CƠN SỐT XE ĐIỆN ĐÃ HẠ NHIỆT
Trong nhiều năm liên tục, ngành công nghiệp xe thế giới nằm trong giai đoạn "cuồng xe điện". Lúc đó, các nhà sản xuất xe đưa ra những dự đoán rất tích cực về doanh số xe điện, rằng sẽ liên tục tăng cao, đồng thời đưa ra những thông báo về các kế hoạch đầy tham vọng với xe điện.
Cùng với đó, giới đầu tư như tại phố Wall cũng đưa ra những nâng giá trị của những nhà sản xuất, cả mới nổi lẫn lâu đời, khi họ thể hiện tầm nhìn rõ ràng với xe điện.
Tuy nhiên, "cơn cuồng" xe điện này trong ngành xe đã qua giai đoạn cao trào và dần đi xuống. Nhiều thương hiệu như Mercedes, Volkswagen, General Motors đang xem xét đẩy lùi lại kế hoạch của mình với xe điện.
Lui lịch với xe điện không chỉ diễn ra với các nhà sản xuất ít tiếng nói với mảng xe điện, Tesla cũng phải thừa nhận một sự thật không mấy dễ chịu. Cuối tháng 1, tỷ phú Elon Musk - CEO của Tesla - nhận định rằng "chúng tôi chậm lại rõ rệt" khi nói về tốc độ tăng trưởng. Tính riêng năm 2023, doanh số xe điện của Tesla chiếm tới 55% toàn nước Mỹ.
Vision EQXX là mẫu xe điện ý tưởng của Mercedes, nhằm thử nghiệm nhiều giải pháp cho xe điện thương mại của hãng.
Giám đốc Vận hành Marin Gjaja của Ford nhận định: "Những gì chúng tôi thấy trong năm 2021 và 2022 là dốc tăng tạm thời, khi nhu cầu mua xe điện thực sự lên cao. Tăng trưởng doanh số xe điện vẫn tăng nhưng không theo tốc độ như đã thấy trong năm 2021 và năm 2022".
Trong khi đó, góc tiếp cận với dòng xe hybrid (loại xe có cả động cơ đốt trong lẫn mô tơ điện) vẫn có thể dẫn tới tương lai xe thuần điện, nhưng tốc độ chuyển đổi sẽ chậm hơn nhiều so với kế hoạch trước.
Một trong các nhà sản xuất ô tô lớn của Mỹ - Ford - đang tăng sản xuất và đẩy mạnh kinh doanh dòng xe hybrid. Với Ford, dòng xe này có thể giúp người sử dụng điện hóa phương tiện nhưng vẫn phù hợp với những ai chưa sẵn sàng sử dụng một mẫu xe thuần điện. Đồng thời, các xe hybrid cũng giúp Ford đạt tiêu chí cắt giảm phát thải khí nhà kính.
Tương tự, tập đoàn xe General Motors từng được ghi nhận là nhà sản xuất truyền thống đầu tiên tất tay với xe điện, nhưng giờ cũng đã có kế hoạch sản xuất các mẫu xe Plug-in Hybrid (xe lai điện sạc ngoài, PHEV) bên cạnh xe thuần điện và xe thuần xăng.
Hummer được hồi sinh thành một mẫu SUV điện.
Một điều đáng nhắc tới là các nhà sản xuất không chính thức nói về việc thay đổi kế hoạch dài hạn, nhưng nếu để ý đến các thông báo gần đây về xe điện thì ngôn từ và thái độ của họ đã thay đổi rõ rệt.
CEO Volkswagen Mỹ Pablo Di Si chia sẻ với CNBC: "Tôi cho rằng cách tiếp cận cân bằng là cách tốt nhất". Ông cũng hé lộ rằng đang thảo luận để mang một số mẫu xe hybrid đến Mỹ khi đã được bán ra tại châu Âu.
