Đường sắt tốc độ cao 67,3 tỷ USD đi qua 20 tỉnh thành: Hội đồng thẩm định Nhà nước chỉ đạo gì?

 "Tiến độ nhanh không có nghĩa là bỏ qua yêu cầu về chất lượng thẩm định"

Chiều ngày 14/10, Hội đồng thẩm định Nhà nước đã tổ chức phiên họp thứ hai để xem xét Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi của Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam, TTXVN đưa tin.

Bộ trưởng Bộ kế hoạch & Đầu tư Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh rằng đây là một dự án hạ tầng giao thông quan trọng, có quy mô và công nghệ lớn, với tầm ảnh hưởng kéo dài hàng trăm năm. Do đó, quá trình thẩm định phải được tiến hành cẩn trọng, kỹ lưỡng để đảm bảo có thể đưa ra những ý kiến, kiến nghị chất lượng đối với Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi gửi lên cấp có thẩm quyền.

Bộ trưởng, Chủ tịch Hội đồng thẩm định Nhà nước Nguyễn Chí Dũng yêu cầu Bộ GTVT và các đơn vị tư vấn dự án phối hợp chặt chẽ với tư vấn thẩm tra và tổ chuyên gia thẩm định liên ngành để làm rõ các nội dung quan trọng trong báo cáo. Các nội dung này bao gồm dự báo nhu cầu, phạm vi phục vụ, lựa chọn công nghệ sơ bộ, kỹ thuật chính, điều kiện cung cấp vật tư, nguyên liệu, năng lượng, dịch vụ, hạ tầng; tổng mức đầu tư; phương án huy động vốn; cùng với các cơ chế chính sách đặc thù.

“Phải tính đúng, tính đủ chi phí xây dựng, không tô hồng bức tranh tài chính, đặc biệt là trong giai đoạn vận hành khai thác để có cơ chế xử lý hiệu quả dù đây là dự án có hiệu quả kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng rất cao”, báo Đầu tư dẫn lời Bộ trưởng, Chủ tịch Hội đồng thẩm định Nhà nước chỉ đạo.

Về tiến độ thực hiện dự án, Bộ trưởng Dũng cho biết tiến độ rất gấp, đặc biệt trong bối cảnh dự án có quy mô lớn, công nghệ phức tạp và chưa từng có tiền lệ. Do đó, Bộ GTVT, tư vấn lập dự án và các đơn vị liên quan cần đánh giá đầy đủ các yếu tố rủi ro và xây dựng giải pháp xử lý để đảm bảo tính khả thi theo yêu cầu của Bộ Chính trị và Ban Chấp hành Trung ương.

Bộ trưởng nhấn mạnh, do thời hạn trình báo cáo chủ trương đầu tư dự án lên Quốc hội phải hoàn thành vào ngày 19/10/2024 để kịp xem xét tại Kỳ họp thứ 8, tiến độ thẩm định cần được thực hiện khẩn trương và các cơ quan liên quan cần phối hợp nhịp nhàng. "Tuy nhiên, tiến độ nhanh không có nghĩa là bỏ qua yêu cầu về chất lượng thẩm định".

Chỉ đạo của Thường trực Chính Phủ

Trong kết luận mới đây của Thường trực Chính phủ tại cuộc họp về Dự án đầu tư đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam, Chính phủ yêu cầu dự án phải tuân thủ chủ trương đầu tư toàn tuyến với tốc độ thiết kế 350km/h, đã được Bộ Chính trị và Ban Chấp hành Trung ương Đảng thông qua, để đảm bảo tính toán và thiết kế phương án kỹ thuật phù hợp, khả thi và hiệu quả.

Thường trực Chính phủ nhấn mạnh rằng tuyến đường phải được nghiên cứu để thẳng nhất có thể nhằm giảm chi phí, đảm bảo tốc độ khai thác, mở ra không gian phát triển mới, đồng thời tiết kiệm chi phí. 

