Sau khi Ấn Độ áp đặt lệnh cấm xuất khẩu gạo do những trận mưa lớn gây mất mùa, giá gạo đã tăng vọt. Khó khăn chồng chất khi hiện nay nhiệt độ tăng cao khiến cây lương thực trên khắp Đông Nam Á gặp nguy hiểm.
Thời tiết khó lường đang đe dọa nguồn cung gạo - loại lương thực thiết yếu cho hơn một nửa dân số thế giới (hơn 4 tỷ người), The Guardian thông tin.
Một người đàn ông so sánh các loại gạo khác nhau tại chợ bán buôn ở Navi Mumbai, Ấn Độ ngày 4/8/2023. Ảnh: REUTERS/Francis Mascarenhas/File Photo
Đông Nam Á cảnh giác cao độ
Theo một báo cáo gần đây của Reuters, lệnh cấm - cùng với những lo ngại về sự xuất hiện của hiện tượng El Niño, khiến thời tiết nóng hơn, khô hơn trên toàn khu vực - đã khiến giá ở các nước xuất khẩu chính là Thái Lan và Việt Nam tăng vọt khoảng 20%.
Tại Philippines - nước nhập khẩu gạo lớn thứ hai thế giới, chính phủ đã áp đặt trần giá gạo để bảo vệ những người tiêu dùng nghèo nhất, đồng thời Cơ quan Kinh tế và Phát triển quốc gia Philippines cảnh báo về "thời kỳ khó khăn" và coi El Niño là "nhân tố tác động chính".
Vì vậy Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr. đã từng phải tuyên bố tăng lượng gạo dự trữ và ông có thể tìm kiếm một thỏa thuận cung cấp với Ấn Độ, do lo ngại về tác động tiềm ẩn của thời tiết khô hạn El Niño đối với vụ thu hoạch trong nước và các nhà cung cấp khác.
Tuy tác động của El Niño đối với cây lúa vẫn chưa rõ ràng, nhưng theo báo cáo của Viện ISEAS-Yusof Ishak ở Singapore, khi sự kiện El Niño lớn gần đây nhất xảy ra vào năm 2015-2016, sản lượng ở Đông Nam Á đã giảm 15 triệu tấn gạo so với 2 năm trước đó.
Hiện tượng thời tiết này đã làm gia tăng dịch bệnh, gây hạn hán và gây ra các vụ cháy rừng và đất than bùn lớn, dẫn đến cuộc khủng hoảng khói mù trên toàn khu vực.
Nông dân Ấn Độ làm việc trên cánh đồng lúa. Ảnh: AP
"Mong El Niño chỉ là đốm lửa nhỏ"
Giáo sư Benjamin Horton, Giám đốc Đài Quan sát Trái đất Singapore, cho biết vẫn chưa rõ El Niño này nghiêm trọng đến mức nào.
"Điều đáng lo ngại là tốc độ nóng lên của nhiệt độ đại dương ở Thái Bình Dương chưa từng thấy trước đây. Điều đó cho thấy rằng chúng ta có thể gặp phải một hiện tượng El Niño lớn do biến đổi khí hậu. Kết quả là chúng ta có thể gặp phải những hiện tượng chưa từng có".
"Tôi mong El Niño chỉ như một đốm lửa nhỏ không lan rộng thêm. Nếu không, viễn cảnh của ngành nông nghiệp sẽ rất đáng sợ. Một đợt El Niño lớn sẽ có tác động đáng kể đến không khí mà chúng ta hít thở; sương mù sẽ tệ đến mức chúng ta sẽ không thể ra ngoài được.
Nó sẽ ảnh hưởng đến nước chúng ta uống – chúng ta sẽ không có đủ nước – và nó sẽ ảnh hưởng đến thực phẩm chúng ta ăn, bởi vì chúng ta sẽ thiếu hụt thức ăn do mất mùa" - Giáo sư Benjamin Horton nói.
Surasri Kidtimonton, Tổng thư ký Văn phòng Tài nguyên Nước Quốc gia Thái Lan, dự đoán vào tháng 8/2023 rằng vùng đồng bằng miền Trung, vành đai lúa gạo của nước này, có thể phải đối mặt với lượng mưa tích lũy giảm 40% trong mùa này.
El Niño đe dọa nhiều sản phẩm nông nghiệp quan trọng khác như ngô, mía... Ảnh: Journal Star
Joseph Glauber, nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Nghiên cứu Chính sách Lương thực Quốc tế ở Washington, D.C., cho rằng El Niño không chỉ đe dọa sản xuất lúa gạo mà còn đe dọa nhiều sản phẩm nông nghiệp quan trọng khác bao gồm dầu cọ, loại dầu thực vật được sử dụng rộng rãi nhất trên thế giới, đến mía, đậu nành và ngô của Ấn Độ.
Tại Thái Lan, nông dân đã được khuyến khích trồng các loại cây tiêu thụ ít nước hơn. Các chiến dịch khuyến khích khu vực công, chính phủ và doanh nghiệp sử dụng nước tiết kiệm cũng sẽ được phát động, truyền thông địa phương đưa tin.
Ngay cả khi El Niño không nghiêm trọng như lo ngại, các nhà nghiên cứu cho rằng nông dân vẫn cần phải thích ứng với nhiệt độ nóng hơn do khủng hoảng khí hậu mang lại.
Lúa đặc biệt dễ bị tổn thương. Quá ít hoặc quá nhiều nước có thể phá hủy một cánh đồng, và ngay cả một sự dao động nhiệt độ tưởng như nhỏ cũng có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng.
Các nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Lúa gạo Quốc tế ở Philippines đã nghiên cứu sự thay đổi nhiệt độ vào ban đêm và phát hiện ra rằng mỗi khi nhiệt độ tối thiểu chỉ tăng 1 độ C thì năng suất hạt giảm 10%. Những đợt lạnh đột ngột và ngắn cũng có thể gây hậu quả nghiêm trọng cho loại cây trồng này.
Nguồn: The Guardian, Reuters
