Tung "mắt thần" trên không trở lại Syria
Theo trang tin quân sự của Mỹ này thì ngay trên sân đỗ lộ thiên, bên cạnh các máy bay chiến đấu và trực thăng của Không quân - Vũ trụ Nga (VKS Nga) đã có thêm 1 chiếc máy bay cảnh báo sớm và chỉ huy trên không A-50, có thể là phiên bản A-50U mới được nâng cấp, hiện đại hóa.
Bức không ảnh "soi thấy" chiếc A-50 này là do vệ tinh EROS B của Công ty ImageSat International Israel chụp được. Theo các nguồn tin quân sự Syria, chiếc máy bay cảnh báo sớm và chỉ huy trên không hiện đại kể trên của VKS Nga đã bay đến và hạ cánh ở căn cứ sân bay Hmeimim từ hôm 30/04/2017.
Đây không phải là lần đầu tiên A-50 xuất hiện ở Syria mà ngay từ tháng 12 năm 2015, Tạp chí quân sự Jane's Defense Weekly cho biết, Nga đã triển khai loại máy bay này đến chiến trường Syria và liên tục thực hiện các chuyến bay nhiệm vụ giám sát không phận Syria.
Tuy nhiên, trong khoảng thời gian đó chưa thấy có những bức ảnh cụ thể cho thấy A-50 đã thực sự xuất hiện ở Syria và mặc cho truyền thông phương Tây đồn đoán, Nga vẫn chỉ mập mờ không khẳng định cũng không phủ định rằng nước này có thể sử dụng A-50 ở bất cứ nơi nào trên thế giới, kể cả Syria.
Hình ảnh được cho máy bay A-50U của VKS Nga ở Syria.
Hãng Tass ngày 14/1/2016 dẫn lời một quan chức của công ty United Instrument Corporation (UIC) một trong những công ty con của Tập đoàn công nghệ nhà nước Rostec, cho biết: "Các thông số kỹ thuật và chức năng của máy bay cảnh báo sớm trên không A-50 cho phép chúng tôi có thể sử dụng nó ở bất cứ nơi nào trên thế giới, kể cả Syria".
Máy bay cảnh báo sớm và chỉ huy trên không A-50U (phiên bản mới nâng cấp) của Nga có thể phát hiện máy bay ném bom từ cự ly 650 km, máy bay chiến đấu từ 300 km và mục tiêu dưới mặt đất/mặt biển là 300 km, tên lửa hành trình ở khoảng cách 215 km và có thể theo dõi đồng thời tới 300 mục tiêu khác nhau.
Ngoài ra, A-50 còn có thể kết nối dữ liệu và chỉ huy cùng lúc hàng chục máy bay tiêm kích quân nhà trong các cuộc không chiến.
Đòn tập kích Tomahawk lần 2 đã cận kề?
Việc Nga bấy ngờ công khai đưa máy bay cảnh báo sớm và chỉ huy trên không A-50 tới triển khai ở Syria cho thấy dường như Nga và Syria đang tăng cường năng lực cảnh giới trước các đòn tập kích đường không bất ngờ của các phương tiện bay, kể cả máy bay tàng hình và tên lửa hành trình Tomahawk.
Đòn tập kích bằng 59 tên lửa hành trình Tomahawk vào căn cứ không quân Shayrat, Syria mà Hải quân Mỹ thực hiện hôm 07/04/2017 đã gây rất nhiều khó khăn cho lực lượng phòng không Nga - Syria.
Đến nay mặc dù có nhiều thông tin trái chiều về số lượng tên lửa Tomahawk trúng đích, Nga thì cho rằng có quá nửa trượt mục tiêu, thậm chí rơi ngay ngoài biển, còn Mỹ thì lại cho rằng hầu hết đều đến được nơi cần đến.
Các vị trí bị tên lửa Tomahawk tấn công, tập trung nhiều trên khu vực ngoại vi đường băng cất cánh.
Nhưng rõ ràng là, để phát hiện Tomahawk từ xa, sớm báo động để các đơn vị hỏa lực chuyển vào cấp 1 đón đánh là rất khó khăn.
Bởi lẽ loại tên lửa hành trình này, nhất là những phiên bản mới cải tiến gần đây có diện tích phản xạ radar nhỏ, có phương thức dẫn đường chính xác, khó bị gây nhiễu, lại bay lắt léo, bám theo địa hình ở độ cao cực thấp khiến các loại radar trên mặt đất sẽ gặp khá nhiều khó khăn để phát hiện từ xa hoặc nếu có phát hiện được thì đã quá chậm, không kịp bắn hạ.
Việc A-50 được triển khai tại Syria cho thấy bên cạnh việc hỗ trợ VKS Nga đối phó với máy bay của "địch" thì họ cần thêm mắt thần ở trên không để phát hiện từ xa bất cứ dấu hiệu của một đòn tập kích đường không (bằng tên lửa Tomahawk) nào của Mỹ và đồng minh.
Thậm chí đã có tin cho rằng không loại trừ khả năng Mỹ sẽ tập kích vào cả các mục tiêu có binh sĩ và vũ khí, phương tiện kỹ thuật quân sự của Nga ở Syria. Tất nhiên xác suất này thấp, Mỹ cũng không hoặc chưa muốn thực sự khiêu khích, đối đấu thực sự với Nga ở Syria.
Máy bay A-50 của VKS Nga.
Lợi thế của A-50 là radar bay trên không nên có cự ly bao quát rất rộng, ít chịu ảnh hưởng bởi địa hình địa vật như radar mặt đất có thể phát hiện tên lửa Tomahawk từ xa. Nhưng, với chỉ 1 chiếc A-50 duy nhất, VKS Nga khó mà đảo ngược tình thế vì không phải lúc nào nó cũng thường trực trên trời, kể là chỉ trực canh mỗi khi đêm xuống.
Cần phải có ít nhất 4-5 chiếc máy bay cảnh báo sớm và chỉ huy trên không tương tự thì mới có thể giám sát liên tục 24/24h trên không phận Syria. Các tổ bay phải thay ca, luân phiên trực chiến và nghỉ ngơi, còn các máy bay cũng cần phải đảm bảo kỹ thuật, sửa chữa bảo dưỡng theo định kỳ.
Chắc chắn với số lượng máy bay A-50 hiện có rất hạn chế (khoảng trên dưới 20 chiếc) của VKS Nga thì họ sẽ không mạo hiểm cắt ra tới 1/4 lực lượng "mắt thần" này để chuyển tới Syria và việc này cũng chẳng thật sự cần thiết. Có lẽ, A-50 đến Syria chủ yếu với mục đích răn "ai đó có âm mưu đen tối ở ngoài kia" hãy coi chừng.