Hai người phụ nữ làm việc trong một xưởng sản xuất nước mắm ở Việt Nam. Ảnh: SHUTTERSTOCK
Đến Việt Nam nhất định phải thưởng thức nước mắm
Có câu nói rằng "Nhân bất khả mạo tướng, hải thủy bất khả đấu lượng", hàm ý không thể đánh giá sự vật qua vẻ bề ngoài. Trên thực tế, rất nhiều thứ chúng ta không chỉ nhìn vẻ bề ngoài hay chỉ ngửi hương vị của chúng. Đồ ăn cũng vậy, đậu hũ thối hay pho mát thối, hương vị của những đồ ăn này khiến nhiều người xa lánh nhưng nếu cam đảm nếm thử, đa phần sẽ bị luyến lưu. Vì vậy, ngay cả nước mắm có nặng mùi nhưng cũng có rất nhiều người hâm mộ trên khắp thế giới.
Theo tờ Báo tối Dương Thành (Quảng Châu, Trung Quốc), trên thế giới có nhiều quốc gia sản xuất nước mắm nhưng nước mắm Việt Nam nổi tiếng thơm ngon, chất lượng, do đó người Trung Quốc thường truyền tai nhau rằng, phải thưởng thức nước mắm rồi thì mới được tính là đã đến Việt Nam.
"Phương pháp ủ nước mắm của Việt Nam chủ yếu là ủ trong chum sành. Một lượng lớn cá tươi được nhồi vào chum sành, sau thêm gia vị, muối và để phơi nắng khoảng một tháng, cá sẽ lên men và hòa tan với các loại gia vị", tờ này mô tả.
Một công nhân chế biến nước mắm truyền thống tại một nhà máy ở Nghệ An, Việt Nam. Ảnh: Shutterstock
"Nước mắm truyền thống của Việt Nam thơm ngon tự nhiên, có vị mặn nhưng không đắng, dùng để nấu canh, xào rau là ngon nhất", báo Trung Quốc nhấn mạnh.
Có niềm đam mê với nước mắm Việt Nam, ông Trần Diệu Minh, chủ một cửa hàng ở Hồng Kông, cho biết, nước mắm Việt Nam được chế biến kỳ công nhất nên cửa hàng ông thường nhập nước mắm Việt Nam về bán.
“Trước khi mua, bạn cũng nên kiểm tra màu sắc, mùi vị, nước mắm Việt Nam chất lượng cao có màu hổ phách, trong, không vẩn đục, lắc nhẹ thấy bọt nổi lên tức là nước mắm nhiều đạm, có vị tươi ngon hơn. Nước mắm chất lượng cao thì càng dính, nếu dùng ngón tay chấm vào thì giọt nước mắm sẽ dính trên đầu ngón tay", ông chủ Hồng Kông chia sẻ kinh nghiệm về việc lựa chọn nước mắm có chất nước hảo hạng ở Việt Nam.
Nước mắm Việt Nam ngon nhất
Thực tế, không chỉ người châu Á mà người phương Tây như người Mỹ cũng là những tín đồ trung thành của nước mắm Việt Nam. Dạo quanh trên một sàn thương mại điện tử nổi tiếng nước Mỹ, chúng ta sẽ thấy những đánh giá 5* và loạt phản hồi có cánh dành cho loại gia vị đặc trưng đến từ Việt Nam.
Người mua có tài khoản Carl Waldron đánh giá 5* và nhận xét, nước mắm thương hiệu Việt là loại nước mắm ngon nhất từ trước đến nay mà người này sử dụng. "Tôi thích chế biến các món ăn châu Á và đã thử nhiều nhãn hiệu nước mắm khác, nhưng [tên thương hiệu nước mắm Việt Nam] đã trở thành một mặt sản phẩm chính trong gia đình. Chúng tôi sử dụng khoảng một chai mỗi tháng...".
Nước mắm Việt Nam có thể dùng chấm trực tiếp hoặc dùng trong chế biến món ăn. SCMP
Một người mua khác để lại nhận xét: "Tôi thường hay nấu ăn và đã thử nhiều thương hiệu nước mắm và đây là loại nước mắm [Việt Nam] tôi yêu thích nhất - nhẹ nhàng, tinh tế, phù hợp cho nhiều món ăn Thái Lan, Việt Nam. Hầu hết các thương hiệu khác mà tôi đã thử đều có vị cay nồng hơn và có xu hướng áp đảo hương vị món ăn hơn là bổ sung hương vị cho món ăn (ít nhất là đối với vị giác ở Mỹ của tôi)...".
"Chúng tôi đã luôn sử dụng nước mắm này. Tại sao ư? Nó không quá mặn và không có mùi khó chịu. Bên cạnh việc sử dụng trong các món ăn Thái Lan, chúng tôi sử dụng nó trong chế biến nước sốt của Ý".
