Nhà vật lý lỗi lạc Albert Einstein từng nói rằng con người sẽ chết 4 năm sau khi loài ong biến mất, thời bấy giờ, vấn đề biến đổi khí hậu hay hiệu ứng nhà kính còn là một khái niệm khá mơ hồ.
Thế nhưng bằng tầm nhìn xa trông rộng của một thiên tài, Einstein đã dự đoán rằng sự phát triển của nhân loại sẽ khiến nhiều sinh vật đứng trước bờ vực diệt vong, trong đó ong chính là loài chịu tác động mạnh mẽ nhất.
Những "người công nhân" cần mẫn của thế giới
Loài ong giúp thực vật thụ phấn. Ảnh Internet.
Tuy nhỏ bé nhưng ong có vai trò vô cùng quan trọng trong hệ thống sinh thái toàn cầu, chúng ta đều biết vai trò của chúng là giúp các loại thực vật có thể thụ phấn vì thực vật không thể di chuyển (dù thực vật có thể phát tán phấn hoa trong không khí nhưng hiệu quả không cao).
Tiến sĩ Bernard Vaissière, thuộc Viện Nghiên cứu nông nghiệp quốc gia Pháp (INRA) cho rằng khi loài ong biến mất, con người sẽ đứng trước thảm họa diệt vong chẳng kém gì thiên tai hay chiến tranh.
Thật khó có thể ngờ rằng loài ong bé nhỏ lại là những sinh vật thụ phấn cho 80% loài thực vật trên toàn hành tinh. Chúng giống như những "công nhân" làm việc chuyên cần và hiệu quả nhất trong giới sinh vật nhằm đảm bảo sự sống cho toàn bộ giới động vật và thực vật.
Công việc của chúng thoạt nhìn có vẻ đơn giản chỉ là bay từ bông hoa này đến bông hoa khác nhưng không một sinh vật nào trên Trái Đất có thể thay thế được vai trò này của loài ong, kể cả con người.
Do đó, nếu loài ong biến mất, những sự sống đầu tiên trên hành tinh bị tác động chính là thực vật, vốn đóng vai trò quan trọng trong chuỗi thức ăn cho động vật và cả con người.
Thực tế, tuy loài ong chưa biến mất nhưng sự suy giảm số lượng của chúng đang ở mức đáng báo động, một nghiên cứu của các nhà khoa học Anh chỉ ra rằng chỉ trong 1 thập kỷ ở Mỹ, 90% ong hoang dã và ong thuần hóa đã biến mất do sự phát triển của con người.
Còn ở Anh thì tỷ lệ này là hơn 50%. Không dừng tại đó, nhiều quốc gia cũng ghi nhận các trường hợp ong chết hàng loạt ở khu vực châu Âu, nhất là sau thế chiến II.
Chủ tịch Gilles Ratia của Hội nghị quốc tế của Liên đoàn các Hiệp hội nuôi ong thế giới Apimondia cho hay tỷ lệ biến mất của loài ong hiện đang là con số rất đáng lo ngại (20 đến 40% ong số lượng ong biến mất mỗi năm).
Viễn cảnh khi loài ong biến mất
Không có ong, con người sẽ bị khủng hoảng lương thực. Ảnh Internet.
Hệ quả có thể thấy ngay là sản lượng cây ăn quả như táo và hạnh nhân của Mỹ giảm mạnh, mặc cho nỗ lực đưa các đàn ong từ nước ngoài nhập khẩu vào đất nước này (vì ong di cư sẽ chết trong mùa tới vì không thích nghi được môi trường mới).
Ở Mỹ, ước tính 1/3 sản lượng lương thực của nước này là nhờ sự thụ phấn của ong!
Ngoài ra, sự nhập khẩu ong còn tiềm ẩn nguy cơ mang theo các dịch bệnh nguy hiểm như trường hợp năm 1998, khiến Mỹ và Mexico phải lao đao vì căn bệnh vốn trước đó chỉ xuất hiện ở Nam Phi hay trường hợp ở Úc, dịch bệnh lây truyền từ ong sang bọ cánh cứng đã lan ra cả nước.
Loài ong vốn không có khả năng kháng ký sinh trùng hay virus nên rất dễ trở thành vật mang mầm bệnh, ong lại có phạm vi hoạt động rộng nên sự lây lan khi bùng phát là điều rất khó kiểm soát.
Tiến sĩ khoa học nông nghiệp người Nga Anatoly Kochetov cũng là người nuôi ong cho rằng chính con người là "thủ phạm" dẫn tới sự chết hàng loạt của loài ong, sự phát triển của các loại thuốc hóa học trừ sâu đã vô tình giết chết loài ong mật.
Không những thế, sự phát triển của hệ thống thông tin liên lạc như mạng điện thoại di động đã làm ảnh hưởng khả năng định hướng của loài ong.
Hệ quả của hiện tượng Trái Đất nóng lên và sự biến đổi khí hậu cũng tác động không nhỏ tới sự sống của loài ong trên thế giới.
Như vậy, nếu không có loài ong cũng đồng nghĩa với nguồn lương thực thế giới hay an ninh lương thực quốc gia bị đe dọa nghiêm trọng, đó chính là lý do mà khi loài ong tuyệt chủng, con người cũng đứng trước nguy cơ tuyệt chủng như vậy!
Nhưng Einstein nói rằng 4 năm sau đó, con người mới biến mất, bởi vì sự tác động này không tới ngay lập tức mà để lại hậu quả lâu dài với hệ sinh thái trên toàn Trái Đất, vốn là một hệ thống hoàn chỉnh mà chỉ cần một mắt xích bị mất đi là sụp đổ toàn bộ hệ thống.
Loài ong có thể nói là một mắt xích vô cùng quan trọng không thể thiếu được, khi chúng biến mất, chúng ta chưa hoàn toàn cảm nhận được mối đe dọa tiềm tàng.
Ban đầu, chỉ là sự thiếu thốn nhỏ trong cuộc sống như trang phục Cotton (vốn có nguyên liệu từ cây bông mà ong thụ phấn) hay một số loài thuốc trị hen suyễn, mất ngủ làm từ sữa ong chúa, hay những bông hoa dần ít đi vì thực vật không thể thụ phấn.
Những người chơi vĩ cầm cũng sẽ phải dùng loại sáp khác để thay thế sáp ong khi đánh bóng nhạc cụ, nếu là người yêu thích thức uống coffee thì giờ đây bạn sẽ phải tìm loại thức uống khác thay thế hay cả pho mát, mật ong cũng sẽ không còn trong thực đơn của bạn.
Những tác động nhỏ sẽ trở nên lớn dần hơn với việc thiếu lương thực hay trái cây, những nguồn thực phầm giúp con người duy trì sự tồn tại. Mà không chỉ con người, toàn bộ giới động vật cũng sẽ bị ảnh hưởng tương tự.
Bài viết được dịch từ các nguồn: Bbc.com, Dongnaihoney.com.vn, Gogolmed.com