Là một trong những kẻ độc tài đáng sợ nhất thế kỷ 20, đồng thời là kẻ gieo rắc tội ác không thể dung thứ cho hàng triệu người dân vô tội thời thế chiến, Adolf Hitler là cái tên khiến không ai muốn nhớ nhưng cũng không thể quên.
Tháng 9/1919, ở độ tuổi 30, Hitler là một người vô gia cư, không có bằng cấp. Con đường chính trị của Hitler bắt đầu ở Munich (Đức) khi hắn gia nhập Đảng Công nhân Đức (DAP). DAP là một nhóm những người theo chủ nghĩa dân tộc cực đoan và bài Do Thái, nhóm người này tự cho mình sứ mệnh đánh bại các công nhân Đức của Đảng Dân chủ Xã hội Đức (SPD. Tuy nhiên, sau khi thất bại, DAP đổ lỗi cho người Do Thái chịu trách nhiệm chính cho hoàn cảnh của nước Đức.
Tháng 7/1921, Hitler lên nắm quyền lãnh đạo DAP sau đó đổi tên thành Đảng Công nhân Đức Quốc gia Xã hội chủ nghĩa (gọi tắt là NAZI hay Đảng Quốc Xã - đảng cầm quyền Đức trong thời kỳ Đức Quốc Xã).
Trong 26 năm tiếp theo, hắn thành công trên con đường chính trị và thực thi quyền lực tối cao ở Đức. Trong quá trình đó, có thể cho rằng Hitler có nhiều tác động đến lịch sử thế giới thế kỷ 20 hơn bất kỳ nhân vật chính trị nào khác.
Tại sao Hitler lại chọn tham gia NSDAP rồi thực thi chế độ độc tài "rất thành công" nếu nhìn từ góc độ phe hắn? Tại sao hắn lại khinh ghét người Do Thái và gây nên tội ác không thể dung thứ mang tên Holocaust?
Dưới góc nhìn của BBC, Hitler trước khi biến thành "ác quỷ", hắn cũng có những vấn đề rất đời. Điều gì đã biến hắn từ một thanh niên không có gì nổi bật, lột xác thành kẻ đáng sợ như vậy?
Lời giải thích cho sự chuyển đổi đáng chú ý này một phần nằm ở chính Hitler, và một phần trong tình huống mà hắn ta thấy mình như đang vùng vẫy trong một quốc gia gặp nhiều khủng hoảng trầm trọng.
Adolf Hitler năm 1899 (ở giữa, hàng trên cùng). Nguồn: BBC
Adolf Hitler sinh ra tại thành phố Braunau am Inn trên vùng biên giới Áo-Đức ngày 20/4/1889. Hoàn cảnh gia đình góp một phần vào định hướng tâm lý của Hitler về sau:
Cha của hắn là một quan chức hải quan, trước khi cha hắn mất năm Hitler 13 tuổi, từng là một người lạnh lũng, nghiêm khắc. Ngược lại, mẹ hắn lại dịu dàng và hết mực yêu thương con.
Hồi nhỏ, Hitler là một đứa trẻ khá thông minh nhưng không có hứng thú với việc học ngoại trừ môn lịch sử, được dạy với khuynh hướng chủ nghĩa dân tộc mạnh mẽ của Đức. Việc cha hắn qua đời đã khiến hắn phải kiếm việc làm thể để trang trải cùng gia đình.
Đam mê lớn nhất của Hitler thời bấy giờ về nghệ thuật chính là vẽ. Hắn mơ một ngày nào đó sẽ tạo ra những tác phẩm nghệ thuật hoặc kiến trúc tuyệt vời. Hắn cũng thích âm nhạc cổ điển và rất thần tượng nhà soạn nhạc người Đức Richard Wagner.
Sau khi chuyển đến Vienna (thủ đô của Áo) năm 1907, việc không được nhận vào trường nghệ thuật là một cú sốc lớn của Hitler. Số tiền hắn nhận từ tiền trợ cấp của một đứa trẻ mồ côi và vay mượn từ người thân cuối cùng cũng cạn kiệt, buộc hắn phải sống vật vờ, nay đây mai đó tại thủ đô mà hắn từng ôm mộng thành nghệ sĩ từ năm 1909 đến 1913.
Trước năm 1914, Vienna - thủ đô của một đế chế đa sắc tộc với tầng lớp rất cao, chủ yếu là người Do Thái, tầng lớp trung lưu, giai cấp tư sản bảo thủ sâu sắc và một tầng lớp lao động ngày càng cực đoan - là một nơi tổng thể của chủ nghĩa dân tộc, chủ nghĩa phân biệt chủng tộc, chủ nghĩa bài Do Thái và các hình thức hiện đại của hội họa, âm nhạc, thủ công và kiến trúc.
