Hàn Tín được vua Hán Cao Tổ ca ngợi là "Nắm trong tay trăm vạn quân đánh là thắng, tiến công là nhất định lấy…".
Được lưu danh trong thiên thu không chỉ bởi là vị tướng bách chiến bách thắng mà còn bởi ông là điển hình cho một nhân cách lớn với với sự nhẫn nhịn, lòng khoan dung và ân tình có trước có sau.
Từ thủa hàn vi đến lúc quyền uy hiển hách vẫn giữ được bản chất của một "Kẻ sĩ hào kiệt" không quên thủa cơ hàn.
Hàn Tín. Ảnh minh họa.
Cuộc đời Hàn Tín là một câu chuyện dài và bi tráng, hậu thế nhắc đến ông vừa xót thương vừa khâm phục đủ vạn đường.
Theo Sử ký Tư Mã Thiên và Dịch Trung Thiên thì Hàn Tín là cậu bé sớm mồ côi nên có tuổi thơ cơ cực, kiếm sống bằng nghề đi câu cá ở sông Hoài để độ nhật qua ngày. Mùa đông rét mướt không câu được nên rất đói khổ. Tuy vậy Hàn Tín lại mê đèn sách, nghiên cứu binh thư nên thường đeo kiếm như con nhà võ.
Một hôm có kẻ bán thịt ngoài chợ tên là Ác Thiểu đón đường làm nhục nói rằng: "Tên bán cá mà còn đeo gươm, có dám chém ta không, nếu không dám hãy chui qua dưới trôn của ta đây". Tín không do dự cúi mình chui qua háng rồi thản nhiên đi trong sự cười chê của mọi người.
Xóm chợ có bà Phiếu Mẫu kiếm ăn bằng nghề giặt đồ thuê, cũng thiếu trước hụt sau nhưng thương tình cậu bé đói khát nên thường chia cơm cho Hàn Tín ăn cùng. Tín lấy làm cảm tạ mà nói rằng: "Tôi ngày sau công thành danh toại sẽ xin báo đáp".
Phiếu Mẫu hiền hậu trả lời: "Thấy ngươi đói khát nên chia sẻ miếng cơm giọt nước, mong gì báo đáp. Mà đàn ông như ngươi miếng cơm không có mà ăn thì nói gì quyền cao chức trọng ngày sau".
Sự tích về Bát cơm Phiếu Mẫu. Ành minh họa.
Hàn Tín lấy làm hổ thẹn mà không dám qua Phiếu Mẫu nữa nhưng bà già đôn hậu thương người cùng khổ hàng ngày vẫn đặt cơm trước lều Tín. Người xóm chợ biết chuyện thường gọi đó là "Bát cơm Phiếu Mẫu".
Ngày sau Hàn Tín phò tá Lưu Bang lập nên cơ nghiệp thống nhất thiên hạ. Ông được phong tước hầu, sau được về quê cũ cai trị phong làm Sở Vương.
Khi về quê ông lập tức cho người đi tìm cả Phiếu Mẫu và Ác Thiểu, cả hai đến đều phủ phục không dám ngẩng lên. Hàn Tín sai người lấy ngàn vàng thưởng cho Phiếu Mẫu để đền ơn ngày xưa đã cưu mang thủa cơ hàn.
Còn Ác Thiểu thì kinh hãi lo sợ thưa rằng lúc trước ngu đần không biết nên đã xúc phạm Vương Sở, tội ấy chỉ xin được tha chết là may. Nhưng Hàn Tín ôn hòa bảo rằng: "Ta chẳng phải là kẻ tiểu nhân hay cố chấp, đem lòng thù hận.
Hành động đối xử của nhà ngươi ngày xưa xem qua tuy có vẻ quá đáng nhưng cũng là một bài học luyện chí cho ta. Vậy nhà ngươi đừng tị hiềm mà hãy nhận lấy chức ta ban". Rồi ban cho Ác Thiểu chức Trung húy. Ác Thiểu cảm tạ ra về.
Giai thoại về sự nhẫn nhịn của Hàn Tín. Hình minh họa
Hàn Tín bình sinh nói với kẻ tả hữu : "Tráng sĩ đó trước kia làm nhục ta. Lúc ta còn hàn vi, không thế lực gì nếu ta chống cự, giết nó đi thì chưa chắc ta được như ngày hôm nay.
Nhờ ta biết nhẫn nhục nên mới yên thân mà giúp được nước lập nên công danh. Nó giúp ta đấy, nên ta mới phong thưởng chớ không phải là việc vô cớ". Quan quân nghe xong thêm phần nể phục Sở Vương của mình.
Hàn Tín lấy ngàn vàng đền đáp Phiếu Mẫu nên sau mới có câu rằng "Nhất phạn thiên kim" (Bát cơm ngàn vàng) cũng từ đây mà ra. Nhận của người một chút ân huệ dù ít ỏi giống như "dòng nước chảy nhỏ giọt" nhưng báo đáp người lại tràn đầy giống như "dòng suối chảy tuôn trào".
Hàn Tín dù quyền cao chức trọng, vinh hiển giàu sang nhưng vẫn không quên ân tình của người xưa, thật là bản chất của một đại nhân, kẻ sĩ trong thiên hạ. Lẽ thường lấy ân báo ân, nhưng với người làm nhục mà Hàn Tín cũng bỏ qua và còn báo đáp, ấy là bản chất của người quân tử.
Hàn Tín có phẩm chất của đại dũng trong thiên hạ, khi gặp nguy vô cớ mà không phẫn uất làm càn, bị ức hiếp mà không kinh hãi, co được giãn được, tĩnh khí đại nhẫn nhìn ra trông rộng chờ thời cơ để mưu cầu việc lớn.