Ngày 14-8, một ngày trước khi Thông tư 24/2023 của Bộ Công an có hiệu lực, tại trụ sở các đội CSGT trên địa bàn TP HCM xuất hiện cảnh người dân "rồng rắn" xếp hàng để chờ làm thủ tục sang tên, cấp lại chứng nhận đăng ký xe, thu hồi biển số để giữ biển số đẹp...
"Sốt vó" giữ biển số đẹp
Theo ghi nhận, từ sáng sớm, trụ sở Đội CSGT - Trật tự, Công an quận 7; Đội CSGT - Trật tự, Công an quận 3; Đội CSGT - Trật tự, Công an TP Thủ Đức... rất đông người đến làm thủ tục.
Tại Đội CSGT - Trật tự, Công an quận 7, bà N.T.H.N (ngụ huyện Bình Chánh, TP HCM) cười tươi khi giữ được "biển số quý". Bà N. cho biết năm 2020 mua chiếc xe SH cũ. Chiếc xe này có biển số trùng ngày tháng năm sinh của bà nên bà rất quý. Cách đây một tuần, sau khi biết về quy định định danh biển số, bà vội vã sắp xếp thời gian đi làm thủ tục để sang tên chiếc xe. "Tôi lo đến mất ăn mất ngủ mấy ngày nay vì nếu qua 15-8 tôi sẽ mất biển số này. Càng cận ngày Thông tư 24 có hiệu lực, người đến trụ sở công an làm thủ tục càng đông nên thời gian chờ đợi lâu, may mắn, cuối cùng cũng giữ được biển số" - bà N. thở phào.
Trước trụ sở Đội CSGT - Trật tự, Công an TP Thủ Đức, phóng viên ghi nhận nhiều xe hai bánh có biển số đẹp đang "nằm chờ" hoàn tất thủ tục. Được cán bộ CSGT hỗ trợ xuyên giờ nghỉ trưa để hoàn tất thủ tục định danh phương tiện, ông N.T.Đ (ngụ TP Thủ Đức) bày tỏ: "Sau này, biển số sẽ gắn bó với chủ xe cả đời nên tôi nghĩ không chỉ tôi mà rất nhiều người đều mong sở hữu được biển số đẹp. Biển số xe tôi là số gánh, lại hợp tuổi làm ăn nên giữ được biển số tôi mừng lắm. Chứ sau 15-8 thì rất khó để kiểm được biển số ưng ý hoặc phải bỏ ra số tiền rất lớn để đấu giá".
Một cán bộ CSGT cho biết nhiều người tin rằng giá trị chiếc xe tăng cao nếu được gắn biển số đẹp như số "lộc phát", "số gánh", "số lặp", "tứ quý" hoặc nhiều người "dịch" các dãy số đuôi bình thường thành "đẹp" như 4078 thành "bốn mùa không thất bát"; 6789 thành "san bằng tất cả"… Do đó, từ cách đây 1 tháng, nhiều người đã đổ xô đi định danh biển số.
Theo ghi nhận, không ít trường hợp đến xếp hàng không đáp ứng đủ các yêu cầu về thủ tục. Đến chiều cùng ngày, khi đã cận "giờ G", họ tiếc nuối rời trụ sở công an vì hồ sơ chưa đầy đủ.
Rỉ tai nhau cách "lách"
Liên quan việc giữ biển số đẹp, anh Tiến (người kinh doanh cửa hàng xe cũ tại quận 5) cho biết cách đây 1 tháng các dòng xe máy lẫn ôtô sở hữu biển 5 số đẹp đồng loạt "đội giá chóng mặt". Theo chủ tiệm, biển 5 số đẹp nếu được định danh sẽ giúp tăng giá trị chiếc xe gấp nhiều lần. Còn biển 4 số thì không định danh được, do vậy, dù anh đã giảm giá chiếc xe có biển "tứ quý" giảm đến 100 triệu đồng so với trước đây vẫn không có người mua. "Khách đến cửa hàng hỏi giá xong thì đắn đo. Họ sợ không kịp sang tên đổi chủ thì biển quý mấy cũng thành không chính chủ" - anh Tiến lý giải.
Cùng ngày, trong vai người có nhu cầu bán xe SH kèm biển số lộc phát (biển 4 số), chúng tôi liên hệ nhiều đầu mối thu mua ở TP HCM. Với lý do không kịp làm thủ tục định danh, chúng tôi nêu rõ nhu cầu bán rẻ nhưng cùng nhận được câu trả lời từ các đầu mối rằng "chỉ mua xác xe, không mua biển số".
Nhưng không phải không có "ngoại lệ", như ông T. (chuyên bán xe máy cũ biển số đẹp tại quận 3, TP HCM). Người này khẳng định nếu ai có xe kèm biển "siêu phẩm 4 số, giá phải chăng" thì nhất định mua.
Anh N. - một người sưu tầm xe máy - thừa nhận có nhiều người như ông T. đồng thời tiết lộ chuyện một số dân chơi xe rỉ tai nhau cách mua bán xe có biển số đẹp thông qua việc "ủy quyền sử dụng phương tiện". Cụ thể, thay vì sang nhượng, những người chơi biển số đẹp sẽ đến văn phòng công chứng để ủy quyền sử dụng phương tiện cho khách hàng trong thời gian dài.
