Nhiều người nghĩ, nghệ sỹ lúc nào cũng hào nhoáng, lấp lánh nhưng đó là lúc họ xuất hiện trên màn bạc, trước công chúng. Khi trở lại cuộc sống thường nhật, họ là những con người cô đơn, trầm lặng, họ gần gũi và chân mộc. NSƯT Thanh Quý để lại ấn tượng trong tôi là một người phụ nữ đẹp. Một vẻ đẹp mặn mà, sắc sảo, ám ảnh người đối diện với đôi mắt long lanh, nụ cười đẹp luôn nở trên môi, và bà giản dị, giản dị trong cách trò chuyện, trong đời sống.
Chuyên trị vai buồn thương, đẫm nước mắt
Hồi ấy, bà nổi tiếng là một người phụ nữ có nhan sắc. Chẳng thế mà cơ duyên đưa bà đến với Điện ảnh từ rất sớm. Trong thế hệ diễn viên khóa 2 của Trường Điện ảnh Việt Nam, Thanh Quý ít tuổi nhất (sinh năm 1958) nhưng bà là gương mặt nổi tiếng sớm nhất.
Khởi nghiệp từ năm 18 tuổi, với nhan sắc nổi bật trời phú và lối diễn xuất tự nhiên, Thanh Quý đã để lại ấn tượng trong lòng khán giả với hàng chục vai diễn trong nhiều bộ phim truyện nhựa của Điện ảnh Việt Nam thời kỳ hoàng kim: Chuyến xe bão táp, Những người đã gặp, Cây xương rồng trên cát, Tình yêu và khoảng cách, Không có đường chân trời, Người đàn bà bị săn đuổi, Chuyện tình trong ngõ hẹp…
Có thể nói, từ năm 1976 đến đầu những năm 1990 là thời kỳ đỉnh cao của “mỹ nhân màn bạc” Thanh Quý. Hầu như năm nào bà cũng được các đạo diễn mời tham gia vai chính trong một vài bộ phim truyện nhựa. Bà cũng là người có nhiều cơ hội làm việc với các đạo diễn tên tuổi của Điện ảnh Việt Nam. Nhưng có lẽ trong cuộc đời diễn viên, bà nhớ nhất là những kỷ niệm khi vào vai Sinh trong bộ phim Chuyện tình trong ngõ hẹp của đạo diễn Nguyễn Thanh Vân.
Bà cho biết: “Thanh Vân là đạo diễn có khả năng khai thác tâm lý nhân vật rất giỏi. Tôi vẫn nhớ như in khi vào vai người đàn bà đơn thân trong bộ phim Chuyện tình trong ngõ hẹp năm 1993. Khi quay đến cảnh người phụ nữ đưa cho anh người yêu cái kìm sang nhà giúp sửa điện, đạo diễn đã yêu cầu cả tôi và diễn viên Đơn Dương phải diễn sao cho hai bàn tay chạm vào nhau không được mạnh quá, cũng không được nhẹ quá. Chỉ đủ để làm sao bộc lộ được những rung cảm tinh tế trong khoảnh khắc va chạm ngắn ngủi ấy. Khi đó, tôi nghĩ thầm trong bụng đạo diễn trẻ gì mà kỹ tính, khó tính thế. Nhưng đến khi phim công chiếu, tôi mới nhận ra rằng, sự kỹ lưỡng ấy là rất cần thiết. Bởi trong nghệ thuật diễn xuất, đôi khi chỉ một chi tiết rất nhỏ thôi nhưng lại có sức biểu cảm rất lớn…”.
