Máy khoan "đụng trúng" mỏ nước ngọt
Vào năm 1960, Cơ quan Khảo sát địa chất Mỹ tiến hành khoan các lỗ thẳng đứng ở ngoài khơi bờ biển New Jersey để tìm kiếm tài nguyên thì vô tình "đụng trúng" một mỏ nước ngọt. Nhưng, do kỹ thuật khi đó còn hạn chế, các nhà khoa học Mỹ đã quyết định không tiếp tục nghiên cứu sâu về phát hiện này.
Mãi tới năm 2015, tiến sĩ Rob L. thuộc Viện Hải dương học Woods Hole cùng đoàn thám hiểm của mình đã sử dụng con tàu R/V Langseth để thám hiểm ở Massachusetts. Mục đích của họ là tìm lại mỏ nước ngọt để lập bản đồ chi tiết nơi này. Nhóm khảo sát đã mất nhiều tháng để xử lý các dữ liệu được ghi nhận. Năm 2019, nhóm của tiến sĩ Rob L. đã công bố kết quả của mình.
Trong lúc khoan một lỗ sâu ở ngoài khơi bờ biển New Jersey, các nhà khoa học đã tìm thấy mỏ nước ngọt. (Ảnh: Live Science)
Kết quả nghiên cứu này đã dấy lên nhiều nghi vấn. Nhiều người băn khoăn rằng tại sao nước ngọt lại xuất hiện dưới đáy biển? Kích thước của những hồ nước này là bao nhiêu? Có bao nhiêu bờ biển cũng chứa nước ngọt mà chúng ta chưa biết?
Mặc dù những câu hỏi này đều chưa có lời giải đáp nhưng phát hiện này mở ra hy vọng giúp các vùng đất khô hạn khỏi hạn hán. Bởi ta biết rằng nước chiếm tới ¾ diện tích Trái đất nhưng chúng ta chỉ có 2,5% nước ngọt có thể sử dụng. Với đà tăng dân số như hiện nay, nguồn nước ngọt trên hành tinh không đủ để con người sử dụng. Hơn nữa, biến đổi khí hậu đã khiến cho chất lượng của mưa bị ô nhiễm và còn làm tổn hại đến các vùng nước còn lại.
Sau đó, các nhà khoa học đã tìm thấy thêm nhiều nguồn nước ngọt khác ở các vùng biển khác. (Ảnh: Live Science)
Gần đây, nhiều nhóm nghiên cứu đã được đưa tới các vùng biển như San Diego, Hawaii, New Zealand và Malta để khảo sát. Dường như, bức màn bí mật đang dần được hé mở.
Liên tục tìm thấy nguồn nước ngọt dưới đáy biển
Qua các đợt khảo sát, các nhà nghiên cứu phát hiện một dòng chảy nước ngầm trong đất liền chảy ra bờ biển phía đông bắc nước Mỹ. Điều này cho thấy có một lượng nước ngọt đáng kể chảy ngầm trong đá và trầm tích bên dưới đáy biển của sườn lục địa này. Theo lý giải của các nhà khoa học, một lục địa không dừng lại ở bờ biển mà nó mở rộng ra ngoài khơi như một thềm đá dưới nước. Thềm lục địa kết thúc ở một độ dốc lớn chuyển mạnh sang đáy biển sâu.
Ngoài khơi của bờ Đông nước Mỹ, thềm lục địa kéo dài từ gần bờ ra biển sâu đến hơn 300km. Các lớp địa chất hình thành các tầng ngậm nước dưới đất liền không dừng lại ở bờ biển mà chúng sẽ mở rộng ra các thềm lục địa.
Nguồn nước ngọt này bắt nguồn từ đất liền, từ băng tan, mưa... ngấm xuống đất và chảy ra phía biển. (Ảnh: Live Science)
Do đó, khi mưa rơi trên các vùng đất ven biển, nó có thể thấm xuống tầng chứa nước và thấm qua các loại đá có tính thấm cao, di chuyển bên dưới ra bờ biển và cuối cùng đến đáy biển. Tuy nhiên, để dòng chảy này luôn trong lành, cần phải có một lớp phủ trên tầng nước biển - một lớp không thấm nước, thường là trầm tích giàu đất sét được nén chặt. Bởi đất sét khi bị nén nó gần như không thấm nước. Vì vậy, tầng đất sét này đã ngăn không cho nước ngọt thoát lên đáy biển.
Dựa trên kết quả của các cuộc khảo sát, nhóm nghiên cứu cho rằng nước ngọt có thể có bên dưới toàn bộ thềm lục địa New England và ở phía ngoài đảo Martha's Vineyard ở Massachusetts (do sông băng từ hơn 12.000 năm trước). Tới năm 2024, nhóm nghiên cứu sẽ tiến hành khoan nơi đây.
Còn về phần nước ngọt ngoài bờ biển New Jersey, nhóm nghiên cứu đã xác định được nguồn gốc của nó bắt nguồn một phần từ lượng mưa trên đất liền.
Hiện nay, các nhà khoa học đang tiến hành quét bản đồ các khu vực biển có chứa nguồn nước ngọt bên dưới. (Ảnh: Live Science)
Trước đó, vào năm 2018, các nhà khoa học cũng tìm thấy bằng chứng rõ ràng về đá chứa nước ngọt nằm sâu vài trăm mét dưới đáy biển ngoài khơi Hawaii.
Từ tháng 9/2019 đến tháng 9/2020, một nhóm nghiên cứu đã sử dụng cảm biến CSEM và tìm thấy một nguồn nước ngầm lợ ở San Diego cùng với một tầng chứa nước ngọt dưới biển ngoài khơi đảo Coronado.
Vào năm 2022 ở Địa Trung Hải, một nhóm nghiên cứu khác đã phát hiện một hồ nước ngọt dưới đáy biển ngoài khơi đảo Malta. Hồ này có thể lấy nước từ nguồn nước ngầm trên bờ.
Các nhà khoa học đang nỗ lực tìm kiếm thêm các hồ chứa nước ngọt khác dưới đáy biển. Những phát hiện này sẽ giúp con người hiểu hơn về tài nguyên nước ngọt dưới đáy biển. Và trong tương lai, những vùng hạn hán sẽ được cứu nhờ nguồn nước ngọt này.
*Bài viết được tổng hợp từ Live Science, Science Alert, Scientific American.
