Giậm chân tại chỗ
Tháng 12/2017, Chính phủ phê duyệt chủ trương đầu tư dự án Vành đai 1, đoạn Hoàng Cầu - Voi Phục. Tháng 10/2018, UBND TP Hà Nội phê duyệt Dự án với thời gian dự kiến hoàn thành trong giai đoạn 2018 - 2020. Vậy nhưng đến thời điểm này, Dự án vẫn giậm chân tại chỗ. Ngay cả hai hạng mục cấp bách cần làm trước là cầu vượt nút giao: Nguyễn Chí Thanh - Đê La Thành và cầu vượt nút giao Giảng Võ - Đê La Thành cũng chưa có mặt bằng để khởi công.
Vấn đề lớn nhất mà Dự án vấp phải là công tác GPMB do không có sự đồng thuận của nhiều hộ dân. Trong đó một số hộ dân tại khu vực Hoàng Cầu (Đống Đa) vẫn quyết liệt phản đối quy hoạch, thiết kế tuyến đường, không chấp thuận di dời. Hàng trăm hộ dân khác tại khu vực 3 phường: Thành Công, Giảng Võ, Ngọc Khánh (Ba Đình) chưa chấp thuận phương án giá bồi thường, hỗ trợ.
Theo thống kê của Ban QLDA đầu tư xây dựng công trình dân dụng và công nghiệp TP Hà Nội - chủ đầu tư Dự án thì hiện việc đo vẽ, kiểm đếm đất và tài sản trên đất tại khu vực 3 phường của Ba Đình vẫn chưa hoàn thành. Riêng khu vực hai cầu vượt mới chỉ có 160/441 thửa đất được đo đạc; 28/441 hộ được kiểm đếm tài sản. Đáng nói là khu vực chợ Thành Công với hơn 1.490m2 mặt bằng đã có quyết định phê duyệt phương án, đã chi trả tiền nhưng chưa thu hồi được mặt bằng.
Lãnh đạo UBND phường Thành Công cho biết, hiện vẫn còn một số hộ kinh doanh cho rằng mức hỗ trợ ổn định đời sống, sản xuất của Nhà nước còn thấp nên chưa đồng thuận bàn giao mặt bằng. “Mức hỗ trợ cho các hộ kinh doanh hiện nay là từ khoảng 10 - 100 triệu đồng và được áp dụng cao nhất theo đúng quy định của Nhà nước, căn cứ trên mức thuế nộp hàng năm của các hộ” - vị này cho hay. Có thể thấy, công tác GPMB dự án Vành đai 1, đoạn Hoàng Cầu - Voi Phục hiện quá phức tạp và bế tắc. Người dân không đồng tình và cho rằng mức hỗ trợ về đất, tài sản, cũng như ổn định đời sống đều quá thấp.
Địa phương loay hoay
Nhiều chuyên gia cho rằng, việc chậm trễ trong công tác GPMB không chỉ khiến Dự án chậm tiến độ mà còn làm phát sinh nhiều khó khăn khác, càng ngày càng phức tạp hơn. Thạc sĩ quản lý đô thị Phan Trường Thành nhận định: “Các dự án chậm trễ nhiều năm thường gặp chung một số rủi ro như trượt giá nguyên vật liệu, nhân công hay thay đổi chính sách, đơn giá bồi thường hỗ trợ. Đây là những nguyên nhân chính dẫn đến đội vốn, khiếu kiện kéo dài, thậm chí là tiếp tục chậm trễ thêm nhiều năm đối với các dự án”.
Có ý kiến cho rằng, cần tìm ra nguyên nhân vì sao giá hỗ trợ, bồi thường GPMB lại không được người dân đồng tình và cho rằng quá thấp so với thực tế. Thạc sĩ kinh tế Lê Trung Hiếu nhận định: “Câu chuyện “giá Nhà nước” thấp hơn giá thị trường, có phần nguyên nhân chủ quan từ phía người dân”.
Ông Lê Trung Hiếu phân tích, căn cứ tính toán, lập bảng giá bồi thường về đất hay hỗ trợ sản xuất đều được lấy từ số liệu do cơ quan quản lý thuế, tài chính. Nếu số liệu giá đất mua bán hay thu nhập kinh doanh được người dân cung cấp chính xác cho cơ quan thuế, chắc chắn mức bồi thường, hỗ trợ sẽ được xây dựng phù hợp hơn với thực tế. “Hiện có những người dân bán nhà giá cao nhưng làm giấy tờ mua bán lại giá thấp để tránh phải nộp nhiều thuế hay kinh doanh không khai báo đầy đủ doanh thu để giảm thuế nên mới dẫn đến căn cứ xây dựng mức hỗ trợ, bồi thường không được như họ mong muốn” - ông Hiếu lý giải.
Đối với dự án Vành đai 1, đoạn Hoàng Cầu - Voi Phục, cả hai quận: Đống Đa, Ba Đình đều đang bế tắc trong GPMB. Chính quyền địa phương cũng chưa đưa ra được giải pháp nào hiệu quả, chưa tham mưu được cho TP về những điều chỉnh cần thiết để đẩy nhanh tiến độ Dự án. Và sự chậm trễ này sẽ còn kéo dài đến bao giờ, gây thêm bao nhiêu hệ luỵ về kinh tế - xã hội cho địa phương cũng như toàn TP nữa?