Mừng, vì những kẻ "mực nhiều, tranh ảnh đẹp" (tiếng lóng dùng để chỉ người có nhiều hình xăm) công khai biểu diễn lối sống "vô pháp, vô thiên", đầu độc giới trẻ bằng những ấn phẩm phản văn hóa trên không gian mạng, đã trở thành cái gai trong mắt cộng đồng bấy lâu nay.
Dư luận ủng hộ quyết tâm "dọn dẹp" những rác rưởi đó, hầu mang lại môi trường văn hóa trong sạch, lành mạnh.
Nhân thân của một "giang hồ mạng"
Lần đầu tôi gặp Phú Lê (tức Lê Văn Phú, SN 1980, quê ở Yên Bái) vào năm ngoái, tại một vũ trường lớn ở TP Hạ Long, Quảng Ninh khi đang làm nhiệm vụ.
Trong không gian đặc quánh khói thuốc và tiếng nhạc lộng óc, Phú Lê với cái đầu trọc, tay xăm trổ xanh lét, cổ đeo sợi dây chuyền mặt đại bàng to tổ chảng, đang cầm micro gào thét trên bục giữa đám đông ngả nghiêng và kích động bởi hơi men và nhạc mạnh.
Đại tá Nguyễn Hải Phong, Trưởng Phòng CSĐT tội phạm về ma túy Công an tỉnh Quảng Ninh, ghé tai tôi hóm hỉnh nói nhỏ: "Gấu chưa hút mật nhưng rồi sẽ sớm đi thôi".
Anh cho biết Phú Lê khá nổi tiếng trên mạng và cũng giống như Khá "bảnh", Huấn "hoa hồng", Dương Minh Tuyền, Quang "Rambo", Đường "Nhuệ"... những kẻ này không đơn giản chỉ công khai "biểu diễn" lối sống khinh nhờn pháp luật mà đều có những hoạt động hiện nằm trong "tầm ngắm" của các cơ quan chức năng, như tham gia các băng, ổ nhóm cho vay lãi nặng, bảo kê, siết nợ, cưỡng đoạt tài sản, gây rối trật tự công cộng, cố ý gây thương tích, cờ bạc, ma tuý, mại dâm...
Điều Đại tá Phong tiên liệu từ năm trước đã xảy ra, với việc ngày 9-8-2020, Cơ quan CSĐT Công an TP Hà Nội đã khởi tố vụ án, quyết định tạm giữ hình sự đối với Lê Văn Phú và Hoàng Văn Thụy (SN 1995, trú tại quận Ba Đình, Hà Nội) để điều tra về hành vi “Cố ý gây thương tích”.
Trong đó, Phú được xác định là chủ mưu, cầm đầu, trực tiếp chỉ đạo đàn em gây ra vụ hành hung mẹ và dì ruột của chị Trần Thị Đào (tức "hot girl xăm trổ" Đào Chile, SN 1990, trú tại huyện Đan Phượng, Hà Nội).
Kết quả điều tra bước đầu xác định chị Đào và vợ chồng Phú Lê quen biết nhau khi thực hiện một sản phẩm hài tết 2017.
Sau đó, vợ Phú là Lã Thúy Kiều (35 tuổi, quê Hà Nam) nhiều lần mời chị Đào hợp tác quảng cáo sản phẩm thực phẩm chức năng cho mình. Được một thời gian thì chị Đào tách ra làm riêng nên hai bên phát sinh mâu thuẫn.
Ngày 18-7, chị Đào đã phát trực tiếp trên trang Facebook của mình về quan hệ này. Buổi tối cùng ngày, Kiều kéo theo hàng chục đàn em đến tìm đánh chị Đào nhưng không gặp.
