"Đúng quy trình", cứ lên google mà search cụm từ khóa thần thánh này, bạn sẽ có đầy đủ thông tin chỉ sau tầm 10 phút lướt web.
Rất nhiều chuyện: Từ bổ nhiệm cán bộ, khen thưởng, chết người, mất chân… Không có cụm từ nào liên quan tới nhiều khía cạnh trong xã hội đến thế.
Tôi không định kể thêm những câu chuyện đúng quy trình đã cũ kỹ và có vẻ phức tạp nữa. Tôi xin lấy những ví dụ sát với cuộc sống hơn.
Miền Trung đang chìm nghỉm trong lũ và khắp nơi, người ta hô hào những tấm lòng thiện nguyện giúp đỡ người dân miền Trung.
Trong hàng chục bài kêu gọi, tôi đặc biệt để ý đến status của một nữ nhà báo kỳ cựu trong CLB nhà báo Việt Nam. Chị kể về trải nghiệm ăn ngủ cắm rễ ở một vùng rốn lũ năm 2013.
Người dân đang được nhận đồ tiếp tế ĐÚNG QUY TRÌNH? Ảnh minh hoạ
Chị đứng trên ban công và ngắm nhìn những đoàn xe thiện nguyện chở hàng cứu trợ đến với người dân vùng lũ và chị phát hiện một phụ nữ chạy đôn chạy đáo để nhận quà cứu trợ.
Người phụ nữ này nhận hết quà từ nhóm A cho tới nhóm B. Chị ôm quà cất vào góc rồi lại chạy ra nhận quà từ những nhóm khác.
Tìm hiểu mới biết, chị này vốn là "con dâu nhà nọ và lại là con gái nhà kia, thuộc danh sách của chính gia đình mình, và lại cũng thuộc danh sách của gia đình con trai con dâu chị, cũng thuộc danh sách nhà con gái con rể của chị".
Kết luận được rút ra: Danh sách chính quyền địa phương lập ra nhận quà là đúng quy trình. Người phụ nữ kia cũng nhận rất đúng quy trình được lập trong danh sách.
Nhưng kết quả thì sao: Người cần thì không đến tay, người không quá cần thì lại quá nhiều.
Tôi tin lấy thêm một ví dụ khác, gần hơn với cuộc sống.
Tôi muốn sang đường. Theo đúng quy trình mà luật pháp quy định, tôi chờ đèn đỏ bật sáng rồi ung dung rảo bước trên vạch kẻ đường dành cho người đi bộ. Bỗng một chiếc xe máy vượt đèn đỏ phóng vụt qua, suýt tông trúng tôi.
Chiếc xe máy vượt đèn đỏ đó chính là hình ảnh đại diện cho những gì thực tế đang diễn ra, còn việc tôi nhắm mắt sang đường vì tin vào quy trình của luật pháp trong hoàn cảnh này, dù đúng về pháp luật, nhưng lại quá cứng nhắc.
Thế mới nói: Quy trình được lập ra để tuân thủ. Nhưng quy trình là chết, con người là thực thể sống. Nếu mọi chuyện diễn ra ngược lại: Vì để quy trình sống mà con người chết, vậy rốt cuộc có đúng hay không và đúng để làm gì?
Hơn thế nữa, quy trình không tự sinh ra. Nó được tạo ra bởi con người và điều quan trọng, nó phục vụ lợi ích cho con người.
Nếu một quy trình không thể phục vụ lợi ích con người, liệu ta có nên xem lại nó đã đúng hay chưa? Và liệu chúng ta nên thực hiện đúng quy trình hay tìm một quy trình đúng để thực hiện?
Tôi luôn tin rằng một xã hội luôn thực hiện đúng quy trình là một xã hội tiến bộ, văn minh. Nhưng nếu quy trình chỉ tồn tại như một tấm khiên để chống đỡ cho những sai sót và được trục lợi để gây khó dễ cho người khác, nó tuyệt đối không còn đúng nữa.