Chỉ vài tuần sau khi siêu bão Harvey tàn phá ở Texas, Irma lại tiếp tục hình thành và càn quét vùng biển Caribe, đổ bộ vào Florida (Mỹ) khiến không ít người thắc mắc về địa điểm xuất phát của những cơn bão "quái vật" này .
Nghiên cứu mới đây cho thấy, hầu hết các cơn bão "quái vật" xảy ra ở Mỹ và Canada đều bắt đầu với sự thay đổi thời tiết khác biệt trong vùng khí quyển ở phía tây châu Phi, cụ thể là hình thành ở ngoài khơi quần đảo Cape Verde.
Siêu bão Irma cũng xuất phát từ địa điểm bí ẩn này. Ảnh: Tampabay
Trên thực tế, một nghiên cứu năm 2015 được công bố trên tạp chí Geophysical Research Letters cho thấy, bằng cách theo dõi chặt chẽ những xung đột nhiệt đới ở ngoài khơi bờ biển phía tây châu Phi, các nhà nghiên cứu có thể dự đoán chính xác hơn về những cơn bão xảy ra sau đó vài tuần.
Theo Cục quản lý đại dương và khí quyển quốc gia Mỹ (NOAA), khu vực bị ảnh hưởng càng lớn thì càng có nhiều thuận lợi để phát triển thành bão chỉ sau một đến 2 tuần.
Colin Price, nhà nghiên cứu nổi tiếng tại Đại học Tel Aviv ở Israel, cho biết: "85% các cơn bão lớn nhất ảnh hưởng đến Mỹ và Canada bắt nguồn từ sự nhiễu loạn khí quyển ở Tây Phi".
Siêu bão hình thành ở địa điểm không ngờ
Tuy nhiên, thật thú vị là những cơn bão này lại liên quan trực tiếp đến một trong những nơi khô hạn nhất trên Trái Đất: Đó là sa mạc Sahara.
Sự tương tác "xung đột" giữa không khí khô nóng của sa mạc Sahara và không khí mát mẻ, ẩm ướt hơn từ Vịnh Guinea (khu vực thuộc Đại Tây Dương ở phía tây nam châu Phi) đến miền nam châu Phi, nơi được biết đến có những luồng khí quyển xáo trộn, với tốc độ gió mạnh thổi từ đông sang tây ở châu lục này.
Khu vực hình thành nên các siêu bão gây bất ngờ. Ảnh: Google Maps
Trong luồng khí quyển này, những nhiễu loạn khí quyển và các dải của hoạt động dông bão hay được biết tới là sóng nhiệt đới có thể được hình thành.
Nghiên cứu năm 2015 chỉ ra rằng, khi luồng xáo trộn khí quyển được thổi tới Cape Verde, thuộc bờ biển phía tây của châu Phi, lượng mây che phủ tại thời điểm đó có thể giúp dự đoán về áp tháp trở thành bão nhiệt đới trong một hoặc hai tuần tới.
Khi gặp điều kiện phù hợp như như độ ẩm trong không khí, nhiệt độ ở đại dương và có ít cơn gió di chuyển, những luồng xáo trộn khí quyển có thể mạnh lên thành áp thấp nhiệt đới. Cùng với vị trí hình thành và sức gió mạnh lên, áp thấp có thể trở thành bão nhiệt đới.
Cụ thể, gió tương tác với dòng biển ấm ở khu vực xích đạo khiến cho không khí ẩm ở Đại Tây Dương bốc hơi tạo thành gió.
Những cột gió này xoay nhanh và tạo thành bão. Với sức gió đạt 119 km/h, bão nhiệt đới chuyển thành bão biển Đại Tây Dương cấp độ 1 (dựa theo thang phân chia cấp độ bão hình thành ở Đại Tây Dương).
Irma là một trong những cơn bão mạnh nhất trên Đại Tây Dương. Ảnh: NOAA
Những cơn bão này di chuyển sang phía Tây. Đây là nhân tố chính tạo nên những cơn bão tràn tới nước Mỹ.
Theo các nhà nghiên cứu khí tượng, chỉ có khoảng 10% trong số 60 luồng xáo trộn khí quyển xuất hiện mỗi năm ở châu Phi là có cơ hội hấp thụ nguồn năng lượng từ các vùng biển ấm khi băng qua Đại Tây Dương và tạo thành những siêu bão có sức tàn phá rất lớn, gây ảnh hưởng đến nhiều quốc gia như Mỹ và Canada.
NOAA cho biết: "Không phải tất cả các cơn bão hình thành ở Đại Tây Dương đều bắt nguồn từ Cape Verde, nhưng điều này đã xảy ra với hầu hết những siêu bão đang tác động đến lục địa Mỹ".
Các chuyên gia khí tượng hiện nay đều theo dõi các luồng khí quyển để đưa ra dự đoán về bão.
Nếu chúng ta có thể dự đoán được bão và hoàn lưu ảnh hưởng của bão từ trước đó một đến hai tuần, thì các thành phố, thị trấn sẽ có thời gian chuẩn bị tốt hơn để ứng phó cũng như hạn chế tối đa thiệt hại.
Irma gây ảnh hưởng đến nhiều quốc đảo ở vùng biển Caribe và bang Florida (Mỹ). Ảnh: NOAA
Dự báo chính xác về đường đi và cấp độ của bão sẽ giúp công tác chuẩn bị ứng phó với bão tốt hơn. Ảnh: Ndtv
Sau Harvey, siêu bão Irma lần đầu tiên được phát hiện là khi xuất hiện luồng khí quyển xáo trộn ở ngoài khơi quần đảo Cape Verde vào cuối tháng 8/2017, trước khi nó trở thành siêu bão "quái vật" ở Đại Tây Dương, càn quét và tàn phá vùng biển Caribe và bang Florida (Mỹ).
Nguồn: Sciencealert, Dailymail