"NGÀNH Ô TÔ THẾ GIỚI ĐANG BIẾN ĐỘNG QUÁ MẠNH"
Khi các nhà sản xuất lâu đời thay đổi thái độ về xe điện, phải chăng các start-up như VinFast hay Rivian cũng cần nhìn lại về kế hoạch của mình?
VinFast được nhìn nhận là nhà sản xuất ô tô đầu tiên của thế giới dừng sản xuất xe xăng để tập trung toàn bộ nguồn lực phát triển ô tô thuần điện. VinFast từng có 4 mẫu xe xăng khác nhau, lần lượt là Fadil, Lux A2.0, Lux SA2.0 và President. Các mẫu xe này bán chủ yếu ở Việt Nam, trừ một số lượng nhỏ được bán/tặng cho các đơn vị nước ngoài.
Tại thị trường xe Việt Nam, VinFast Fadil với giá phải chăng, trang bị tốt, chất xe được đánh giá cao đã liên tục tung hoành bảng xếp hạng doanh số. Bộ đôi Lux A2.0 và SA2.0 có giá bán cao hơn nhưng cũng được đánh giá rất cao về chất xe so với giá tiền bỏ ra để mua. Song, VinFast đã dừng sản xuất toàn bộ 4 mẫu này để dành lực sản xuất xe thuần điện.
VinFast Fadil từng xuất hiện thường xuyên trong top doanh số tại Việt Nam.
Hiện nay, VinFast cung cấp ra thị trường dải sản phẩm xe điện rất đa dạng, từ xe máy điện, ô tô điện, đến cả xe buýt điện; thậm chí, một mẫu xe đạp trợ lực điện cũng hứa hẹn được đưa vào sản xuất trong thời gian tới. Những việc này cho thấy rất rõ quyết tâm của hãng trong nỗ lực điện hóa giao thông tại Việt Nam nói riêng và trên thế giới nói chung.
Tại một hội thảo được tổ chức mới đây, Chủ tịch VinFast - bà Lê Thị Thu Thủy - nhận định: "Thật lòng, chúng tôi cảm thấy rằng có cơ hội để một công ty từ Việt Nam như chúng tôi trở thành một công ty toàn cầu, khi mà ngành công nghiệp ô tô thế giới đang trải qua biến đổi rất mạnh trong cấu trúc ngành".
Tuy nhiên, VinFast vẫn có cơ sở để đặt niềm tin vào thành công trong tương lai. Bà Lê Thị Thu Thủy cũng chia sẻ rằng tại Việt Nam, có đến 80% khách hàng VinFast chọn thuê pin, giúp giá xe điện có giá ngang với xe sử dụng động cơ đốt trong cùng loại.
Phí thuê pin hàng tháng từ người dùng cũng là một nguồn thu ổn định với VinFast. Trong báo cáo tài chính của hãng năm 2023, VinFast cho rằng cho thuê pin "có tiềm năng giúp doanh số tăng mạnh tại các thị trường mới".
Chủ tịch VinFast: Có đến 80% khách hàng chọn thuê pin.
Chủ tịch VinFast cũng đưa ra nhận định: "Tất nhiên, lợi nhuận cũng quan trọng. Đã qua rồi lúc mọi người đầu tư vào các công ty xe điện chỉ vì bạn có một mẫu xe ý tưởng trông rất ấn tượng. [...] Tôi nghĩ giá cổ phiếu xe điện đã xuống rất nhiều".
Một trong các kế hoạch mà VinFast đặt làm trọng tâm trong tương lai là "giảm chi phí nguyên liệu đầu vào xuống 40% trong 2 năm tới với mỗi mẫu xe ra mắt, bằng các giải pháp kỹ thuật [...] và bằng việc đa dạng nguồn cung".
