Chính phủ Đức có ý định chuyển giao thêm hai hệ thống phòng không IRIS-T cho Ukraine vào cuối năm 2024, thông tin này được Bộ trưởng Ngoại giao Đức Analene Berbock trả lời các phóng viên bên lề cuộc họp của các bộ trưởng ngoại giao G7 tại Italia.
Đức hiện là nhà cung cấp vũ khí lớn thứ hai cho Ukraine sau Mỹ. Cho đến nay, Đức đã phân bổ kinh phí hỗ trợ quân sự cho Kiev và cam kết chi tiêu trong tương lai khoảng 28 tỷ euro.
Theo thỏa thuận ngân sách năm 2025, Đức sẽ phân bổ khoảng 4 tỷ Euro để hỗ trợ quân sự cho Ukraine, bằng một nửa số tiền năm 2024. Tuy nhiên, ngân sách vẫn chưa được Quốc hội nước này phê duyệt.
Điểm yếu của Su-34
Su-34 mặc dù là máy bay ném bom đa năng và linh hoạt, nhưng nó vẫn là mục tiêu dễ dàng của hệ thống phòng không IRIS-T, do có một số điểm yếu cố hữu trong thiết kế và cấu hình hoạt động.
Đầu tiên và quan trọng nhất, tín hiệu radar lớn của Su-34 khiến máy bay dễ bị phát hiện bởi các hệ thống theo dõi và nhắm mục tiêu hiện đại. Máy bay dựa vào nhiều hệ thống radar và nhắm mục tiêu để thực hiện nhiệm vụ dẫn đường và tấn công, nhưng những hệ thống này dễ bị phát hiện bởi các radar phòng không tiên tiến. Điều này làm giảm đáng kể khả năng bí mật của máy bay trong môi trường thù địch.
Một yếu tố quan trọng khác là các Su-34 có rất ít biện pháp đối phó điện tử tương. Mặc dù được trang bị một số dạng hệ thống gây nhiễu và đánh lừa, nhưng chúng không ngang bằng với các công nghệ hiện đại nhất hiện nay.
Trong khi đó, IRIS-T sử dụng hệ thống dẫn đường hồng ngoại tiên tiến, có thể dễ dàng khóa mục tiêu vào Su-34 ngay cả khi nó cố gắng sử dụng mồi nhử hoặc các biện pháp đối phó khác.
Chiến thuật bay của Su-34 cũng góp phần làm tăng thêm tính dễ bị tổn thương của máy bay. Su-34 thường bay ở độ cao thấp trong các nhiệm vụ tấn công, khiến máy bay nằm gọn trong phạm vi của các hệ thống IRIS-T.
Mặc dù Su-34 có tốc độ và khả năng cơ động cao, nhưng nó vẫn là mục tiêu tương đối lớn và chậm trước IRIS-T. Khả năng theo dõi chính xác và tốc độ cao của tên lửa, giúp IRIS-T cực kỳ hiệu quả trong việc đánh chặn các mục tiêu di chuyển chậm, đặc biệt là khi chúng ở độ cao thấp như Su-34.
Bên cạnh đó, đường bay tương đối dễ đoán khi thực hiện các cuộc ném bom của Su-34 càng làm tăng thêm khả năng bị nhắm mục tiêu và bị bắn trúng bởi tên lửa như IRIS-T.
Hệ thống phòng không IRIS-T
Kể từ khi xung đột Nga - Ukraine bùng nổ vào năm 2022, Đức đã tăng cường đáng kể viện trợ quân sự cho Ukraine, đặc biệt chú trọng vào các hệ thống phòng không tiên tiến. Đến tháng 10/2024, Đức đã chuyển giao tổng cộng 7 hệ thống phòng không IRIS-T và sẽ chuyển giao nhiều hơn nữa trong những tháng tới.
Đáng chú ý, chỉ riêng trong năm 2024, Đức đã cam kết cung cấp thêm 4 hệ thống, bao gồm cả phiên bản tầm ngắn và tầm trung, để giúp tăng cường khả năng phòng thủ của Ukraine trước các cuộc tấn công bằng tên lửa và máy bay không người lái từ Nga.
IRIS-T là một trong những hệ thống phòng không tiên tiến nhất do công ty quốc phòng Đức Diehl Defence thiết kế. Hệ thống này ban đầu là tên lửa không đối không tầm ngắn, sau đó được phát triển thành một hệ thống đa năng có khả năng phòng thủ chống lại nhiều mối đe dọa trên không, từ tên lửa và máy bay đến máy bay không người lái.
