Kể từ khi Rinus Michels phát minh ra total football (bóng đá tổng lực) vào thập niên 70 của thế kỷ trước, người Hà Lan luôn là đại diện ưu tú ở các sân chơi lớn như World cup hay Euro.

Với đầy rẫy những ngôi sao lừng danh, lối chơi tấn công đầy tốc độ và cống hiến, "cơn lốc màu da cam" đã thôi miên hàng triệu người hâm mộ ở khắp nơi trên thế giới và là nỗi khiếp sợ của mọi đối thủ. Thế nhưng, ngoảnh mặt nhìn lại quá khứ mới thấy thời gian tàn nhẫn đến mức nào. Bóng đá Hà Lan đang đối diện với cơn khủng hoảng nặng nề nhất trong lịch sử.

Hà Lan đang sa sút trầm trọng.

Sau khi vắng mặt tại Euro 2016, người Hà Lan quyết tâm lấy lại thể diện tại World Cup 2018 nhưng sau thất bại trước Bulgaria đêm qua, bóng ma vòng loại World Cup 2002 lại hiện về. Đó là vòng chung kết World Cup gần nhất mà người Hà Lan đóng vai… khán giả.

15 năm về trước, Oranje với hàng loạt ngôi sao như Ruud van Nistelrooy, Edgar Davids, Jaap Stam… trong đội hình đã không thể vượt qua bảng đấu có sự góp mặt của CH Ireland và Bồ Đào Nha.

Một cú sốc quá lớn đối với người yêu mến đội bóng áo cam nhưng chí ít, người ta tin rằng những sai lầm về mặt chiến thuật của Louis Van Gaal và sự sa sút một cách khó hiểu của các ngôi sao khi ấy là nguyên nhân cơ bản khiến Hà Lan thất thủ.

Bằng chứng là chỉ hai năm sau, họ đã ngay lập tức trở lại và gặt hái được những thành tựu đáng kể như vào đến bán kết Euro 2004, giành ngôi á quân World cup 2010 hay huy chương đồng World cup 2014. Tuy nhiên, thời điểm hiện tại, người Hà Lan có những gì để tin vào một chu kỳ thành công sẽ trở lại?

Vấn đề lớn nhất của Hà Lan hiện giờ chính là sự khan hiếm về mặt nhân sư, từ huấn luyện viên trưởng đến chất lượng cầu thủ. Trên băng ghế chỉ đạo, sau thế hệ của Leo Beenhakker, Guus Hiddink, Louis Van Gaal, hiện giờ, người Hà Lan phải trông chờ vào Danny Blind, người trước đó chỉ được biết đến với vai trò trợ lý.

Cái tên nổi tiếng nhất trong giới cầm quân ở xứ sở hoa tu-líp hiẹn giờ chính là Ronald Koeman nhưng có vẻ huấn luyện viên đương nhiệm của Everton cũng không mấy hứng thú với việc dẫn dắt đội tuyển quốc gia.

Sau thất bại trước Bulgaria đêm qua, người ta đã đồn đoán về việc sa thải Danny Blind nhưng người Hà Lan biết đặt niềm tin vào ai? Chẳng lẽ họ phải đi theo "con đường thất bại" của người Anh là cầu viện các huấn luyện viên ngoại quốc? Nhìn thế hệ huấn luyện viên trẻ của Italia, Đức hay Pháp, người Hà Lan có chạnh lòng?

Về chất lượng đội hình hiện tại, cơn khủng hoảng của Oranje thậm chí còn trầm trọng hơn. Thực ra, đây không phải là vấn đề mới. Trước thềm World Cup 2014, người ta đã liên tục đề cập đến việc xây dựng thế hệ kế cận cho những Arjen Robben, Van Persie hay Wesley Sneijder nhưng hiện giờ, người Hà Lan có ai?

Họ vẫn phải trông chờ vào "đôi chân pha lê" của Robben nhưng khi xung quanh anh chỉ là những Davy Klaassen, Davy Propper, Quincy Promes, Bas Dost hay Vincent Janssen… dễ hiểu vì sao đương kim đệ tam thế giới bị Bulgaria hạ gục.

Nếu so sánh với những Dennis Bergkamp, Patrick Kluivert, Clarence Seedorf hay Ruud van Nistelrooy những năm trước đó, những cái tên vừa nêu thật nhỏ bé biết bao.

Bóng đá Hà Lan nổi tiếng với khả năng đào tạo cầu thủ trẻ nhưng khi lò đào tạo trứ danh của Ajax không thể cho ra lò những cái tên xuất chúng thì chuyện "cơn lốc màu da cam" ngày càng tầm thường âu cũng là điều dễ hiểu. Nếu so sánh thế hệ kế cận của người Hà Lan so với các đối thủ truyền thống như Đức, Tây Ban Nha hoặc Pháp, Oranje quả thực đang ở một khoảng cách quá xa.

Sau thất bại trước Bulgaria, người Hà Lan đã tụt xuống vị trí thứ 4 trên bảng xếp hạng bảng A vòng loại World cup 2018 khu vực châu Âu, sau Pháp, Thụy Điển và chính Bulgaria.

Thế hệ Depay thiếu hẳn đi những cá nhân kiệt xuất như các thế hệ đi trước.

Với khoảng cách 6 điểm so với đội dẫn đầu (Pháp), việc giành vé chính thức đến Nga năm sau với Hà Lan xem như khó thành hiện thực.

Họ phải cạnh tranh quyết liệt với Thụy Điển và Bulgaria ở vị trí thứ hai để tham dự trận tranh vé vớt giành cho 8 đội nhì bảng có thành tích tốt nhất. Thế nhưng, với tiềm lực và phong độ hiện có, mấy ai tin Robben và đồng đội đủ sức lội ngược dòng trong chặng đường còn lại của vòng loại.

Xem ra, "cơn lốc màu da cam" chỉ còn là những hoài niệm về một quá khứ vàng son. Thực tại, họ chỉ là những cơn gió nhẹ thoảng qua, khiến người hâm mộ chạnh lòng nuối tiếc.