Một trong những sự kiện phim ảnh lớn nhất năm nay: Marvel công chiếu Avengers: Endgame, cho ta biết cách những siêu anh hùng Avengers sẽ đánh bại gã khổng lồ điên loạn Thanos ra sao. Phim khởi chiếu vào ngày 26 tháng Tư tới.
Và ngay trước sự kiện này, là cái kết gây shock khán giả toàn thế giới: Thanos với Găng Vô cực đính những viên đá quyền năng đã xóa sổ một nửa sự sống trong Vũ trụ. Hắn muốn lấy lại cho Vũ trụ sự cân bằng vốn có.
Con mắt của người xem phim giải trí thì thấy đây là một bộ phim tuyệt vời. Các nhà khoa học thì xem phim bằng một con mắt khác: sự sống không dễ bị khuất phục, một củ khoai môn to ngoại cỡ thì làm được gì Mẹ Thiên nhiên vĩ đại? Có thể hệ sinh thái đây đó rơi vào tình trạng hỗn loạn cực độ, có một số loài đứng trước bờ vực tuyệt chủng, nhưng những phần còn lại của tự nhiên vẫn sống tốt.
Cú búng tay của Thanos không chỉ xóa sổ 50% sự sống có nhận thức như ta tưởng, mà theo lời chủ tịch Marvel - Kevin Feige, thì số cá thể của MỌI loài đều bị giảm đi một nửa. Nửa số chó, nửa số mèo, nửa số siêu anh hùng và nửa số vi khuẩn Candida auris, v.v…
Mục tiêu của Thanos là giải thoát số sinh vật có nhận thức còn lại khỏi gánh nặng tài nguyên, có thể thoải mái sống mà không phải lo thiếu thốn. Chính hành tinh quê nhà của Thanos đã trải qua nỗi đau này, nên hắn không muốn ai phải chịu cùng cảnh ngộ. “Đây la ý tưởng tệ hại ở vô số mức độ”, Ken Lacovara, nhà cổ sinh vật học từ Đại học Rowan đã từng nghiên cứu những vụ tuyệt chủng số lượng lớn, thảm kịch xóa sổ loài khủng long 66 triệu năm trước, nhận định.
Về cơ bản, đây là ý tưởng tồi.
Lấy ví dụ con người: số lượng cá thể của loài người tăng nhanh và mạnh xuyên suốt lịch sử. Năm 1960, Trái Đất có khoảng 3 tỷ người. Tới năm 2000, loài người đã có thêm 3 tỷ thành viên mới. Ngay cả khi Thanos xóa sạch 50% số lượng người hiện tại, thì chỉ trong 40 năm nữa, số lượng người lại đạt mốc hiện tại thôi.
Theo lời Lacovara, thì loài nào cũng vậy thôi. Dựa trên tài liệu được ghi lại, ta thấy những doanh nghiệp buôn bán động vật như hải cẩu, cá voi hay nhiều loài vật khác sẽ triệt tiêu 50% số lượng cá thể mỗi khi họ bắt đầu tiến trình khai thác tài nguyên thiên nhiên.
Đa số trường hợp, việc triệt tiêu một nửa số cá thể sẽ khiến một loài có tỷ lệ phát triển số lượng cá thể ở mức tối đa. Chúng sẽ liên tục phát triển cho tới khi tài nguyên không thỏa mãn được số lượng cá thể lớn nữa.
Vậy nên, khi nhìn vào kế hoạch đầy sơ hở của Thanos, ta mới thấy “đây không phải chiến thuật có tác dụng lâu dài lên tình hình dân số”, nhà nghiên cứu Lacovara nhận định. Nghiêm trọng hơn, một số loài ở một số nơi sẽ xuất hiện những biểu hiện không ai ngờ tới.
Janet Hoole, một chuyên gia hành vi động vật và về quá trình tiến hóa của con người tại Đại học Keele, giải thích rằng sẽ xảy ra sự mất cân bằng giữa các loài, tùy thuộc vào chiến lược sinh tồn của từng loài.
Những loài sinh ra nhiều con non và không tồn nhiều thời gian vào chăm sóc sức khỏe con non mới sinh sẽ vượt mặt những loài sinh ít cá thể mỗi lứa, thời gian giữa hai đợt sinh sản dài.
Điều đó có nghĩa côn trùng, những loài sinh sôi nhanh như chuột, kangaroo, thỏ sẽ phát triển vượt bậc.
Theo như nhà sinh vật học James Faulconbridge nhận định, một con ếch có thể đẻ 20.000 trứng một mùa, dù phần lớn trứng và nòng nọc sẽ trở thành bữa ăn cho loài khác, ếch vẫn có thể hồi phục số lượng cá thể chỉ trong một năm. Lacovara nói với những loài như muỗi, chỉ cần một mùa hè là số lượng muỗi lại đâu vào đó.
Thanos, đeo trên người những thứ đá quý khiến sức mạnh của hắn đạt tầm vóc Vũ trụ, không nhận ra được sức mạnh vô địch của tự nhiên. Thế giới “sau cú búng tay” sẽ là một hệ sinh thái bị giản lược, động vật quý hiếm sẽ càng hiếm và mất đi sự đa dạng gen.
Ngược lại, những loài phát triển chậm sẽ ít có cơ hội sinh tồn hơn. Các nhà khoa học lấy ví dụ về loài hổ: “Việc đột ngột cắt nửa số lượng hổ sẽ đẩy chúng tới gần bờ vực tuyệt chủng, mà hiện tại chúng đã ở gần đó rồi”, Faulconbridge nói.
