Cũng như tất cả những người con khác trên cuộc đời này, tôi không thể chọn người sinh ra mình, không thể chọn mình được sinh ra trong một gia đình như thế nào.

Ba mẹ tôi đều là người Khơ-me. Ba tôi từng là một nghệ sĩ cải lương, là thầy đờn trong đoàn cải lương của chú Hùng Cường. Vì một biến cố trong cuộc sống, ông bỏ nghề rồi đi lái xe đường dài Bắc Nam. Ở cái thành phố Rạch Giá bé tí ấy, ba tôi lừng lẫy, tiếng tăm lắm. Tiền ba làm ra nhiều vô kể nhưng nhà tôi lại rất nghèo. Ba làm được bao nhiêu tiền đều nuôi vợ nhỏ, bồ nhí và phục vụ những cuộc nhậu nhẹt với bạn bè bên ngoài, tuyệt nhiên không bao giờ đưa tiền cho mẹ.

Mẹ tôi ít chữ. Bà sinh sống bằng nghề giúp việc, giặt đồ mướn cho người ta. Ai sai gì làm đó... chắt chiu từng đồng nuôi chị em tôi. Mỗi lần ba nhậu say là chửi, là đuổi vợ con ra khỏi nhà. Có những đêm 12h khuya, 1,2h sáng, một tay mẹ dắt tôi, một tay dắt chị Hai, trên lưng cõng thằng út đi lòng vòng ngoài đường, đợi ba ngủ mới dám về.

Mẹ có chồng mà như sống một mình trên cõi đời này vậy, một mình nuôi 3 đứa con, hầu hạ những cuộc nhậu nhẹt của chồng mà vẫn bị đánh đập tàn nhẫn. Còn chị em tôi mang tiếng có ba nhưng đó chỉ là tiếng ba để gọi... Nhiều lúc, tôi gắt với mẹ: "Mẹ bỏ ba đi. Ba đối xử tệ với mẹ như vậy, sao mẹ không bỏ ba đi..." nhưng mẹ chỉ ậm ừ... cho tới ngày ba tôi nằm xuống.

Ba Đào cứ rong ruổi với những chuyến đi, với những người phụ nữ khác ở bên ngoài còn mẹ ở nhà làm dâu, có được nhà nội yêu thương không?

Mẹ ở nhà bị hành hạ đủ điều. Vui thì người ta chửi, buồn thì lôi ra đánh. Mẹ phải sinh chị Hai tôi ở chuồng heo vì bà nội bảo chị không hợp tuổi, sinh trong nhà không tốt. Chị Hai lúc sinh chỉ nặng có 1.2kg, rất khó nuôi, cứ đặt xuống là khóc nên mẹ gần như không bao giờ được ăn uống đàng hoàng. Lúc đặt được chị Hai xuống để ra ăn thì trong nồi chỉ còn cháy, phải cạo cháy mà ăn. Có khi đang ăn còn bị em chồng đánh từ sau đánh xuống...

Mẹ đi giặt đồ mướn phải để chị Hai vào trong 1 cái xô xách theo ra bờ sông. Tới khi mẹ cấn bầu tôi, ba đẩy mẹ về ngoại. Mẹ ở nhà cậu, còn ba vẫn đi suốt. Tới ngày mẹ chuyển dạ, cậu chèo xuồng đưa mẹ lên trạm xá. Mẹ bảo, lúc mới sinh, nhìn tôi như một cục thịt đen thùi, xấu xí lắm, bà mụ đánh cỡ nào cũng không khóc nhưng đút sữa vô thì uống.

Cậu tôi thích con trai, thấy mẹ tôi sinh con gái thì bỏ về. Hai mẹ con nằm chèo queo trong trạm xá, không ai ngó ngàng tới. Bà mụ thương xin tôi về nuôi. Mẹ bảo "thôi, xấu đẹp gì cũng con tôi, để tôi tự nuôi nó". 1 tuần sau, cậu bơi xuồng lên rước hai mẹ con về. Còn ba, 3 tháng sau mới tới.