Mặc dù nghèo khó nhưng Hitler rất tích cực tham gia vào môi trường chính trị và bồi bổ trí tuệ của riêng mình. Hắn đọc ngấu nghiến các tờ báo, tham gia hội Hoàng gia và chứng kiến các cuộc đối đầu bạo lực giữa các nhóm dân tộc và nhóm chính trị khiến phần lớn dân chúng khinh miệt tột cùng.
Hình ảnh Hitler đứng giữa đám đông ở Quảng trường Odeonsplatz, Munich, Đức năm 1914 khi Thế chiến I xảy ra. Nguồn: BBC
Những năm tháng ở Vienna, khi thất bại vào trường nghệ thuật tiếp tục bẻ gãy những ước mơ rất đời của Hitler, đồng thời sống trong xã hội nhiều bảo thủ, cực đoan... tất cả đã mài giũa chủ nghĩa dân tộc Liên Đức mà hắn từng tiếp thu thời còn học sinh.
Hitler bắt đầu phát triển sự thù địch mạnh mẽ với phong trào xã hội chủ nghĩa; không muốn đánh đồng bản thân với giai cấp công nhân và quyết tâm giữ hình ảnh mình như một người "ở trên tất cả" bất chấp địa vị xã hội bấy giờ của hắn.
Có một điều đáng nói, thời ở Vienna, dù Hitler có mặt đầy đủ tại các buổi diễn thuyết phân biệt chủng tộc và bài Do Thài nhưng tại thời điểm đó, hắn không tỏ ý thù địch với người Do Thái. Dù sao đi nữa, bạn thân nhất sống cùng khu trọ với hắn, người giúp hắn bán những bức ảnh hắn vẽ, là một người Do Thái.
Năm 1913, việc Hitler muốn trốn tránh nghĩa vụ quân sự cho Đế chế Habsburg (Áo) mà hắn khinh ghét đã thúc đẩy hắn chuyển đến Munich - thành phố Đức trong mơ của Hitler.
Tại đây, hắn tiếp tục một cuộc sống tương tự như ở Vienna cho đến khi chiến tranh bùng nổ vào năm 1914, Hitler tình nguyện phục vụ trong một trung đoàn của Bavaria.
Ảnh Hitler năm 1938. Nguồn: AFP/File
Những năm tháng phục vụ trong quân đội Đức đã nuôi dưỡng mục đích sống cao nhất của Hitler, một giấc mơ mà hắn âm thầm thực hiện và tin rằng có thể thành công. Thế nhưng, cuộc đời hắn tiếp tục phải đón nhận cú sốc lớn thứ 2: Phe Liên Minh (Đức, Áo-Hung, Bulgaria và Ottoman) chịu thất bại cay đắng trước phe Hiệp Ước (Anh, Pháp, Nga, và sau đó là Mỹ, Brazil).
Trước chiến thắng đáng ghét của chủ nghĩa xã hội trong cuộc cách mạng tháng 11/1918, chủ nghĩa bài Do Thái trong Hitler trỗi dậy như cốt lõi của 'thế giới quan' Hitler.
Sau chiến tranh, Hitler được bộ phận tình báo của quân đội Bavaria tuyển dụng để rao giảng chủ nghĩa dân tộc và chống chủ nghĩa xã hội Đức cho quân đội. Trong thời gian này, hắn biết đến đảng DAP.
Năm 1919, Hòa ước Versailles ra đời (hòa ước chính thức chấm dứt Thế chiến I, đặt ra những điều khoản khe khắt lên nước Đức bại trận) đã thách thức toàn bộ ý thức về giá trị và bản sắc cá nhân của Hitler.
Giống như nhiều người Đức, Hitler cần tìm một lời giải thích cho thảm họa này. Và lời giải thích đến từ chính quyền cực đoan ở Munich: Lỗi do người Do Thái.
Lời giải thích này bổ sung cho các lý thuyết chống Do Thái mà Hitler đã tiếp thu ở Vienna. Hiện thực được củng cố bởi những lập luận của những trí thức cánh hữu ở Munich đã khiến Hitler thấy những lý thuyết này bắt đầu có ý nghĩa, thực sự có thể trở thành câu trả lời cho tất cả những gì mà hắn ta đang tìm kiếm.
Khi nhận nhiệm vụ là người rao giảng chủ nghĩa dân tộc, Hitler thấy mình đơn thuần là một người truyền giáo chính trị chứ không phải là một nhà lãnh đạo chính trị. Hitler âm thầm thực hiện các bước đi quyết tâm trở thành nhà độc tài của Đức trước khi trở thành kẻ đứng đầu Đảng Quốc Xã.
Sự kiện Đảo chính Hitler-Ludendorff diễn ra ngày 8-9/11/1923, đã cho Hitler tận mắt thấy có kẻ đâm lén sau lưng mình, chính thời điểm này, hắn thấy mình bị thuyết phục hoàn toàn về sứ mệnh phải lãnh đạo Đức, phải là kẻ mạnh nhất để thực hiện đức tin mà hắn không bao giờ dao động...
Bài viết sử dụng nguồn: BBC