Một số loài khác không may mắn thế. “Với những loài đang ở sát bờ vực thẳm, thì chắc chắn việc này sẽ khiến chúng ngã xuống”, Lacovara nói. Ông lấy ví dụ về Felis margarita, một loài mèo cát sống tại Bắc Phi và một phần Trung Đông, với phần lớn số lượng cá thể đang sống trong các khu bảo tồn.
Cắt nửa con số vốn đã ít ỏi đó thì con mèo đáng yêu sẽ bị đẩy thẳng khỏi bờ vực diệt vong mất.
Anthony Caravaggi, nhà sinh vật học chuyên ngành bảo tồn động vật kể thêm tới tê giác Javan với 50 cá thể, vượn Hainan với 23 cá thể. Ngoài khả năng giao phối và sinh sản của những con vật quý hiếm, cú búng tay của Thanos sẽ còn ép chúng phải giao phối cận huyết, dễ bị tổn thương bởi những tác động bên ngoài khi số lượng cá thể tụt giảm nghiêm trọng.
Thanos làm “bay màu” nửa số động vật, nhưng số lượng bè lũ săn bắn trộm vẫn rất đông và hung hãn.
Những loài vật có tốc độ hồi phục cao sẽ chiếm lấy địa bàn của những loài động vật quý hiếm, ngày càng phát triển nhanh và mạnh hơn. Những loài nằm trong sách đỏ chắc sẽ phải “chuyển khẩu” sang một quyển sách nào đáng lo ngại hơn nữa, nếu có.
Chưa kết, các nhà khoa học còn không rõ mối liên hệ giữa những loài có liên quan tới nhau sẽ diễn biến ra sao. Số lượng thú đi săn và con mồi đột nhiên giảm nửa sẽ khiến hệ sinh thái thay đổi; “sẽ rất khó để dự đoán kẻ chiến thắng cuối cùng trong cuộc đua sinh tồn”, Faulconbridge nhận định.
Trên đây mới là những loài động vật mắt thường nhìn thấy được. Nhà vi trùng học Ben Libberton tự hỏi điều gì sẽ xảy ra với vi khuẩn trên Trái Đất, giống loài đang thống trị hành tinh này với số lượng áp đảo bất kỳ sinh vật nào.
Chẳng đâu xa, nếu như lượng vi khuẩn trong người ta mà đột ngột giảm nửa, những vi khuẩn (có khả năng gây nguy hiểm cho vật chủ) trước đây vốn bị đè nén bởi các vi khuẩn khác, sẽ có cơ hội trỗi dậy mạnh mẽ. Khi đại dịch bùng phát, số người bỏ mạng sau cái búng tay sẽ lớn hơn 3,5 tỷ người.
Anh Libberton còn nhắc tới vi khuẩn ở ngoài tự nhiên, những con vật chăm chỉ đang xoay vòng dinh dưỡng trong cả đất và nước. Nếu số lượng vi khuẩn mà không sớm hồi phục, những loài sinh vật sống dựa trên dinh dưỡng vi khuẩn cung cấp sẽ sớm chết, đơn cử như thực vật.
Phân tích đáng sợ vậy, nhưng phần lớn các nhà khoa học đều đồng tình: cú búng tay của Thanos chẳng nhằm nhò gì với những sự kiện xảy ra trong quá khứ.
Alfi Alessandro Chiarenza, một nhà nghiên cứu tại Đại học Hoàng gia London, nói thiên thạch va chạm, những vụ phun trào núi lửa kéo dài, biến đổi khí hậu đột ngột mới là thứ đáng ngại, chứ không phải một nhà sưu tập hột xoàn sức mạnh nào đó.
Sự kiện Đại Diệt vong, khi mà phần lớn sinh vật bị tuyệt diệt vào 252 triệu năm trước do núi lửa phùn trào gây biến đổi khí hậu, đã triệt tiêu 96% lượng sinh vật biển.
“Sự sống gần như bị tuyệt diệt”, Chiarenza nói. Những loài sống sót tận dụng mọi tài nguyên sẵn có để tiếp tục sinh tồn.
Trong tình hình hiện tại, thì vấn nạn ô nhiễm nghiêm trọng, suy thoái môi trường và biến đổi khí hậu do con người gây ra đang ảnh hưởng nặng nề tới sự sống trên Trái Đất. Dù hơi khó để so sánh những tàn phá nhân tạo với cú búng tay của Thanos, nhưng không ít các nhà sinh thái học cho rằng các dạng sống dễ sinh tồn hơn nhờ Thanos, “dễ thở” hơn cả tình hình hiện tại.
Thậm chí cú búng tay còn giúp được một số loài đang gặp nguy hiểm. Faulconbridge cho rằng việc giảm được 3,5 tỷ người là một cú hích đối với môi trường, ít nhất là trong khoảng thời gian ngắn, với nhiều loài động vật đang không tìm được nơi sinh sống.
Có thể nói là kế hoạch của Thanos không đạt được mục đích “cao cả” mà hắn đề ra, nhưng ít nhiều sẽ làm những người sống sót nhức đầu tìm cách bảo vệ hệ sinh thái cũng như khiến Mẹ Thiên nhiên khó ở một thời gian.
Thế mới có cớ để Avengers: Endgame kéo được khách vào ngày 26 tháng Tư này.
Tham khảo Gizmodo