Năm 1993, bộ phim Canh bạc của đạo diễn Lưu Trọng Ninh ra mắt khán giả. Thật bất ngờ, người nhận được lời khen ngợi và gây được ấn tượng nhất với khán giả không phải cặp đôi nhân vật chính mà lại là vai phụ - cô Tâm bán phở - nghệ sĩ Kim Xuyến thủ vai.
Ngay từ những cảnh đầu tiên, cô Tâm đã để lại ấn tượng sâu sắc: Một người phụ nữ tứ tuần, phốp pháp, lẳng lơ, chao chát, bỗ bã. Điều đặc biệt nhất, ngay đầu phim, cô Tâm diện 1 chiếc áo 2 dây – món đồ thời trang được cho là sexy tại thời điểm bấy giờ.
Kim Xuyến trong vai cô Tâm, phim Canh bạc.
Sự táo bạo của Kim Xuyến khiến ngay cả những nghệ sĩ trong nghề cũng phải ngạc nhiên, nể phục. Diễn viên Chiều Xuân khi đó đang ở Pháp khi xem "Canh bạc" cũng phải xin số điện thoại gọi về cho Kim Xuyến chỉ để thốt lên: "Không ngờ ngày đó bà dám mặc áo hai dây đóng phim được nhỉ".
Nhưng Kim Xuyến thì không nghĩ nhiều đến vậy. Với bà, vai diễn yêu cầu như vậy, thì bà làm theo thôi, dù chỉ là vai phụ. Bà tâm niệm: "Mình làm nghệ thuật chứ có phải thật đâu mà phải sợ!".
Sự táo bạo của Kim Xuyến khiến ngay cả những nghệ sĩ trong nghề cũng ngạc nhiên, nể phục.
Trong quá trình quay phim, vì chiếc áo 2 dây sexy quá, vì cô bán phở lẳng lơ chao chát quá mà người ta xúm đông xúm đỏ lại để xem, nhưng bà cũng chẳng nghĩ người ta xem…mình.
Xuất thân từ 1 thôn nữ xứ Đoài của huyện Hoài Đức, Kim Xuyến say mê ánh đèn sân khấu. Năm 1962, bà khăn gói đi thi vào đoàn văn công Hà Nội, nay là nhà hát kịch Hà Nội.
Trong suốt 5 năm đầu, bà chỉ được nhận những vai phụ, vai quần chúng. Với ngần ấy thời gian, chưa "định vị" mình ở vai diễn lớn nào trong khi bạn bè đồng trang lứa đã có kha khá những bộ phim thành công khiến Kim Xuyến chạnh lòng. Thậm chí, bà đã từng có ý định từ bỏ đam mê.
Nghệ sĩ Kim Xuyến thời trẻ.
Nguyên nhân khiến bà không nhận được vai chính cũng chỉ vì đôi mắt sắc. Bởi, thời ấy, nhân vật chính phải là những chàng trai cô gái phúc hậu, hiền lành.
Năm 1980, Kim Xuyến từng được đạo diễn Nguyễn Trường Khoa mời vào vai chị Dậu trong bộ phim "Tắt đèn".
Nhưng sau khi xem lại cảnh ghi hình, đạo diễn lắc đầu nói rằng, đôi mắt của Kim Xuyến sắc quá không phù hợp với vai chị Dậu.
Cũng từ lần ấy, ngay cả khi người ta mời vào vai chính diện, Kim Xuyến đều từ chối. Bà biết đâu là điểm mạnh, đâu là điểm yếu của mình và chấp nhận với điều đó.
Hình ảnh thường thấy của Kim Xuyến trên phim.
Đến thời điểm hiện tại, dù đã ngoài 70, số vai chính diện mà Kim Xuyến đóng vẫn chưa đếm hết 1 bàn tay, nhưng số vai phụ thì... vô biên. Bà là 1 trong số những diễn viên quen mặt nhất nhì Việt Nam.
Nhưng hài hước là ở chỗ, khi ra đường, khán giả dễ dàng nhận ra bà là diễn viên nhưng khi được hỏi bà đóng phim gì, vai nào thì…chẳng ai nhớ, vì Kim Xuyến chỉ toàn vào vai phụ, thậm chí là những vai không tên, không thoại.
Quen với hình ảnh Kim Xuyến tưng tửng, hài hước trên phim ảnh, không nhiều người nghĩ rằng bà lại có cuộc sống riêng tư khá vất vả.
20 tuổi, bà kết hôn và sinh được 2 người con. Cuộc sống cứ bình lặng trôi đi, bà vừa đóng phim, vừa quản lý tiệm kinh doanh áo cưới khá phát đạt. Các con trưởng thành, con gái định cư ở nước ngoài, con trai làm bình luận viên bóng đá, ai cũng ngỡ cuộc đời bà thế là viên mãn.
Kim Xuyến và chồng.
Thế nhưng đến tuổi nghỉ hưu, người chồng đầu ấp tay gối với bà bị tai biến. Kim Xuyến dẹp tiệm áo cưới, tự tay chăm lo cho chồng từ miếng cơm, chén nước.
Nhớ nghề, Kim Xuyến vẫn nhận vai, nhưng chỉ nhận những vai nhỏ, những phim quay ở gần để còn tranh thủ chạy về chăm chồng.
Vất vả, bận rộn ở tuổi xế chiều, nhưng bà chẳng than vãn nửa lời. Nụ cười hồn hậu, ấm áp vẫn nở trên môi người phụ nữ tài sắc nhưng đa đoan.