Trên các dòng xe hiện nay, nhiệt độ của động cơ được thể hiện qua đồng hồ nhiệt trên táp lô xe. Theo thiết kế, kim nhiệt độ hoạt động dựa trên tín hiệu điện áp từ cảm biến nhiệt độ nước làm mát gắn trên thân động cơ. Một số xe có thêm cảm biến ở van hằng nhiệt để so sánh nhiệt độ đầu ra của nước làm mát.
Phân tích về cơ chế hoạt động của kim báo nhiệt động cơ, kỹ sư ô tô Trần Văn Chung cho biết, nhiệt độ nước làm mát luôn dao động từ khoảng 70 - 100 độ C tùy theo điều kiện vận hành của xe và giữ nhiệt khá ổn định.
Khi xe bị rò rỉ nước làm mát dẫn đến thiếu nước để giải nhiệt động cơ, quạt làm mát không chạy, bơm nước không hoạt động, van hằng nhiệt kẹt trong trạng thái đóng không tuần hoàn được nước hoặc két nước bị tắc do bẩn...dẫn đến động cơ bị quá nhiệt, sôi nước (nhiệt độ khoảng 110-120 độ C). Lúc này, đồng hồ báo nhiệt độ trên táp lô sẽ tăng cao bất thường, lên đến mức H hoặc vạch đỏ, đồng nghĩa với việc báo dấu hiệu có thể xe xảy ra cháy.
Lúc này tài xế cần xuống xe để kiểm tra hệ thống nước làm mát xem có bị rò rỉ không. Sau khi loại trừ các trường hợp hỏng hóc nặng, nên tắt xe cho nghỉ khoảng 20-30 phút rồi mới mở nắp bình nước phụ kiểm tra và bổ sung nước mát, trường hợp nước làm mát bị hụt. Sau đó có thể khởi động và tiếp tục di chuyển với tốc độ vừa phải, đồng thời liên tục kiểm tra kim nhiệt trên suốt hành trình.
Nếu phát hiện nhiệt độ của kim nhiệt tăng bất thường, chủ phương tiện nên đưa ngay đến các gara để kiểm tra và biết chính xác nguyên nhân.
Trên thực tế, cũng có trường hợp xe bị cháy do chập điện, rò rỉ xăng dầu hay vướng phải rơm rạ và bắt lửa ở gầm xe...thì đồng hồ đo nhiệt độ không thể báo trước. Thậm chí xe đang bắt đầu cháy nhưng kim nhiệt vẫn ở trạng thái bình thường.