TOYOTA THU LỢI NHUẬN KHỦNG DÙ KHÔNG LÀM XE ĐIỆN
Nếu các nhà sản xuất xe đang đầu tư cho xe điện, bất kể là start-up như VinFast, Rivian, hay các nhà sản xuất lâu đời như Ford, General Motors nhìn vào Toyota, có lẽ họ sẽ cần xem lại kế hoạch làm xe điện và cân nhắc thêm đến dòng xe xăng hoặc xe xăng lai điện (xe hybrid).
Toyota trong năm 2023 vẫn là nhà sản xuất ô tô lớn nhất thế giới khi đã bán ra hơn 11 triệu chiếc - gấp 6 lần so với Tesla. Đáng chú ý, Toyota hiện có hơn hai mươi mẫu xe hybrid mà chiếm tới gần 30% tổng doanh số của hãng trong năm ngoái.
Toyota bZ4X - mẫu xe thuần điện bán đại trà duy nhất mang logo Toyota. Ảnh: Max Edleston / Autocar
Tính riêng tại Mỹ trong 2 tháng vừa rồi, doanh số của Toyota tăng 20% với dòng xe hybrid và PHEV tăng trưởng 83%.
Nếu tính trong 9 tháng từ tháng 4/2023, Toyota đã thu được 27 tỷ USD lợi nhuận, cao gần gấp 2 lần so với con số của cùng kỳ trước đó. Trong khi đó, Tesla chỉ mang lại 15 tỷ USD lợi nhuận trong năm 2023 - tức tăng 19% so với năm 2022.
Các nhà đầu tư cũng đã nhanh chóng nhận ra sự thật này. Giá cổ phiếu Tesla từng đạt đỉnh vào tháng 11/2021, biến Tesla thành công ty có giá trị vốn hóa lên tới 1,2 nghìn tỷ USD, nhưng tới nay đã dần tụt xuống chưa được một nửa con số trên - phần nhiều do doanh số tăng chậm và biên lợi nhuận mỗi xe đang giảm. Cùng kỳ, giá trị của Toyota tăng khoảng 1/3, nâng lên khoảng 400 tỷ USD.
Dòng xe hybrid chiếm gần 30% doanh số của Toyota.
Một điều thú vị đáng nhắc đến là tỷ phú Elon Musk - CEO Tesla - đã luôn không ủng hộ xe hybrid - dòng xe mà Toyota đã tiên phong phát triển. Trong một phỏng vấn nhiều năm trước, Elon Musk bày tỏ rằng xe hybrid giống như sinh vật lưỡng cư thời sinh vật trên Trái Đất chuyển từ đại dương lên cạn; sinh vật lưỡng cư đã từng có rất nhiều, nhưng đã dần tiến hóa hết thành sinh vật trên cạn - ý nói xe hybrid chỉ nằm ở giai đoạn quá độ, dần dần rồi cũng sẽ phải làm xe thuần điện.
Ở phía Toyota, tập đoàn xe Nhật Bản này luôn thể hiện theo đuổi chiến lược đa dạng sản phẩm, tức là cung cấp nhiều loại xe giảm phát thải các-bon thay vì chỉ chuyên tâm vào một dòng xe nhất định nào đó.
Toyota hiện chỉ có 2 mẫu xe điện bán rộng rãi (thực tế là một mẫu nhưng bán ở hai thương hiệu Toyota và Lexus; không tính một mẫu xe điện do một liên doanh với Trung Quốc phát triển riêng cho thị trường này). Bên cạnh đó, Toyota còn xe năng lượng hydro mà từng được Guinness ghi nhận đi được gần 1.400 km khi nạp đầy hydro.
Phó Giám đốc điều hành Toyota Bắc Mỹ Jack Hollis cho biết: "Chúng tôi không nói rằng xe điện không phải là một giải pháp giảm phát thải các-bon tốt. Xe điện thực sự là như vậy. Xe điện chỉ đơn thuần không phải là giải pháp duy nhất, và rất nhiều khách hàng đã cho chúng tôi biết rằng họ muốn được lựa chọn - xe hybrid thường, PHEV và xe thuần điện".