Chị em tôi cách nhau 2 tuổi. Sinh tôi xong, mẹ vẫn đi giặt mướn cho người ta, 2 tay xách theo 2 cái xô đựng chị em tôi. Làm thuê làm mướn bao nhiêu năm, mẹ dành dụm được 1,2 cây vàng , giấu ở trong nhà cũng bị mấy người cô là em của ba tôi lấy hết.

Có lần, tôi đạp xe đi đón mẹ, thấy nhà chủ chửi mẹ từ trên đầu chửi xuống với những lời rất nặng nề, "mày là con lừa", mày là thứ này, mày là thứ kia... nhưng mẹ tôi vẫn chịu đựng hết. Về nhà, mẹ vẫn cười giỡn với các con bình thường. Mẹ sợ nói lại thì người ta không thuê nữa. Nếu không có công việc này, mẹ sẽ không có tiền nuôi chị em tôi. Năm học lớp 11, không thể để mẹ chịu mãi những điều như thế, tôi chủ động nghỉ để đi làm kiếm tiền nuôi bản thân mình, rồi tính cách lo cho mẹ...

Tất cả những cay đắng đó của vợ con, ba Đào có biết không, hay biết mà làm ngơ?

Ba tôi tính rất kỳ. Chiếc xe của ba, trong nhà không ai được đụng tới nhưng người dưng mượn, ba sẵn sàng đưa ngay. Trước khi ba chạy Bắc Nam, xe được lau sạch sẽ rồi trùm mền lại, về thấy vết dơ là ba tra hỏi, biết đứa nào đi lại lôi ra đánh.

Lúc nhỏ, mỗi lần ba về, chị em tôi mừng lắm. Ở nhà mấy mẹ con ăn mắm ăn muối quanh năm, chỉ khi nào ba về thì mới có thịt. Cái mùi thơm của thịt có sức quyến rũ kỳ lạ với chị em tôi. Bụng đói cào muốn rách ruột, nước miếng nuốt hoài không hết. Vài lần, chịu không nổi, chị em tôi lén ăn vụng. Ba phát hiện táng cho hộc máu mũi. Ba quát lớn "thịt đó tao đãi bạn nhậu, mất 1 cục tao đánh chết, nghe chưa".

Ba tôi mua hộp bánh pía 4 cái về thắp hương. Cúng xong, chị em tôi thèm quá, xin mẹ 1 cái, ba về thấy thiếu đánh chị em tôi chết đi sống lại. Ba tôi bảo, chừng nào phải ba cho thì mới được ăn, mẹ cũng không có quyền bởi đó không phải là tiền của mẹ.

Và ba của Đào vẫn dửng dưng với tất cả những điều đó? Và mẹ của Đào cũng chưa từng giận hay hận chồng đối xử tệ bạc?

Chị em tôi không hỏi vì bản thân mình từ bé đã chứng kiến tất cả những gì mà mẹ chịu đựng, tất cả những gì do ba gây ra. Mẹ tôi khóc nhiều lắm. Hầu như đêm nào cũng khóc. Cho đến bây giờ vẫn thế, mỗi lần nhắc tới ba là mẹ khóc...

Ba tôi không thương mẹ thấy rõ. Ba hơn mẹ 1 con giáp. Lúc mẹ bỏ nhà đi theo ba, mẹ mới 17,18 tuổi đang phụ việc ở quán cà phê mà ba thường xuyên lui tới. Lấy mẹ về, tới cái chứng minh nhân dân, ba cũng không lo cho mẹ. Sau này, chính tôi chở mẹ về quê, đi gặp từng người để xác nhận, làm chứng minh nhân dân cho mẹ. Cầm tờ giấy chứng minh nhân dân, mẹ tôi bật khóc khi nghe anh công an nói "mấy chục năm nay, chị sống ngoài vòng pháp luật".

Có chứng minh nhân dân, chị em tôi nói ba đi làm giấy đăng ký kết hôn với mẹ. Đang ở phòng tư pháp, người phụ nữ khác gọi điện, ba bỏ mẹ lại để đi gặp người ta. Mẹ lững thững lội bộ về, đến tờ giấy kết hôn cũng không được ký.