Người dân chờ làm thủ tục giữ biển số đẹp ở Đội CSGT - Trật tự, Công an quận 7Ảnh: Đại Nguyên
Nhiều rủi ro khi "dùng chiêu"
Trao đổi với phóng viên Báo Người Lao Động, luật sư Trương Văn Tuấn (Văn phòng Luật sư Trạng Sài Gòn) nhận định Thông tư 24 của Bộ Công an về định danh cho biển 5 số là phù hợp thực tiễn cuộc sống, các quốc gia khác trên thế giới cũng đã áp dụng điều này. Tuy nhiên hiện nay xuất hiện tình huống người mua và người bán tránh né việc phải ký hợp đồng mua bán, chuyển nhượng sang tên xe mà thực hiện hợp đồng giả cách để có biển số đẹp.
Việc tránh né bằng hợp đồng ủy quyền này có thể dẫn đến nhiều rủi ro pháp lý. Thứ nhất, rủi ro về việc chấm dứt ủy quyền theo quy định pháp luật. Bởi quy định của Bộ Luật Dân sự thì hợp đồng ủy quyền chấm dứt hiệu lực khi người ủy quyền hoặc người được ủy quyền chết. Khi sự kiện pháp lý này xảy ra, bên mua xe sẽ chịu rủi ro về việc những người thừa kế của bên bán không chấp nhận ký lại ủy quyền mới.
Thứ hai, bên mua mặc dù trả đủ tiền, hai bên đã ký văn bản ủy quyền nhưng vẫn có thể phát sinh tranh chấp trong trường hợp bên bán khởi kiện yêu cầu hủy hợp đồng ủy quyền. Thứ ba, trường hợp bán xe bằng hình thức ủy quyền tồn tại rủi ro như trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng cho bên thứ ba trong trường hợp xảy ra tai nạn giao thông, cháy nổ.
Cũng theo luật sư, việc các bên mua bán xe không lập thủ tục mua bán, sang tên gây thất thu thuế nhà nước, gây khó khăn cho công tác quản lý, giám sát, truy tìm thông tin người bị hại trong các vụ tai nạn giao thông và các vụ án khác. Đặc biệt, gây khó khăn trong công tác điều tra khi chiếc xe đó được các đối tượng sử dụng làm công cụ gây án.
"Để hạn chế tình trạng này, cần các giải pháp tuyên truyền giải thích pháp luật để người dân nhận thức rõ rủi ro và hậu quả pháp lý khi lựa chọn hình thức ủy quyền thay vì ký hợp đồng mua bán khi thực hiện giao dịch mua bán xe. Ngoài ra, nên chăng cần nghiên cứu áp dụng hình thức cho phép chuyển nhượng quyền sở hữu, sử dụng biển kiểm soát xe hoặc tăng mức xử phạt các trường hợp mua bán, chuyển nhượng xe nhưng không thực hiện thủ tục sang tên, cấp lại biển số mới theo quy định" - luật sư Tuấn nói.
Thượng tá Đoàn Văn Quới Ảnh: Ý LINH
Biển đấu giá được ngoại lệ
Thượng tá Đoàn Văn Quới, Phó trưởng Phòng CSGT Đường bộ - Đường sắt, Công an TP HCM, cho biết biển 5 số hiện nay được mặc định là biển số định danh của chủ xe. Biển định danh không áp dụng với biển 3 hoặc 4 số nhưng trường hợp đã đăng ký vẫn được tiếp tục tham gia giao thông.
Từ 15-8, chỉ duy nhất 1 trường hợp được bán xe kèm biển số là xe gắn biển trúng đấu giá. Các trường hợp còn lại chủ xe không được bán xe kèm theo biển số. Tổ chức, cá nhân đã nhận chuyển quyền sở hữu xe kèm theo biển số xe trúng đấu giá không được tiếp tục chuyển quyền sở hữu xe kèm theo biển số xe trúng đấu giá cho tổ chức, cá nhân khác.
Mỗi người được sở hữu nhiều biển số định danh nhưng không được mua bán biển số, chỉ bán xe. Khi bán xe, chủ xe sẽ giữ lại biển số và được công an đưa vào kho giữ cho chủ xe trong vòng 5 năm kể từ ngày thu hồi đăng ký, biển số. Quá thời hạn trên, công an sẽ thu hồi đưa vào kho số để thực hiện đăng ký cho xe khác.
Phạt nặng sau 30 ngày
Luật sư Trần Viết Hà (Công ty Luật TNHH MTV Nam Sơn) cho biết nếu chủ xe mua lại xe máy khác sẽ được cơ quan công an cho phép lấy biển số cũ (đã định danh) gắn vào xe vừa mua. Tuy nhiên, các xe này phải bảo đảm cùng phân khối. Như vậy, việc gắn biển số chính chủ không bị ràng buộc bởi xe đắt tiền hay rẻ tiền nhưng phải bảo đảm cùng phân khối.
Cũng theo luật sư Trần Viết Hà: "Khi bán xe, trong vòng 30 ngày mà không làm thủ tục thu hồi biển số thì căn cứ điều 30 Nghị định 100/2019 sửa đổi Nghị định 123/2021, chủ xe sẽ bị xử phạt từ 800.000 đồng đến 2 triệu đồng đối với xe máy; phạt từ 2-4 triệu đồng đối với ôtô".