Hệ thống này đặc biệt đáng chú ý vì tính linh hoạt, độ chính xác và khả năng đa nhiệm, khiến nó trở thành một trong những hệ thống phòng không hiệu quả nhất trong số các hệ thống cùng loại.
Phiên bản IRIS-T SLM
Phiên bản tầm trung IRIS-T SLM, sử dụng trên đất liền, chủ yếu nhằm mục đích phòng thủ chống lại máy bay tốc độ cao và các loại tên lửa. Được trang bị hệ thống dẫn đường hồng ngoại tinh vi, nên hệ thống này cực kỳ hiệu quả trong việc chống lại các mục tiêu di chuyển nhanh, bao gồm tên lửa hành trình và máy bay bay ở độ cao trung bình.
Bộ tìm kiếm hồng ngoại cung cấp khả năng bắt và theo dõi mục tiêu vượt trội trong cả điều kiện ban ngày và ban đêm, trong khi đó hệ thống dẫn đường và điều khiển giúp đảm bảo độ chính xác cao khi đánh chặn mục tiêu trong phạm vi lên tới 40 km.
Phiên bản IRIS-T SLM thường được đặt trên bệ phóng di động, nên có khả năng cơ động và triển khai chiến đấu nhanh. Bệ phóng có thể được tích hợp với các đơn vị chỉ huy và điều khiển khác, chẳng hạn như hệ thống radar, để tạo thành một mạng lưới phòng thủ tích hợp hoàn toàn.
Phiên bản IRIS-T SLS
Ngoài ra, còn có phiên bản tầm ngắn IRIS-T SLS, có tính linh hoạt cao hơn trong điều kiện chiến đấu hiện đại. Phiên bản này được thiết kế để đánh chặn nhiều mối đe dọa hơn, bao gồm máy bay không người lái, trực thăng và tên lửa hành trình bay thấp, ở phạm vi 12 km.
IRIS-T SLS được lắp trên nền tảng xe địa hình BvS10, cho phép hoạt động trong điều kiện khắc nghiệt và ở những khu vực xa xôi hoặc khó tiếp cận. Mặc dù có phạm vi tác chiến hạn chế hơn, nhưng phiên bản SLS có khả năng tác chiến nhanh với độ chính xác cao khiến nó trở nên vô cùng hữu ích cho mục đích phòng thủ điểm hoặc nơi cần phản ứng ngay lập tức.
Phiên bản IRIS-T SLX
IRIS-T SLX là một biến thể khác được thiết kế để mở rộng phạm vi hoạt động và tăng tính linh hoạt trong giao tranh. Biến thể SLX được thiết kế để cung cấp khả năng phòng thủ mạnh mẽ hơn chống lại cả máy bay và tên lửa đạn đạo ở khoảng cách xa hơn so với phiên bản SLM tiêu chuẩn.
Khả năng mở rộng này đạt được thông qua những cải tiến trong hệ thống đẩy tên lửa và công nghệ kết hợp radar và cảm biến tiên tiến, cho phép tên lửa theo dõi và đánh chặn mục tiêu trên một khu vực rộng lớn hơn và trong những điều kiện khó khăn hơn. Cấu trúc mô-đun cho phép hệ thống nâng cấp và tùy chỉnh nhanh chóng, nghĩa là nó có thể được nâng cấp để ứng phó với các mối đe dọa thay đổi.
Vai trò của IRIS-T ở Ukraine
Kể từ lần triển khai đầu tiên, hệ thống IRIS-T đã liên tục được cải tiến và điều chỉnh để đáp ứng nhu cầu thay đổi của chiến trường. Độ tin cậy và hiệu quả của hệ thống đã được chứng minh trong các tình huống chiến đấu thực tế, đặc biệt là ở các khu vực như chiến trường Ukraine.
Những hệ thống này đã tăng cường đáng kể năng lực phòng thủ của Ukraine, cho phép nước này đánh chặn nhiều mối đe dọa trên không giúp bảo vệ các cơ sở hạ tầng quan trọng khỏi những cuộc tấn công bằng tên lửa và máy bay không người lái của Nga.
Nhìn chung, sự kết hợp giữa tính nhanh nhẹn, độ chính xác, tầm bắn và tính linh hoạt trên nhiều nền tảng khác nhau của IRIS-T khiến nó trở thành một vũ khí quan trọng trong kho vũ khí phòng không hiện đại.
Quang Hưng