảnh: AFP
Theo Independent, các yếu tố như thiếu cơ hội làm việc ở quê nhà và lương thấp ngay cả đối với những người tìm được việc làm đang buộc những người trẻ phải rời khỏi Nepal để tìm kiếm cơ hội tốt hơn, và tận dụng danh tiếng là những chiến binh dũng cảm người Gurkha.
Theo Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), Nepal là một quốc gia trẻ với 63,7% tổng dân số dưới 30 tuổi. Tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên trong độ tuổi 15-29 là 19,2%, so với 2,7% của toàn bộ dân số.
Binoj Basnyat - một Thiếu tướng nghỉ hưu trong Quân đội Nepal - nói với tờ New York Times rằng: "Trong số 500.000 thanh niên tham gia thị trường việc làm mỗi năm, chỉ có 80.000 hoặc 100.000 người được tuyển dụng ở Nepal. Phần còn lại sẽ đi đâu?"
Theo Independent, quân đội Ấn Độ là một trong những nơi tuyển dụng chính đối với thanh niên Nepal, trong đó nhiều người đã rời bỏ quê hương để gia nhập các trung đoàn Gurkha của nước láng giềng.
Công việc trong quân đội từ trước đến nay được coi là một trong những công việc an toàn nhất ở Nam Á, hứa hẹn đảm bảo an sinh xã hội và hỗ trợ lương hưu cho cuộc sống sau quân ngũ.
Cơ hội việc làm trong quân đội bị thu hẹp
Vào năm 2022, Ấn Độ đã tiến hành cải cách các lực lượng vũ trang của nước này theo Kế hoạch Agnipath, đưa ra thời hạn phục vụ quân ngũ 4 năm thay vì công việc trọn đời, cắt giảm chi phí cho ngân sách quốc phòng và phúc lợi cho binh sĩ.
Quy định đột ngột thay đổi khiến việc sang Ấn Độ phục vụ quân đội cũng kém hấp dẫn hơn đối với người Gurkha. Cuộc cải cách đã gây ra căng thẳng ngoại giao giữa hai nước, với việc Chính phủ Nepal phàn nàn rằng họ không được hỏi ý kiến hoặc được thông báo trước.
Các binh sĩ Trung đoàn Gurkha trong quân đội Ấn Độ diễu hành trong buổi tổng duyệt ở New Delhi, ngày 23/1/2001. Ảnh: AFP
Ngoại trưởng Nepal Narayan Prasad Saud nói với hãng tin BBC vào thời điểm đó rằng: "Chúng tôi có một chính sách rằng nếu có bất kỳ thay đổi nào được thực hiện đối với hiệp ước ba bên, thì nó phải được thực hiện thông qua sự đồng thuận chính trị."
Ông Saud cũng nói thêm rằng việc tuyển dụng người Gurkha sang Ấn Độ sẽ bị đình chỉ.
Theo Independent, tình hình này đã tạo ra một khoảng trống tuyển dụng. Vì vậy, khi Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố rằng công dân nước ngoài phục vụ một năm trong quân đội Nga sẽ được giải quyết nhanh đơn xin nhập quốc tịch Nga đầy đủ, nhiều người Nepal đã xếp hàng gia nhập.
Theo Cảnh sát Nepal, những gì được coi là cơ hội kinh doanh với người Nepal hiện đang bị tội phạm buôn người lợi dụng. Cảnh sát Nepal đã bắt giữ ít nhất 10 nghi phạm trong tuần qua vì bị cáo buộc thu số tiền lên tới 9.000 USD/người để đưa họ đến Nga bằng thị thực du lịch và giúp họ gia nhập quân đội Nga.
Bhupendra Khatri - Cảnh sát trưởng thủ đô Kathmandu của Nepal - cho biết, những người đàn ông này đã được đưa lậu vào Nga qua đường UAE.
Theo Wikipedia, "Gurkha" là thuật ngữ để chỉ về những chiến binh đến từ Nepal. Gurkha là một cộng đồng người thiểu số ở Nepal. Dân tộc này nổi tiếng với khả năng chiến đấu tinh nhuệ, dũng cảm và tính kỷ luật cao. Khoảng 200.000 người lính Gurkha đã chiến đấu cho nước Anh trong Thế chiến thứ nhất và Thế chiến thứ 2.
Có giai thoại nói rằng, chỉ cần nhìn thấy lưỡi dao Kukri nổi tiếng của chiến binh Gurkha là kẻ thù đã sợ mất vía, quăng vũ khí bỏ chạy.
Sư đoàn Gurkha là đơn vị tinh nhuệ nhất của quân đội Anh khi có tới 26 huy chương Victoria, thành tích mà không đơn vị nào sánh được. Khẩu hiệu hoạt động của họ là: "Thà chết còn hơn trở thành kẻ hèn nhát".
Vào năm 2011, cố Nữ hoàng Anh Elizabeth II đã trao tặng huân chương Conspicuous Gallantry Cross cho trung sĩ Dipprasad Pun thuộc lực lượng Súng trường Hoàng gia Gurkha của quân đội Anh, với thành tích đơn độc chiến đấu và tiêu diệt 30 tay súng Taliban.