Ngày 3-8, dưới sự chỉ đạo của Lê Văn Phú, Hoàng Văn Thụy (25 tuổi, ở phường Thành Công, quận Ba Đình) và Trần Văn Tư (32 tuổi, quê huyện Quỳnh Phụ, Thái Bình) đã bịt mặt, đeo khẩu trang tìm đến nhà chị Đào ở xã Hồng Hà, huyện Đan Phượng.
Tại đây, cả hai đã dùng tuýp sắt đánh trọng thương bà Nguyễn Thị Nga (69 tuổi) và bà Nguyễn Thị Bé (67 tuổi) là mẹ và dì ruột chị Đào. Các nạn nhân được đưa đi cấp cứu. Đêm 5-8, vợ chồng Phú Lê bị cơ quan chức năng bắt giữ.
Được biết Lê Văn Phú từng có 2 tiền án về tội “Mua bán trái phép chất ma túy” và “Gây rối trật tự công cộng”, bị TAND tỉnh Yên Bái xử phạt 8 năm tù giam.
Trước khi bị bắt, gã được biết đến là một ca sĩ, diễn viên nghiệp dư và là một "giang hồ" nổi tiếng trên mạng xã hội với vẻ bề ngoài khá bặm trợn, đầu trọc lốc, quần áo bó sát, cơ thể phủ kín những hình xăm.
Để gây ấn tượng, mỗi lần livestream, gã "trang điểm" trên người rất nhiều trang sức bằng vàng, nhất là sợi dây chuyền có hình đại bàng như để khẳng định vị thế trong giới "giang hồ mạng'.
Tháng 1-2019, Phú Lê tham gia đóng phim "Chạm mặt giang hồ" được chiếu trên kênh YouTube, thu hút tới 26 triệu lượt xem. Tiếp theo, Phú Lê tung MV ca nhạc "Đời là thế thôi", thu hút tới 68 triệu lượt xem.
Những MV ca nhạc hay phim ngắn của gã đều là tự dàn dựng, nói về cuộc sống lang bạt, bạo lực, được nhiều người theo dõi.
Trên mạng, cặp vợ chồng này thường xuyên thể hiện là người có quan hệ rộng với nhiều giới trong xã hội, khoe nhà, khoe xe, khoe sự giàu có, khoe đàn em, đầu gấu, thường đe dọa những người nào mà chúng thấy ngứa mắt hay ảnh hưởng đến quyền lợi của chúng.
Trong giới giang hồ mạng, Phú Lê được tung hê lên hàng đại ca của Khá “bảnh”, Huấn "hoa hồng", Dương Minh Tuyền, Quang “Rambo”... Dựa vào sự nổi tiếng này, vợ Phú Lê thường xuyên livestream trên mạng xã hội để bán hàng online.
Hiện Phòng Cảnh sát hình sự Công an TP Hà Nội đang phối hợp với Cục Cảnh sát hình sự Bộ Công an xác minh mở rộng vụ án, triệu tập nhiều đàn em của Phú Lê để xác minh, làm rõ vụ việc có liên quan.
Ngoài hành vi “Cố ý gây thương tích”, cơ quan chức năng đang điều tra về hành vi “Gây rối trật tự công cộng” đối với cặp vợ chồng này.
Hoàng Văn Thụy, đối tượng do Lê Văn Phú cử đi trả thù.
Rác thải trên không gian mạng
Mạng xã hội ở Việt Nam đã từng sản sinh ra rất nhiều "thảm họa" như Kenny Sang, Bà Tưng, Lệ Rơi, Tùng Sơn, Quân Kul... Sau một thời gian tung hoành, những hiện tượng bất thường đó lần lượt bị đào thải và chìm vào quên lãng.
Nhưng, mấy năm gần đây, những khuôn mặt gớm ghiếc, bặm trợn rất chăm lên sóng trong các video clip tự sản xuất về đời sống ngoài vòng pháp luật, khai sinh ra thuật ngữ "giang hồ mạng".