Bà bảo: “Chẳng hiểu sao mà đời mình lại chỉ toàn đóng những vai buồn thương, đẫm nước mắt”. Trong Chuyện tình trong ngõ hẹp, Thanh Quý vào vai một người mẹ còn trẻ sống cùng cô con gái tên Hà đang trong độ tuổi vị thành niên. Sự xuất hiện của một người đàn ông đã khuấy động cuộc sống vốn dĩ buồn tẻ của cái ngõ đàn bà và làm xốn xang trái tim bé bỏng của cô con gái Sinh. Cả hai mẹ con Sinh đều có tình cảm với Toàn rồi ghen tuông, rồi dằn vặt, đau khổ…
Trong bộ phim truyền hình nổi tiếng dài tập Mùa lá rụng của đạo diễn Trần Quốc Trọng, Thanh Quý vào vai Lý - người đàn bà sắc sảo, có tính cách vô cùng phức tạp và ghê gớm. Đạo diễn Quốc Trọng cho biết, việc tìm diễn viên cho phim là gay go nhất nhưng riêng với nhân vật Lý thì ông đã tìm ngay ra Thanh Quý sau khi đọc kịch bản. Lý trong phim là một người phụ nữ rất đẹp, quyến rũ và sâu sắc, nông nổi và đáng thương nhiều hơn đáng giận. Lý là người con dâu cả trong một gia đình trí thức cũ Hà Nội, tính tình sắt đá, luôn tìm cách làm giàu cho bản thân và gia đình nhưng để rồi phải vào tù vì buôn bán ma túy trong một phút lầm lỡ.
Chính bởi sự nhạy cảm, sự hóa thân trọn vẹn, lột tả được chiều sâu nội tâm phức tạp của con người nên dường như ở vai diễn nào, bà cũng để lại dấu ấn với khán giả qua những nhân vật mình đảm nhận. Ở đó, những người đàn bà mà Thanh Quý sắm vai đều mang một số phận trắc trở, phải đối diện với những bi kịch, hay những lựa chọn nghiệt ngã.
Phim vận vào đời?
Nghề diễn mang lại cho Thanh Quý nhiều vinh quang, may mắn trong cuộc đời. Nhưng trong đời sống tình cảm riêng tư, bà lại là người gặp nhiều trắc trở. Cuộc hôn nhân thứ hai kéo dài 20 năm với họa sỹ Thành Chương nổi tiếng đã kết thúc. Hẳn nhiên bà rất buồn. Dường như, nỗi buồn ấy còn mãi, không bao giờ có thể nguôi ngoai. Mỗi khi ai hỏi, bà không muốn chạm tới nữa. Nhưng kỳ thực có thể nhìn thấy trong đáy sâu lòng bà là những cơn sóng âm thầm chưa dịu lắng.
Những thất vọng, cay đắng, những bất ngờ, cả những bàng hoàng như còn nguyên vẹn. Nhưng bà cũng không tìm cách né tránh nỗi buồn. Né tránh sao được khi nó thường trực trong tâm hồn mình. Bà đã đối diện với nó, sống đến tận cùng nỗi buồn ấy để rồi sau đó bước qua một cách thanh thản.
Như bà vẫn thường nói: “Mình là người không quan trọng quá điều gì”. Khi tôi hỏi: “Cô có nghĩ rằng, những cay đắng từ cuộc đời các nhân vật mà cô từng tham gia đã vận vào cuộc đời mình hay không?”. Bà lại cười, đôi mắt long lanh như thể có hai giọt nước. Bà bảo cuộc đời vốn có lý lẽ của nó. Mình chủ động thì có thể dễ dàng rời xa nó. Nhưng nó đã chọn mình thì chịu thôi. Mình phải sống và chảy đi cùng với những vui buồn mà nó mang tới.
NSƯT Thanh Quý là một diễn viên có tài. Tuy vậy, bà luôn khiêm nhường. Bà hầu như không dùng những mỹ từ như tình yêu, lòng đam mê, sự cống hiến để nói về công việc của mình. Bà bảo những cái đó to tát quá. Bà quan niệm, công việc nào cũng có cái hay và vinh quang của nó. Đối với bà, nhan sắc cũng chỉ là một phần, quan trọng phải có tài năng. Và, sự tồn tại của bà trong lòng công chúng đến tận hôm nay chính là câu trả lời chính xác nhất.