Tôi cũng không hiểu vì sao mẹ có thể chịu đựng được ba như vậy. Nhiều lần mẹ nghĩ tới cái chết nhưng chưa từng có ý định bỏ ba. Mẹ thương ba lắm, giống như bị bỏ bùa vậy. Ba đánh mẹ rất dã man nhưng lúc ba liệt nửa người, phải nằm một chỗ... nhìn cách mẹ chăm sóc, lau chùi, tắm rửa cho ba, tôi mới thấy mẹ thương ba thật sự.

Ba tôi thích ăn đầu cá, mẹ ngồi gỡ từng miếng thịt cá cho ba ăn. Tôi xót mẹ, mua thêm một cái đầu cá nữa, ba cũng đòi ăn hết. Mẹ vẫn nhường. Mẹ bảo, ba mày già lại bệnh nhõng nhẽo như con nít vậy thôi. Có nhiều thứ tình cảm mà mình không lý giải được. Dù ba có thế nào thì mẹ cũng vẫn rất thương ba. Và nếu ngày xưa, mẹ không thương ba như vậy thì đã không có tôi.

Vậy còn Đào, Đào có hận không?

Hận chứ. Tôi từng hận ba khủng khiếp. Tôi lấy chồng, chồng cũng đi biền biệt cả năm chỉ về đôi lần. Tôi không hợp với mẹ chồng nên về ở nhà mẹ đẻ. Lúc tôi vừa sinh con, ba tôi cũng vì cãi nhau với vợ nhỏ ở ngoài mà đem sự bực bội về nhà. Nghe tiếng trẻ con khóc, rồi nhìn đâu cũng thấy tiền, thấy mấy cái miệng há mồm ăn bám, ông nổi điên.

Tôi đang ôm con mà ba cầm cái chảo táng bốp vào mặt. Tôi choáng váng, xây xẩm. Mẹ khóc. Con khóc. Trong nhà chỉ toàn tiếng khóc, tiếng chửi bới, tiếng la hét. Rồi ba đuổi tôi ra khỏi nhà. Tôi sợ ông sẽ làm đau con mình nên ôm con đi trong đêm tối.

Mẹ tôi đi giúp việc về, biết chuyện liền đi tìm tôi rồi dọn ra ngoài ở với tôi. Cả chị Hai và em trai tôi cũng bị ba đuổi đi hết. Ba tôi sống một mình trong ngôi nhà đó. Làm được bao nhiêu, ông sắm sửa hết cho bản thân mình, chưa từng quan tâm tới vợ con.

Tôi ghét chứ. Nhưng... (khóc nghẹn)

Đào đã tha thứ...?

Ba tôi bị đột quỵ. Ông ngã xuống, nằm trong nhà một mình, không ai biết cho tới khi một người bán vé số ghé nhà mời ông mua, mới phát hiện ra. Vào viện, ba tôi hôn mê 3 ngày. Tỉnh dậy, tóc ông bạc trắng. Ông liệt nửa người, không nói chuyện được, chỉ là những tiếng ú ớ ú ớ...

Thời gian đầu, đêm nào ba cũng bị giật sùi bọt mép, mắt ra máu. Rồi những ngày tháng sau đó, ông khóc, khóc rất nhiều. Ông cứ hỏi mẹ tôi "ao ông ai ới ăm" (sao không ai tới thăm - PV). Trong nhà có bao nhiêu đờn, ba bắt mẹ đập bể hết vì chúng làm ông nhớ tới những bữa nhậu nhẹt, đờn ca cùng đám bạn... mà giờ thì chẳng còn ai ngó ngàng, đếm xỉa tới ông. Lúc đó, chỉ còn vợ con bên cạnh. Lúc đó, ba tôi bắt đầu hối hận về những gì mình đã làm với vợ con.

Suốt 8 năm ba tôi nằm như thế, tới lúc chết, bạn bè ông cũng không ai hay biết.

