Cuba được cho là đang bắt đầu khởi động tiến trình hiện đại hóa quân đội. Nhu cầu này xuất phát từ thực tiễn các lực lượng vũ trang Havana chưa có nhiều thay đổi đáng kể từ sau khi Chiến tranh Lạnh kết thúc.
Mặt khác, sức mạnh chiến đấu nòng cốt của Quân đội Cuba hiện nay vẫn chủ yếu dựa vào các trang thiết bị già cỗi, chẳng hạn như tiêm kích MiG-21 và xe tăng chiến đấu chủ lực T-62.
Đối tượng tác chiến chính của các lực lượng Cuba vẫn là Mỹ nên quốc gia Caribbe này đang đứng trước nhu cầu cấp thiết phải đẩy mạnh chương trình hiên đại hóa quân đội và họ đã tìm tới hai đối tác có quan hệ truyền thống lâu đời và thân cận nhất là Nga và Triều Tiên.
Theo nhiều đánh giá, cả Moscow và Bình Nhưỡng đều giữ những vai trò chủ chốt trong kế hoạch giúp Havana nâng cao khả năng chiến đấu nhằm đối phó với đối thủ chính là Mỹ mà qua đó cả 3 nước từng tạo thành một liên minh chặt chẽ với nhau từ thời chiến tranh Lạnh.
50 triệu USD từ Nga: Khoản tiền nhỏ, nghĩa cử lớn
Trong diễn biến liên quan mới nhất, tờ Kommersant ngày 27/10 đưa tin, Nga sẽ cho Cuba vay hơn 50 triệu USD để mua các vũ khí của Nga. Tuy đây chỉ là một khoản tiền tương đối nhỏ nếu xét theo các tiêu chuẩn quốc tế nhưng lại là một sự bổ sung đáng kể cho nguồn nguồn ngân sách quốc phòng Cuba với quy mô kinh tế hiện vẫn còn rất khiêm tốn.
Nguồn tin giấu tên của Kommersant khẳng định, số tiền này sẽ được rót thẳng vào lĩnh vực hợp tác quân sự và kỹ thuật. Nhiều tài liệu và thỏa thuận kinh tế do Bộ Tài chính Nga soạn thảo "dự kiến sẽ được ký kết" nhân cuộc họp của Ủy ban Liên chính phủ lần thứ 16 về kinh tế, thương mại và khoa học kỹ thuật tổ chức tại Havana vào ngày 29-30/10.
Cũng theo Kommersant, Quân đội Cuba sẽ mua thêm nhiều trang thiết bị phụ trợ từ Nga để bảo trì các phương tiện đã mua trước đây như xe tăng T-62 hay xe bọc thép APC-60.
Hiện đã xuất hiện thông tin cho thấy, Cuba đang có kế hoạch mua các trực thăng hạng nhẹ của Nga, mặc dù liệu Havana có đầu tư thêm ngân sách cho các xe tăng chiến đấu chủ lực hoặc máy máy hiện đại hơn hay không vẫn là câu hỏi còn để ngỏ.
Tiêm kích MiG-21 của Không quân Cuba. Ảnh minh họa
Tuy vậy, do phần lớn kho vũ khí hiện tại của Cuba được đầu tư chủ yếu dựa vào các khoản vay từ thời Liên Xô nên việc mua thêm phương tiện mới như xe tăng T-72 hay tiêm kích MiG-29 với số lượng đủ lớn để tạo ra một sự thay đổi đột phá nào đó về khả năng tác chiến cho quân đội là điều khó có khả năng xảy ra ngay tại thời điểm này.
Nhiều thông tin cho biết, Havana có kế hoạch mua các thiết bị công nghiệp quốc phòng của Nga và bắt đầu khởi động một dự án liên doanh sản xuất các vũ khí hạng nhẹ với Nga.
Trước thông tin Chủ tịch Ủy ban Quốc phòng Duma Quốc gia Nga tuyên bố Moscow có thể tái mở cửa các căn cứ quân sự ở Cuba nếu Mỹ rút khỏi hiệp ước INF, thì một động thái thiện chí qua việc gia tăng vốn vay và có thể là viện trợ trực tiếp cho Cuba được nhìn nhận như một biện pháp để thúc đẩy hơn nữa mối quan hệ gần gũi giữa hai nước.
Triều Tiên góp sức
Bên cạnh Nga, Triều Tiên được đánh giá cũng sẽ là một nước sẽ đóng vai trò chủ chốt trong các chương trình hiện đại hóa quân sự của Cuba. Trong chuyến thăm tới Havana vào tháng 11/2017, Ngoại trưởng Triều Tiên Ri Yong được cho là đã thảo luận với Cuba các kế hoạch hợp tác liên quan tới quân sự cùng những vấn đề văn hóa, kinh tế khác.
Tên lửa hành trình chống hạm Kumsong-3 của Triều Tiên
Trước đây, Triều Tiên đã từng là nước giữ vai trò chủ chốt giúp Cuba bảo dưỡng và hiện đại hóa lực lượng máy bay chiến đấu của Havana bởi cả hai điều vận hành nhiều chủng loại chiến đấu cơ giống nhau và cùng là đồng minh từ thời chiến tranh Lạnh.
Tháng 1/2016, Triều Tiên và Cuba đã thiết lập một hệ thống trao đổi thương mại nhằm giảm bớt sự lệ thuộc vài đồng đô la của Mỹ cũng như để đối phó tốt hơn với các lệnh trừng phạt của phương Tây. Bình Những được cho là đã cử các cố vấn quân sự sang giúp Cuba huấn luyện các lực lượng vũ trang.
Một loạt các sản phẩm quốc phòng tiên tiến của Triều Tiên như tên lửa hành trình chống hạm Kumsong-3, hệ thống phòng không KN-06 hay xe tăng chiến đấu chủ lực Pokpung Ho đều có mức độ tương thích cao với các phương tiện do Liên Xô chế tạo mà Cuba đang sở hữu.
Đây rất có thể là lĩnh vực lý tưởng để hai nước xúc tiến các chương trình hợp tác hiện đại hóa kho vũ khí cho các lực lượng vũ trang Cuba.
Triều Tiên phóng thử tên lửa KN-06 ngày 27/5/2017