Động cơ tên lửa hạt nhân Nga phát nổ: Toàn bộ một ngôi làng đã được lệnh sơ tán?

Lệnh sơ tán khẩn cấp đã được ban hành?

Theo New York Times, các quan chức chính quyền Nga ngày 13/8 đã ra lệnh sơ tán cả một ngôi làng nằm ở vị trí gần nhất với địa điểm xảy ra vụ nổ động cơ hạt nhân tên lửa ở miền Bắc nước Nga hôm 8/8 vừa qua.

Động thái này cho thấy mức độ nguy hiểm của sự cố có thể trầm trọng hơn những gì được thông báo trước đây.

Vụ nổ bí ẩn ngày 8/8 được đồn đoán là hậu quả từ một cuộc thử nghiệm động cơ tên lửa hạt nhân tại một thao trường thử nghiệm vũ khí hải quân nhưng đã thất bại khiến ít nhất 7 người thiệt mạng và gây ra rò rỉ phóng xạ.

Giới chức Nga sau đó đưa ra những thông báo khá mơ hồ nhằm trấn an dư luận về mức độ nghiêm trọng của vụ nổ. Bộ Quốc phòng Nga ban đầu chỉ thông báo vắn tắt là đã xảy ra một vụ cháy nổ liên quan tới động cơ đẩy tên lửa nhiên liệu lỏng.

Phải tới tận ngày Chủ Nhật cuối tuần qua các nhà khoa học Nga mới thừa nhận một lò phản ứng hạt nhân đã gây ra rò rỉ trong vụ thử nghiệm trên một bệ nổi ở ngoài khơi vùng Arkhangelsk gần Bắc Cực.

Đến ngày hôm qua (13/8), thông tin và cả các phát ngôn chính thức từ giới chức Nga về vụ việc vẫn chưa đưa ra được lời giải thích thỏa đáng cho mệnh lệnh sơ tán. Nhiều giờ sau đó, dường như yêu cầu này đã được hủy bỏ.

Ảnh chụp năm 2011 một căn cứ quân sự gần Nenoksa nơi xảy ra vụ nổ ngày 8/8/2019. Ảnh: AFP

Tuy nhiên, khả năng sơ tán ngôi làng làm dấy lên nghi vấn về việc có phải liệu chính quyền Nga đang xem đây là một mối đe dọa hoặc có thể họ đang làm công tác chuẩn thu hồi nguồn phóng xạ có nguy cơ gây ra những mối nguy hiểm mới.

Ngày 10/8, hãng thông tấn TASS dẫn lời một quan chức không tiết lộ danh tính ở Tập đoàn Năng lượng Hạt nhân Nhà nước Nga Rosatom nói rằng vụ nổi trên bệ nổi đã đánh văng các nhà khoa học xuống biển. Điều này cho thấy rất có thể lò phản ứng hay các bộ phận của nó vẫn còn đang nằm dưới biển.

Aleksandr K. Nikitin, nhà nghiên cứu thuộc Công ty Môi trường Na Uy Bellona đồng thời cũng là chuyên gia về an toàn phóng xạ ở Nga tiết lộ trong một cuộc phỏng vấn rằng Quân đội Nga có thể sẽ phải trục vớt lò phản ứng bị hư hỏng khỏi đáy biển. Đến thời điểm hiện nay, theo ông Nikitin thì "chủ yếu chỉ đặt ra các câu hỏi mà không có câu trả lời rõ ràng".

Các quan chức Nga khẳng định mức độ phóng xạ không gia tăng và việc di chuyển khoảng 450 cư dân của ngôi làng nói trên không nên được xem là cuộc sơ tán - một từ thường ám chỉ thảm họa.

"Không có cuộc sơ tản nào cả", Thống đốc vùng Arkhangelsk, ông Igor Orlov phát biểu trên hãng thông tấn Interfax. "Đó chỉ là điều tầm phào".

Hiện trường vụ nổ động cơ hạt nhân tên lửa Nga. Ảnh: Express

"Cảnh báo đỏ" về nguy cơ nhiễm phóng xạ?

TV29 - kênh truyền thông địa phương cho biết, dân cư ở làng Nenoksa, địa điểm gần nhất với vụ tai nạn đã được yêu cầu di chuyển trên một đoàn tàu đặc biệt, mà theo kế hoạch sẽ tới đón họ ngay tại nơi sinh sống.

TV29 nói rằng, hoạt động này gắn với các sự kiện ở một căn cứ gần đó diễn ra từ lúc 5 - 7h sáng ngày thứ Tư (4/8). Tuy nhiên, hãng tin tức này không cung cấp thông tin giải thích cụ thể về các sự kiện hay về khung thời gian đề cập.