Facebook và YouTube đã trở thành mảnh đất màu mỡ cho các tay "anh chị" tung hoành. Đó là những Khá "bảnh", Dương Minh Tuyền, Huấn "hoa hồng", Quang "Rambo", Phú Lê, Tuấn "trọc", Đường "Nhuệ"...
Đặc điểm chung của họ đều xuất thân là "dân anh chị" ngoài xã hội, có quá khứ phạm tội hoặc có nhiều mối quan hệ phức tạp.
Trong các clip tự sản xuất, giang hồ mạng đều xuất hiện với hình ảnh cơ thể nặng trĩu những vàng, khắp người vằn vện xăm trổ. Các video sặc mùi bạo lực, ân oán giang hồ. Những cảnh va chạm với đao kiếm, súng đạn, cùng những lời chửi thề tục tĩu, dằn mặt nhau được trình diễn công khai...
Một số khác lại khoe khoang cuộc sống hào nhoáng, thể hiện qua những cuộc ăn nhậu, đi bar, khoe tiền. Tuy nhiên, không phải ngẫu nhiên mà giang hồ mạng thi nhau lên sóng như vậy.
Quang Rambo tại cơ quan Công an.
Đáng lo ngại là một bộ phận không nhỏ cư dân mạng, nhất là giới trẻ, tỏ ra háo hức chờ đón, tung hô những ấn phẩm phản văn hóa đó. Thể hiện qua việc Facebook của giang hồ mạng có tới vài trăm nghìn lượt theo dõi.
Mỗi status có đến vài nghìn like cùng bình luận. Có những clip livestream trực tiếp nhận được hàng chục nghìn bình luận cùng lúc. Còn trên YouTube, các clip của giang hồ mạng ghi nhận lượt xem từ vài trăm nghìn đến vài triệu người.
Sự cuồng mộ "quái gở" của một bộ phận giới trẻ không dừng lại trên không gian mạng, mà đã hiện ra trên mặt đất. Nhiều người hẳn chưa thể quên chuyện Khá "bảnh" và Dương Minh Tuyền trước khi bị bắt đã được giới trẻ chào đón như những thần tượng.
Lý giải về sự bất thường này, thạc sĩ Nguyễn Cao Cường (Trường Đại học Quốc gia Hà Nội) nói: "Thứ nhất, giới trẻ thường quan tâm đến cái mới lạ, phá cách.
Giang hồ mạng đã tạo ra những hình ảnh có vẻ hảo hán nghĩa hiệp, bản lĩnh, dám chịu trách nhiệm, nói thẳng sống thật, không che giấu thân phận... nên dễ thu hút sự quan tâm của họ.
Thứ hai, giới trẻ còn hạn chế về nhận thức, về khả năng nhận biết, phân biệt tốt xấu, đúng sai; đặc biệt tâm lý bầy đàn, a dua trong giới học sinh, sinh viên.
Thứ ba, sự tranh cãi tốt xấu (báo chí, mạng xã hội...) về các chế phẩm văn hóa kéo theo sự tò mò của cộng đồng mạng, kích thích việc truy cập, theo dõi.
Thông thường, cái gì hay nhắc tới, gây tranh cãi, xuất hiện nhiều thì sẽ càng thu hút người ta xem nó là gì. Giới trẻ không được định hướng, giáo dục về kỹ năng sống nên định hướng về thẩm mỹ, giá trị bị lệch lạc".
Vẫn theo ông Cường, hiện tượng "giang hồ mạng" để lại nhiều hệ lụy nguy hiểm cho xã hội. Trước hết là tác động tiêu cực lên quá trình hình thành nhân cách của giới trẻ, tạo ra những phẩm chất tâm lý sai lệch.
Việc tung hô, tán thưởng các hành vi, cử chỉ quái gở, tục tĩu, phản cảm, bạo lực, ngông cuồng khiến người trẻ cho rằng hành vi đó đúng, được xã hội thừa nhận! Một khi coi đối tượng giang hồ là thần tượng thì sẽ nảy sinh xu hướng tâm lý bắt chước, làm theo, noi gương.
