La Hầu La là cậu con trai được sinh ra trước khi đức Phật xuất gia. Về sau, sau khi Đức Phật xuất gia tu hành giác ngộ được chân lý, La Hầu La bé nhỏ cũng theo ngài xuất gia làm Sa di. Khi ấy, La Hầu La chỉ là một đứa trẻ mới có 10 tuổi.
Sống trong một môi trường uy nghiêm, không có đồ chơi, La Hầu La tự làm đồ chơi cho mình. Cũng như bao trẻ em khác, La Hầu La vẫn còn những tập tính huyên náo của trẻ nhỏ, ham chơi, một sớm một chiều khó mà sửa đổi được.
Tranh minh họa.
Và một trong những thói quen xấu của cậu bé La Hầu La đó là nói dối để trêu chọc mọi người.
Mỗi khi có người tới hỏi Đức Phật đang ở đâu, La Hầu La đều tìm cách trêu đùa. Khi Đức Phật đang đi Kinh hành (một phương thức tu tập trong Phật giáo) trong rừng, La Hầu La lại nói Đức Phật đang ngồi thiền bên bờ suối.
Khi Đức Phật đang thuyết pháp trong Tịnh xá, thì cậu bé chỉ về phương xa và nói Đức Phật đang hoằng pháp ở đó.
Nhìn cảnh mọi người chạy đôn chạy đáo tìm Đức Phật, La Hầu La cảm thấy khoái trí và cười thích thú.
Đức Phật sau khi biết được hành vi nói dối của La Hầu La, ngài muốn dậy dỗ cho cậu một bài học để đời, hằm loại bỏ tận gốc tật xấu đó.
Một hôm đức Phật kêu La Hầu La đem một chậu nước sạch tới rửa chân cho ngài. Sau khi rửa chân xong, Đức Phật nói với La Hầu La rằng: "Này ! La Hầu La, con hãy uống nước trong cái chậu kia đi".
La hầu La kinh ngạc đáp rằng: "Nước rửa chân rất bẩn, không thể uống được".
Đức Phật lại nói: "La Hầu La, lời nói dối của con cũng như nước bẩn trong cái chậu kia, người khác không thể nghe cho lọt tai được".
La Hầu La cảm thấy rất sợ hãi, bèn đem chậu nước đi đổ, Đức Phật lại nói: "La Hầu La, con đem cơm xới vào cái chậu kia đi".
La Hầu La tủi hổ nói rằng: "Chậu rửa chân rất bẩn, không thể dùng đựng cơm được".
Đức Phật bèn nói rằng: "La Hầu La, con cũng giống như chiếc chậu bẩn kia, Phật pháp làm sao có thể rót vào nội tâm con".
Khi đó, La Hầu La cảm thấy vô cùng xấu hổ.
Thế rồi, Đức Phật dùng chân đá chiếc chậu lăn ra xa và hỏi rằng: "La Hầu La, con có tiếc một chiếc chậu bị nứt vỡ hay không?"
La Hầu La trả lời: "Thưa Đức Phật, chiếc chậu gỗ rửa chân này là một đồ vật không đáng tiền, dù có vỡ đi cũng không có gì đáng tiếc cả!".
Đức Phật liền nói: "Con cũng giống như chiếc chậu kia vậy, nói dối, nói sai sự thật thì không thể nhận được sự chân trọng từ người khác, cũng không có ai tôn kính con, tôn trọng con".
Nghe tới đây, La Hầu La cảm thấy vô cùng xấu hổ, khóc òa trước mặt Đức Phật, từ đó cậu bé cũng chừa hẳn tật nói dối, chuyên tâm tu tập, không lâu sau thành tựu chánh quả Đại A La Hán Mật Hạnh Đệ Nhất.
Lời bình
Trong giai đoạn hình thành nhân cách của trẻ em, nếu như đứa trẻ không nhận được sự giáo dục phù hợp, thì sau khi lớn lên, thói quen nói dối sẽ trở thành hành vi lừa gạt, lừa đảo người khác.
Đức Phật giáo dục La Hầu La, không hề có roi vọt hay quát mắng, chỉ với một chiếc chậu, nhẫn nại cùng con nói rõ đạo lý phải trái, khiến người con trẻ biết coi trọng sự tôn nghiêm của chính mình, khơi sáng bản tính quang minh của trẻ nhỏ.
Đứa trẻ nói dối La Hầu La sau khi được người cha cũng chính là người thầy cảm hóa, trở thành một vị A La Hán thần thông quảng đại.
Từ xa xưa, đức Phật đã dậy cho chúng ta phải xử trí như thế nào trước tật nói dối của con trẻ, bài học quý giá đó vẫn còn nguyên giá trị cho tới tận bây giờ và về sau, đáng để các bậc phụ huynh lưu tâm, tham khảo.