"Hoàn toàn thích nước mắm này. Tôi đã mua nhiều lần rồi và rất hài lòng với chất lượng. Tôi sử dụng nó cho rất nhiều món... Nó tăng thêm vị ngon vào các món lẩu, hầm, súp, nước thịt, bánh mì kẹp thịt và nhiều món khác của tôi", tài khoản Valentina đánh giá, nước mắm Việt Nam có chất lượng vượt trội.
Tài khoản Amanda Lee thì có chia sẻ hài hước hơn: "Tôi đã từng kết hôn với người Việt Nam, và đây luôn là loại nước mắm mà anh ấy sử dụng. Tôi chưa bao giờ thực sự nghĩ rằng đó là một nguyên liệu tuyệt vời cho đến khi chúng tôi ly hôn và tôi đã cố gắng nấu những món ăn mà không sử dụng nó. Không cần phải nói thêm nữa đâu, tôi cảm thấy [nước mắm Việt Nam] là một nguyên liệu cần thiết...".
Tuy nhiên, không phải khách hàng nào cũng chấm điểm 10/10 cho nước mắm Việt Nam, nguyên do là nước mắm Việt Nam khá... nặng mùi.
Tài khoản Grandma Ruthie viết: "Đây là loại nước mắm [tên thương hiệu nước mắm Việt Nam] ngon nhất từ trước đến nay. Nhưng mùi của nó gần như sẽ đuổi bạn ra khỏi khu bếp đấy. Tuy nhiên, hương vị của nó lại quá tinh tế".
Người dùng Ric Cooper cho hay, họ biết đến nước mắm Việt Nam thông qua một người Việt Nam. "Tôi đã thử một số thương hiệu và thấy [tên thương hiệu nước mắm Việt Nam] là ngon nhất nhất. Nó có sự cân bằng hoàn hảo của cá, muối và các loại thảo mộc. Tôi ngạc nhiên về cách nước chấm này thêm hương vị cho tất cả mọi thứ, từ nước sốt salad đến thịt nướng trong nồi. Đối với những người có thể chưa quen với nó, nó không có hề mùi thơm và thưởng thức riêng nó cũng không dễ chút nào".
Thị trường xuất khẩu lớn
Báo Pháp luật TP Hồ Chí Minh dẫn kết quả khảo sát của Hội Doanh nghiệp hàng Việt Nam chất lượng cao về thị trường xuất khẩu nước mắm Việt Nam 2020-2021 cho thấy: Mỹ là thị trường tiêu thụ nước mắm truyền thống lớn nhất của Việt Nam. Riêng năm 2021, doanh số xuất khẩu sang thị trường này ước tính đạt gần 6 triệu USD, chiếm 20,9% tổng kim ngạch và tăng trưởng 42% so với trước đó.
Thị trường nhập khẩu lớn thứ hai là Nhật Bản với doanh số hơn 4 triệu USD, chiếm 14,1% tổng kim ngạch. Tiếp theo doanh số xuất khẩu nước mắm sang Đài Loan cũng đạt gần 3,1 triệu USD, tăng 86% so với năm trước đó, chiếm khoảng 11% tổng giá trị xuất khẩu. Các thị trường khác như Trung Quốc, Campuchia, Hà Lan… giá trị xuất khẩu nước mắm cũng tăng trưởng tốt 30%-40%.
Số liệu công khai của Tổng cục Thống kê cho thấy, bình quân cả nước, xuất khẩu nước mắm đi châu Á hơn 54%, châu Úc hơn 18%, châu Âu hơn 13% và châu Mỹ hơn 13%. Tổng kim ngạch xuất khẩu nước mắm năm 2020 đạt trên 25 triệu USD.
Theo Đài truyền hình Việt Nam, trên toàn quốc có 783 cơ sở sản xuất nước mắm và gần 1.500 hộ gia đình có tham gia chế biến nước mắm với tổng công suất chế biến đạt khoảng 250 triệu lít/năm.
Việt Nam được đánh giá là một trong những quốc gia sản xuất nước mắm truyền thống hàng đầu thế giới. Tuy nhiên, xuất khẩu ngành hàng này cũng đang gặp rào cản lớn.
Chia sẻ trên Dân Việt, ông Đinh Xuân Lập – Phó Giám đốc ICAFIS (Hội Nghề cá Việt Nam) cho biết: ""Nước mắm nước ta rất đa dạng về sản phẩm, có tiềm năng xuất khẩu sang châu Âu, các nước châu Á, đặc biệt là thị trường Nhật Bản. Tuy nhiên muốn xuất khẩu bền vững, chúng ta cần đáp ứng tiêu chuẩn an toàn thực phẩm của các nước và sản phẩm truy xuất được nguồn gốc. Đây là điểm yếu của chúng ta". Do đó, xây dựng tiêu chuẩn chung cho nước mắm truyền thống là việc hàng đầu mà Việt Nam phải làm.