Việc sa ngã, đi vào con đường vi phạm pháp luật có thể được bắt đầu từ những ảnh hưởng xấu này.
Trên thực tế, thói côn đồ hung hãn, ưa thích bạo lực là nguyên nhân dẫn đến nhiều vụ ẩu đả, giết người, cố ý gây thương tích, đâm thuê chém mướn. Bên cạnh đó, những clip trên cũng chính là tác nhân gây ra bạo lực học đường.
Nội dung của những clip này thường mang đậm chất bạo lực, coi thường pháp luật, kích thích lối ứng xử dùng nắm đấm, sức mạnh cơ bắp, luật rừng để giải quyết các vấn đề.
Trong môi trường học đường, học sinh rất dễ bắt chước và làm theo. Từ đó có thể hình thành nên những nhóm đầu gấu, đại ca trường học, quy tụ đàn em..., lấy việc bắt nạt, đánh bạn để hư trương thanh thế, tạo đẳng cấp, tên tuổi cho mình.
Băng nhóm giang hồ bị Phòng Cảnh sát hình sự Công an TP Hà Nội bắt giữ.
Cần thẳng tay với "giang hồ mạng"
Bình luận về việc cơ quan chức năng ở nhiều địa phương đang tập trung triệt xóa các băng nhóm tội phạm trong đó có nhiều tên là "giang hồ mạng", luật sư Đặng Văn Cường (Trưởng Văn phòng luật sư Chính Pháp, Hà Nội) bày tỏ sự đồng tình và khẳng định việc xử lý nghiêm minh các đối tượng này là cần thiết.
Ông nói: "Việc cơ quan chức năng xử lý những đối tượng trên là để đảm bảo an ninh an toàn mạng, đảm bảo sự lành mạnh trong thông tin mạng và giảm bớt những tác động tiêu cực của mạng xã hội đối với thanh thiếu niên và những người sử dụng mạng xã hội. Triệt phá giang hồ mạng, xóa bỏ những hình tượng xấu trên mạng xã hội là việc làm cần thiết để đảm bảo an ninh, an toàn và đảm bảo sự hình thành phát triển nhân cách của thế hệ trẻ không bị tác động bởi những hiện tượng tiêu cực này, đảm bảo môi trường mạng văn minh, an toàn, lành mạnh và hướng thiện".
Để ngăn chặn hiện tượng "giang hồ mạng", cần có sự vào cuộc của nhiều cơ quan chức năng. Trong đó, ngành văn hóa, thông tin cần làm việc với các nhà cung cấp dịch vụ xóa bỏ các tài khoản thường đăng tải thông tin phản văn hóa.
Ngành Công an thường xuyên nắm tình hình trên mạng, phát hiện các thông tin phản văn hóa, kiến nghị ngành hữu quan xử lý theo luật an ninh mạng. Tiến hành điều tra xác minh về các nhân vật giang hồ, phát hiện những tội lỗi, sai phạm để xử lý.
Việc triệt từ gốc mầm mống này sẽ ngăn chặn việc lợi dụng mạng xã hội để có những hành vi nói trên. Ngành thuế cần điều tra việc thực hiện nghĩa vụ đóng thuế thu nhập cá nhân đối với những tài khoản mạng xã hội của giang hồ có đông người theo dõi, truy cập.
Ngoài ra gia đình, nhà trường cũng cần tăng cường giáo dục đạo đức, kỹ năng sống cho học sinh, giúp trẻ có định hướng giá trị đúng đắn.
Tổ chức tọa đàm về các hiện tượng này, cho học sinh thuyết trình, phân tích đúng sai. Các phương tiện truyền thông báo chí đẩy mạnh tuyên truyền để định hướng dư luận; cơ quan chức năng kiểm soát chặt chẽ những hiện tượng bất thường trên mạng xã hội...