Thông báo của chính quyền thành phố Severodvinsk gửi tới Interfax cho biết, các cư dân ở làng đã nhận được khuyến cáo di chuyển khỏi địa bàn vào thứ Tư này vì các hoạt động đã được lên kế hoạch, tuy không xác định cụ thể, tại trường bắn thử nghiệm vũ khí quân sự.

"Ban lãnh đạo trường bắn Nenoksa đã thông báo với chúng tôi về các hoạt động quân sự dự kiến. Theo đó, người dân sinh sống ở Nenoksa được đề nghị rời khỏi ngôi làng từ ngày 14/8".

Chưa có dấu hiệu nào cho thấy thời điểm nào sẽ an toàn để họ quay về.

Tuy nhiên, đến cuối ngày thứ Ba, một bản tin trên Interfax cho biết lệnh sơ tán có thể đã bị hủy bỏ. Hãng thông tấn này dẫn lời một quan chức giấu tên ở chính quyền thành phố Severodvinsk nói rằng: "Đúng, họ thông báo với chúng tôi rằng quân đội đã hủy bỏ các hoạt động vào ngày mai".

Năm ngoái, Tổng thống Vladimir V. Putin tuyên bố, Nga đang thử nghiệm một tên lửa hành trình mang đầu đạn hạt nhân và được đẩy bằng một động cơ hạt nhân thu nhỏ. Tên lửa có thể bay theo quỹ đạo không thể đoán định và không thể bị đánh chặn bởi các hệ thống phòng thủ hiện nay.

Các chuyên gia phương Tây gọi đó là tên lửa "SSC-X-9 Skyfall" còn Nga thì đặt tên là "Burevestnik" (chim Hải Âu). Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 11/8 đăng tải trên Twitter cá nhân rằng tai nạn ở miền Bắc nước Nga tuần trước chính là vụ nổ Skyfall.

Tháng 3/2018, Tổng thống Vladimir V. Putin tuyên bố Nga đang thử nghiệm một tên lửa hành trình mang đầu đạn hạt nhân không thể bị đánh chặn.

Theo giới chức chính quyền Nga thì vụ nổ không liên quan tới loại vũ khí mới nhưng thừa nhận vật liệu phóng xạ và một lò phản ứng có liên quan tới vụ tai nạn tại một thao trường thử nghiệm tên lửa.

Những tuyên bố của Nga về việc gia tăng mức độ phóng xạ cho tới nay vẫn rất mâu thuẫn. Các nhà khoa học thuộc Cơ quan Hạt nhân Liên bang Nga ngày 11/8 cho biết, mức độ phóng xạ đã tăng cao trong một khoảng khắc ngắn, gấp đôi bình thường ở Severodvinsk, địa điểm cách thao trường thử nghiệm khoảng 25 dặm.

Thế nhưng đến ngày 13/8, Tổng cục Khí tượng Quốc gia Nga lại cho biết, phóng xạ đã tăng gấp 16 lần so với mức bình thường ở thành phố này sau vụ nổ tuần trước. Chưa có thông tin nào cho thấy mức độ phóng xạ ở Nenoksa, địa điểm nằm bên rìa thao trường thử nghiệm.

Dmitry S. Peskov, người phát ngôn của Tổng thống Putin lần đầu tiên đã công khai đề cập tới vụ việc vào hôm qua (13/8) khi nói rằng "tất cả các cơ quan chức năng có năng lực đang hỗ trợ đảm bảo sự an toàn tuyệt đối cho công dân Nga".

Trang tin Northern News cho biết, các bác sĩ tại một bệnh viện dân sự ở Arkhangelsk - thành phố lớn nhất trong khu vực, những người đầu tiên tham gia điều trị cho các nạn nhân vụ nổ đã không nhận được thông báo về nguy cơ phóng xạ.

Sau khi điều trị cho bệnh nhân, các bác sĩ tại bệnh viện vùng Arkhangelsk phát hiện thấy quần áo của họ đã có hiện tượng nhiễm xạ.

Các bệnh nhân đã được chuyển tới Moscow và được đưa vào phòng cách ly. Bản tin của Northern News nói rằng các bác sĩ cũng được chuyển tới thủ đô để kiểm tra y tế.

"Đội ngũ nhân viên bệnh viện đang tỏ ra rất lo lắng", Northern News viết. "Họ không hiểu tại sao các bác sĩ và y tá làm nhiệm vụ chuyên môn của họ lại bị đối xử theo cách này".