Hơn 4.200 hộ dân “sống treo” trong Kinh thành Huế
Di tích Kinh thành Huế được xây dựng dưới thời vua Gia Long và vua Minh Mạng (1805 -1833). Đây là quần thể di tích có giá trị và được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới của nhân loại, là tài sản văn hóa vô giá của quốc gia và là một trong những kinh đô phong kiến phương Đông còn lưu giữ được khá nguyên vẹn tổng thể kiến trúc nghệ thuật cung đình với hệ thống thành quách, cung điện,.. cần được bảo tồn, tôn tạo phù hợp với Công ước quốc tế về bảo vệ di sản, văn hóa.
Hơn 4.200 hộ dân đang sống trong Di tích Kinh thành Huế.
Để trả lại mặt bằng cho Di tích Kinh thành Huế, những năm vừa qua tỉnh Thừa Thiên Huế đã từng bước di dời số dân cư nói trên. Cụ thể, giai đoạn 1996 – 2018 đã có 1.050 hộ dân tại các khu vực di tích như hai bên bờ sông Ngự Hà, Đàn Xã Tắc, Đàn Âm Hồn, Lầu Tàng Thơ và Thượng Thành, Eo bầu phía Nam kinh thành… được di dời. Tuy nhiên, hiện nay số hộ dân sống trong khu vực Di tích Kinh thành Huế đã lên tới hơn 4.200 hộ.Tuy nhiên, do thời gian nên Di tích Kinh thành Huế ngoài việc xuống cấp còn bị tác động của thiên tai, biến đổi khí hậu và yếu tố con người như chiến tranh và quá trình hình thành các khu vực dân cư sinh sống trên thượng thành. Bên trong Di tích Kinh thành Huế hiện nay có rất đông người dân sinh sống do việc di dân từ vùng nông thôn vào thành thị, di dân do chiến tranh trong giai đoạn 1945-1975 và sự gia tăng dân số tự nhiên nên di tích Kinh thành Huế đang bị xâm phạm nghiêm trọng.
Theo ghi nhận của PV Infonet, nhiều hộ dân đang sống bên trong Di tích Kinh thành Huế phần lớn đều có hoàn cảnh khá khó khăn, vất vả bởi không được xây dựng, sửa chữa nhà cửa trong khu vực di tích.
Nhiều hộ phải sống trong những căn nhà chật hẹp, che chắn tạm bợ, chật chội, nhếch nhác nhưng vẫn phải chấp nhận, không dám sửa chữa, xây mới vì nằm trong khu vực di tích và không biết bao giờ sẽ được di dời. Còn muốn tự di dời thì lại không đủ điều kiện.
Bà Nguyễn Thị G. (72 tuổi, trú phường Thuận Lộc, TP Huế) cho hay, trước giải phóng gia đình bà lên trên Thượng Thành sinh sống đến nay đã trải qua 3 thế hệ nhưng sau năm 1975 thì số hộ dân tăng đột biến nên nơi này trở nên chật hẹp hơn. Ở đây đến mùa mưa bão, nhiều hộ còn phải lo đi tìm nơi an toàn để trú ngụ qua ngày bởi toàn nhà tạm.
"Dự án di dời có từ lâu rồi và bây giờ nhà nước lại quan tâm hơn nên chúng tôi rất phấn khởi, mong đến khu định cư mới ổn định cuộc sống” - Bà Nguyễn Nhụ (trú phường Thuận Lộc, TP Huế) nói.
Còn chị Nguyễn Thị Truyền (trú phường Thuận Lộc, TP Huế) đang sinh sống trong Di tích Kinh thành Huế cho biết, “Do nhà không được xây, chỉ làm nhà tạm nên giờ cũng hư hỏng khá nhiều. Chúng tôi cũng mong muốn nhà nước giải tỏa nhanh để được đến nơi ở mới”.
 Cảnh "sống treo" tạm ở trên Thượng Thành. |
 Bậc thang lên nhà được xây kiên cố và lấn chiếm đường đi. |
 Người dân sống trên Thượng Thành phải xuống lấn chiếm dưới lề đường để kinh doanh buôn bán | ||
|
 Có những nơi đóng thành thang gỗ để lên, xuống. |
| Theo Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế, việc các hộ dân “sống treo” trên di tích như hiện nay đã gây nên nhiều hệ lụy như gây mất mỹ quan, diện mạo đô thị nói chung và khu di sản Huế nói riêng. |
Cần hơn 2.800 tỷ đồng di dời 4.200 hộ dân “sống treo”
Trước thực trạng nêu trên, thực hiện chủ trương của Thủ tướng Chính phủ tại thông báo số 26/TB-VPCP ngày 17/1/2018, tỉnh Thừa Thiên Huế đã tiến hành tổ chức khảo sát hiện trạng sử dụng đất và thực trạng đời sống dân cư để đề xuất cơ chế đặc thù về bồi thường, hỗ trợ tái định cư để di dời dân cư trình các Bộ ngành và Thủ tướng Chính phủ xem xét hỗ trợ.
 Nhiều ngôi nhà lụp xụp, tạm bợ tồn tại trong khu di tích. |
| Theo khảo sát của tỉnh Thừa Thiên Huế, phần lớn cộng đồng cư dân đều ủng hộ chủ trương và mong muốn được đến nơi ở mới tốt hơn. Tuy nhiên, hầu hết các hộ dân sống trong khu vực Di tích Kinh thành Huế không có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, đất ở không hợp lệ nên theo quy định hiện hành không được bồi thường. |
Mặt khác, nhiều hộ dân có điều kiện kinh tế khó khăn, nếu được cấp đất cũng không thể xây được nhà nên cần có chính sách hỗ trợ đặc biệt về bồi thường, tái định cư và kinh phí hỗ trợ di dời bà con để giải quyết sớm, dứt điểm nhằm trả lại nguyên trạng cho Di tích Kinh thành Huế.
Theo UBND tỉnh Thừa Thiên Huế, phương án dự kiến sẽ có hơn 4.200 hộ dân thuộc Di tích Kinh thành Huế được di dời trong giai đoạn 2019 – 2021 với tổng kinh phí là hơn 2.800 tỷ đồng. Tuy nhiên, kinh phí quá lớn so với khả năng cân đối ngân sách địa phương nên tỉnh Thừa Thiên Huế đã đề xuất Trung ương hỗ trợ.
Bên cạnh đó, tỉnh Thừa Thiên Huế cũng sẽ bố trí ngân sách đầu tư hạ tầng khu dân cư mới để chuẩn bị phục vụ tái định cư với diện tích khoảng 73ha ở phường Hương Sơ (TP. Huế) với kinh phí đầu tư cho khu tái định cư khoảng hơn 1.360 tỷ đồng.