Mọi người cũng bảo, ba tôi phải trả nghiệp cho những gì ông đã gây ra và chính con cái của ông cũng phải gánh món nợ này. Chị Hai tôi hiền khô, lấy chồng bị chồng đánh đập khủng khiếp. Nửa đêm, chị bị chồng cầm dao rượt cũng không dám nói với gia đình.

Khi ba tôi ngã xuống, tôi vẫn chưa tha thứ cho ông. Tôi vẫn ở trọ, vẫn rửa ly mướn lấy tiền nuôi con mình. Mẹ tôi đi đi về về chăm sóc ba cùng em trai tôi. Lúc đó, tôi thật sự đã nghĩ "đáng đời ba".

Chuyện gì xảy ra tiếp theo để Đào buông tất cả quá khứ xuống?

Rồi tôi lên Sài Gòn thi Đấu trường tiếu lâm, Làng hài mở hội... được mọi người biết đến và nhận được nhiều cơ hội ở nghề này. Ngày ba nhìn thấy tôi trên tivi, ông vui mừng reo lên "on ui on ui ìa" (Con Kui, con Kui kìa - PV). Ông khóc. Ông gọi điện cho tôi, bảo rất nhớ tôi và muốn tôi về nhà...

Nỗi hận chất chứa bao nhiêu năm qua trong lòng tôi, được tích từng ngày và lớn dần lên cùng những trận đòn roi tàn bạo của ba, từ những bạc bẽo mà ba đã cư xử với mẹ con tôi suốt mấy chục năm... bỗng tan biến vào cái ngày tôi nhận được cú điện thoại ấy.

Cúp máy. Tôi khóc. Tôi nghẹn ngào, khóc mãi không thôi, khóc tới khi hai con mắt sưng to như con mắt năm nào chảy máu. Nhưng lần này, tôi không còn hận ba. Tôi tha thứ...

Hồi nhỏ, ba bắt tôi học đờn, học hát, học diễn, tôi làm không được là ba ký muốn lủng sọ. Tôi sợ. Càng sợ càng làm không được, lại càng bị đòn nhiều. Trong 3 chị em, ba nghiêm khắc với tôi nhất, đánh đòn tôi nhiều nhất, cũng có lẽ vì tôi giống ba nhất.

Tôi ở Sài Gòn có khi cả năm mới về nhà 1 lần. Ba tôi nằm đó nhưng không cho em trai tôi cắt tóc hay móng chân móng tay. Ba đợi tôi về cắt. Tết năm ba tôi mất, ba gọi điện hỏi tôi có về không. Tôi bảo không về vì vé xe đắt quá, tôi ở lại chạy show Tết, tranh thủ kiếm thêm tiền về biếu ba ăn bánh. Ba tôi buồn cúp máy. Sau đó, tôi được anh Huỳnh Tuấn Anh tặng vé khứ hồi, 27 về, 29 lên. Tôi tranh thủ 2 ngày về quê chơi với ba.

Thấy tôi về, ba vui lắm, cứ hát líu lo cả ngày, dù chỉ là những tiếng ngọng ú ớ không tròn vành rõ chữ. Đêm 28, ba đưa tôi một cái hộp, trong đó có xâu chuỗi của ba và mấy cuốn sách ba chép bài hát cải lương ngày xưa. Tôi không ngờ, đó cũng chính là lời trăng trối của ba với mình.

Ba dặn tôi, sáng mai có đi đâu chơi, mua cho ba ổ bánh mì. Ba tôi rất thích ăn bánh mì. Sáng 29, ba tôi mất. Lúc phát hiện ra thì người đã cứng ngắc. Cả nhà, ai cũng khóc, chỉ có tôi là không chảy một giọt nước mắt nào. Tôi nghĩ, chắc ba không muốn tôi buồn. Nghiệp ba trả đã xong, tôi nên để ba đi thanh thản.

Hôm đó là 29 Tết nên nhà tôi không thông báo cho ai, lặng lẽ chôn cất ba. Bởi thế, tới tận bây giờ, thỉnh thoảng vẫn có bạn ba, nhắn tin cho tôi hỏi "ba con thế nào"...