Cần tránh các khu dân cư và đô thị lớn nhưng phải có phương án kết nối phù hợp, đảm bảo việc kết nối ngắn nhất đến các sân bay và cảng biển lớn, đồng thời thuận tiện cho liên kết hành lang Đông - Tây cũng như kết nối với hệ thống đường sắt của Trung Quốc, Lào và Campuchia.

Đối với các nhà ga, cần được tính toán và quy hoạch diện tích đủ lớn, phù hợp với tầm nhìn chiến lược dài hạn để phát triển các dịch vụ hiện đại, khai thác tối đa tiềm năng đất đai và không gian phát triển mới.

Về công năng, Thường trực Chính phủ khẳng định Bộ Chính trị đã thống nhất mục tiêu vận tải hành khách là chính, đồng thời đáp ứng yêu cầu lưỡng dụng trong việc phục vụ quốc phòng, an ninh và có thể vận tải hàng hóa khi cần. Bộ Giao thông Vận tải sẽ phối hợp chặt chẽ với Bộ Quốc phòng trong các bước thiết kế tiếp theo nhằm đảm bảo yêu cầu về quốc phòng - an ninh.

Thường trực Chính phủ cũng yêu cầu phải rà soát kỹ lưỡng để đảm bảo suất đầu tư phù hợp nhất với điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của đất nước và các đặc thù của dự án, nhằm tính toán tổng vốn đầu tư một cách chính xác, tin cậy và thuyết phục, tránh tình trạng vượt tổng mức đầu tư do yếu tố chủ quan và ngăn chặn tình trạng đội vốn trong quá trình triển khai, thi công.

Để triển khai dự án hiệu quả, Thường trực Chính phủ yêu cầu rà soát và bổ sung các cơ chế, chính sách đặc thù nhằm huy động tối đa nguồn lực, đồng thời cắt giảm và rút ngắn các thủ tục đầu tư. Nguồn lực huy động sẽ đa dạng, trong đó đầu tư công đóng vai trò chính.

Nội dung chính của Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi

Theo Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi của Bộ GTVT, Dự án đường sắt tốc độ cao tốc độ Bắc - Nam phấn đấu thực hiện hóa các vấn đề tài chính, định hướng của Đảng; nghị quyết, kết luận của Bộ Chính trị và phát triển các lược đồ; tăng cường kết nối vùng, miền, cực tăng trưởng, tạo động lực lan tỏa, mở ra không gian phát triển kinh tế mới, tái cấu trúc đô thị, phân bố dân cư, chuyển dịch cơ sở kinh tế. Tăng cường năng lực cạnh tranh của nền kinh tế, tạo tiền đề, động lực cho phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo phòng quốc gia, an ninh.

Dự kiến dự án đường sắt này sẽ đi qua 20 tỉnh/thành phố, gồm: Hà Nội, Hà Nam, Nam Định, Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận, Đồng Nai và TP HCM.

Về quy định đầu tư, xây dựng tuyến đường sắt đôi mới, khổ 1.435mm, điện khí hóa, tốc độ thiết kế 350km/h, tải trọng 22,5 tấn/xe; chiều dài khoảng 1.541km với 23 ga hành khách (mỗi tỉnh bố trí một ga, riêng Hà Tĩnh, Bình Định, Bình Thuận mỗi tỉnh bố trí 2 ga). Trên tuyến bố trí 5 ga hàng hóa tại các đầu mối hàng hóa lớn, thuận lợi phục vụ công tác hậu cần quốc phòng, an ninh, liên vận quốc tế.

Nguồn vốn đầu tư dự án từ ngân sách Trung ương bố trí theo các kỳ trung hạn, vốn góp của các địa phương, vốn huy động có chi phí thấp và ít ràng buộc,... Trong quá trình xây dựng và vận hành, sẽ kêu gọi doanh nghiệp tham gia đầu tư các khu dịch vụ, thương mại tại các ga; đầu tư thêm phương tiện để khai thác khi có nhu cầu.

Bộ GTVT đề xuất lập báo cáo nghiên cứu khả thi dự án trong năm 2025-2026; khởi công cuối năm 2027; phấn đấu hoàn thành toàn tuyến trong năm 2035.