Chị T.T.H (tại TP.HCM) cho biết trong dòng họ nhà chị có nhiều người mắc ung thư, có người tử vong. Lo lắng ung thư sẽ "gõ cửa", chị H đã chủ động đi khám xin tư vấn. Chị tới Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM vì muốn biết căn bệnh ung thư có di truyền hay không. Trong trường hợp ung thư di truyền thì có cách để phòng ngừa hay không.
Theo bác sĩ CKII Lâm Quốc Trung, Phó trưởng khoa Hóa trị ung thư, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, ung thư xuất phát từ sự thay đổi gen làm cho tế bào phát triển tăng sinh không kiểm soát và tạo ra khối u ác tính. Sự đột biến gen có thể xuất hiện một cách ngẫu nhiên trong suốt quá trình sinh sống của con người hoặc tiếp xúc với môi trường (các chất độc hại).
Nếu ung thư có yếu tố nguy cơ xuất phát từ quá trình sinh hoạt (thói quen, lối sống, ăn uống); xuất phát từ môi trường (môi trường sống, làm việc có chất độc hại) mắc ung thư sẽ không có khả năng di truyền. Ngoài ra, có một số loại ung thư có thể di truyền cho con cái, thường liên quan tới gen. Hoặc nguyên căn ung thư phát triển từ tế bào mầm (tế bào tạo trứng, tinh trùng) thì sẽ có khả năng di truyền cho thế hệ sau.
Bác sĩ Trung đang thăm khám cho một bệnh nhân (ảnh Minh Trí).
"Trong các loại ung thư, tính di truyền chỉ chiếm 10%. Hiện nay, có khoảng 20 loại ung thư có khả năng di truyền, phổ biến trong số đó là ung thư vú, ung thư đại trực tràng, ung thư buồng trứng, ung thư nội mạc tử cung, ung thư phổi…", bác sĩ Trung cho hay.
Hiện nay, khoa học đã chứng minh một số hội chứng như Lynch, đa polyp tuyến có yếu tố gia đình có tính di truyền trong ung thư vú, ung thư tử cung, ung thư đại trực tràng.
Khi nào mắc ung thư cần nghĩ tới yếu tố di truyền?
Bác sĩ Trung cho biết một trường hợp mắc ung thư được nghi ngờ là do di truyền sẽ có 1 trong 2 đặc điểm:
- Thứ nhất, thường mắc nhiều loại ung thư cùng một lúc.
- Thứ hai, trong gia đình có ông bà, bố mẹ, anh chị em mắc cùng một loại ung thư.
Hiện nay, với y học hiện đại, có thể phát hiện ung thư có tính di truyền bằng các xét nghiệm tầm soát. Tuy nhiên, khi làm các xét nghiệm cần phải đúng chỉ định.
"Chỉ xét nghiệm khi có chỉ định của bác sĩ tư vấn di truyền chuyên sâu. Tránh đi tìm những thông tin không chính xác đi xét nghiệm tràn lan, gây mất tiền tốn kém", bác sĩ Trung lưu ý.
Có khoảng 20 loại ung thư có đặc tính di truyền (ảnh minh họa).
Trong trường hợp khám, xét nghiệm có đột biến gen như (BRCA1 và BRCA2…) bác sĩ Trung cho rằng cũng không cần phải quá lo lắng. Không phải tất cả những người mang gen đột biến đều trở thành ung thư. Tuy nhiên, do có yếu tố nguy cơ cao nên người mang gen đột biến cần phải thay đổi chế độ, lối sống một cách khoa học, loại bỏ các thói quen xấu (hút thuốc lá, lạm dụng rượu bia..) và nên tầm soát định kỳ.
Trong tình uống cần thiết bác sĩ có thể chỉ định thuốc dự phòng, phẫu thuật phòng ngừa. Lưu ý, với trường hợp gia đình có viêm gan B thì cần phải tiêm vắc xin.
Lời khuyên để ngăn ngừa ung thư
Các chuyên gia ung bướu cho biết, để ngăn ngừa ung thư cần phải thực hiện những lời khuyên sau:
- Không hút thuốc: Hút thuốc lá chủ động hay tiếp xúc khói thuốc trong thời gian dài là nguyên nhân làm tăng nguy cơ mắc ung thư, đặc biệt là ung thư phổi. Vì vậy hãy bỏ thuốc lá nếu bạn đang sử dụng hằng ngày.
- Ăn một chế độ ăn giàu dinh dưỡng - một chế độ ăn nhiều trái cây, rau và ngũ cốc, và ít chất béo bão hòa, chuyển hóa, thịt đỏ và thịt chế biến sẵn. Hạn chế các món nướng, chiên rán thay vào đó là luộc và chiên xào.
- Không lạm dụng rượu bia và sử dụng các chất kích thích khác.
- Duy trì cân nặng hợp lý.
- Thực hiện các biện pháp phòng ngừa thích hợp xung quanh các chất gây ung thư và hóa chất công nghiệp, chẳng hạn như đeo găng tay và đảm bảo không gian làm việc được thông gió.
- Làm sàng lọc ung thư định kỳ, phù hợp với độ tuổi, giới tính và các yếu tố nguy cơ của bạn.
- Tránh tiếp xúc quá nhiều với ánh nắng mặt trời.
- Bảo vệ khỏi các bệnh lây nhiễm qua đường tình dục.
- Tập thể dục đều đặn.
- Uống nhiều nước hỗ trợ cơ thể loại bỏ các độc tố. Tuy nhiên, bạn nên tránh các loại đồ uống nhiều đường.