Tử vong sau khi uống nước sắc từ rễ cây khô
Mới đây, Trung tâm Chống độc Bệnh viện Bạch Mai đã tiếp nhận điều trị cho bệnh nhân T.T.T (46 tuổi, Hà Tĩnh). Bệnh nhân được chuyển từ Bệnh viện đa khoa tỉnh Hà Tĩnh đến Trung tâm trong tình trạng hôn mê sâu, ngừng tuần hoàn. Các bác sĩ ở Trung tâm Chống độc - Bệnh viện Bạch Mai đã tiến hành thực hiện các phác đồ điều trị tích cực tuy nhiên bệnh nhân đã không qua khỏi.
Theo lời kể của gia đình bệnh nhân, vào khoảng 6h30 ngày 4/7, bệnh nhân uống khoảng 500 - 600ml nước thuốc sắc từ rễ cây phơi khô. Rễ cây bệnh nhân sử dụng được cho là rễ cây cóc với công dụng "chữa đau dầu, mất ngủ lâu năm".
10 phút sau uống thuốc, bệnh nhân xuất hiện tình trạng méo miệng, mệt lả, gọi hỏi vẫn đáp ứng. Bệnh nhân được đưa đến trạm xá xã, sau đó chuyển lên bệnh viện huyện.
Tại bệnh viện huyện, bệnh nhân được xử trí đặt ống nội khí quản, truyền dịch và chuyển tiếp tới Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hà Tĩnh. Trên quãng đường kéo dài hơn 1 giờ, bệnh nhân xuất hiện tình trạng tím tái.
Tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hà Tĩnh, bệnh nhân xuất hiện tình trạng ngừng tuần hoàn, phải xử trí cấp cứu. Sau 15 phút cấp cứu, bệnh nhân có mạch trở lại, tuy nhiên, tình trạng ngừng tuần hoàn vẫn tiếp tục xảy ra sau đó.
Bệnh nhận được chuyển đến Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai trong tình trạng hôn mê sâu, suy hô hấp, truỵ tim mạch.
Rễ cây lá ngón bệnh nhân sử dụng. (Ảnh bác sĩ cung cấp)
Tại Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, bác sĩ nghi ngờ bệnh nhân bị ngộ độc cây lá ngón. Các bác sĩ đã thu thập mẫu nước sắc từ rễ cây của bệnh nhân để làm xét nghiệm. Kết quả xét nghiệm tim thấy chất độc nhóm koumine và gelsemine trong mẫu nước sắc và cành rễ khô thái lát mà bệnh nhân sử dụng. Đây đều là các độc tố trong cây lá ngón.
Nguy cơ ngộ độc khi tự đào rễ cây về sắc thành 'thuốc' uống
TS. BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai cho hay, cây lá ngón và cây cóc có hình dạng giống nhau, rất dễ nhầm lẫn. Việc đào một rễ cây từ trong rừng - nơi vốn đã nhiều cây cối mọc đan xen nhau sẽ dễ khiến mọi người lấy nhầm rễ của loại cây khác. Nếu lấy phải rễ cây có độc, người dân sẽ có nguy cơ cao bị ngộ độc, ảnh hưởng tới sức khỏe.
Trung tâm Chống độc trước đây cũng đã từng tiếp nhận điều trị các trường hợp tương tự, đến cấp cứu do uống nhầm nước sắc từ rễ cây lá ngón hoặc tự tử bằng cách ăn lá ngón.
Độc tố trong cây lá ngón gồm các alkaloid indole: koumine, gelsemine, gelsemicine, sempervirine và các chất khác. Các chất này có ở tất cả các bộ phận trên cây nhưng tập trung nhiều nhất là ở rễ và mật hoa.
Độc tố chính của lá ngón là các độc tố thần kinh (gây liệt các cơ, giật cơ giống co giật), chất độc gây hại cho tim (gây loạn nhịp tim) và có thể dẫn tới tử vong nếu người bệnh không được cấp cứu kịp thời.
Nguyên nhân tử vong là do liệt các cơ hô hấp (cơ hoành, cơ liên sườn, các cơ vùng hầu họng), co cứng cơ, giật cơ giống co giật hoặc do loạn nhịp tim, hoặc cả kết hợp các yếu tố này.
Người nhà bệnh nhân cho biết thêm, ngoài bệnh nhân còn có 3 người khác cũng uống nước sắc từ rễ cây. Ba người này uống vào buổi tối hôm trước, sau đó họ cũng có biểu hiện chóng mặt, mệt lả.
"Ba người khác uống nước sắc từ rễ cây vào tối hôm trước nhưng chỉ có biểu hiện nhẹ có thể do uống nước thuốc vừa sắc nên độc tố chưa ngấm nhiều nước hoặc do họ uống lượng ít. Trường hợp để thuốc sắc qua đêm, chất độc có thể khuếch tán, ngấm vào nước. Uống thuốc để qua đêm có thể gây nguy hiểm với sức khỏe hơn.
Với bệnh nhân T, bệnh nhân uống 500 - 600ml thuốc sắc. Thông thường, mọi người chỉ cần ăn một lượng rất nhỏ lá ngón (2 - 3 lá) là đã có thể gây tử vong nhanh chóng, trong khi đó, bệnh nhân T đã uống một lượng lớn thuốc sắc từ rễ cây lá ngón", bác sĩ Nguyên nói.
Bác sĩ Nguyên lưu ý, cây lá ngón rất dễ nhầm lẫn với các loại cây thuốc, rau rừng, nếu ăn phải, người dân nguy cơ ngộ độc cao. Do vậy, nếu phát hiện lá ngón quanh khu vực sinh sống, mọi người cần phải loại bỏ ngay.
Qua trường hợp của bệnh nhân T, bác sĩ Nguyên khuyến cáo: "Khi sử dụng thuốc Tây y hay thuốc y học cổ truyền, mọi người bắt buộc phải tuân thủ theo nguyên tắc về quản lý và sử dụng thuốc. Người dân tuyệt đối không tự ý vào rừng đào rễ cây, hái lá rừng để sử dụng vì rất dễ nhầm lẫn với cây lá ngón, gây ngộ độc.
Trong trường hợp cơ thể xuất hiện các dấu hiệu bất thường, người dân cần đi khám tại các cơ sở y tế, các bệnh viện. Nếu muốn dùng thuốc y học cổ truyền, người dân cần phải khám trực tiếp tại các cơ sở khám chữa bệnh được cấp phép và sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ y học cổ truyền".