Bloomberg đưa tin, Tổng thống Donald Trump vừa tuyên bố, Mỹ sẽ sử dụng “tất cả các công cụ sẵn có” để ngăn cản hình mẫu kinh tế của Trung Quốc gây ảnh hưởng tới cạnh tranh toàn cầu. Đây được coi là một trong những lời cảnh báo mới nhất mà Mỹ đưa ra, nhằm thể hiện Washington đã sẵn sàng thực thi các hành động cần thiết trong quan hệ thương mại với Bắc Kinh.
Trong bản báo cáo thường niên trước Quốc hội về tình hình chính sách thương mại của Tổng thống Mỹ, ông Trump nhấn mạnh, Trung Quốc không chỉ chưa tuân theo những hứa hẹn về cải cách kinh tế mà họ đã đưa ra khi gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) hồi năm 2001; mà thực chất, nước châu Á còn đang ngày một xa rời “các nguyên tắc thị trường” trong những năm gần đây. Theo bản báo cáo, các chính sách thương mại của Trung Quốc đang tạo nên “sự phân phối bất ngờ” các nguồn lực toàn cầu và khiến tất cả các quốc gia trở nên nghèo hơn.
Trong tuần này, một trong những cố vấn cấp cao nhất của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, ông Lưu Hạc đã có mặt tại Washington để gặp gỡ các quan chức Mỹ. Là một nhà kinh tế và hiện đang đảm nhiệm chức vụ Phó Chủ tịch Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia (NDRC), chuyến thăm của ông Lưu Hạc diễn ra vào thời điểm những tín hiệu về gia tăng căng thẳng giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới, đang xuất hiện ngày càng nhiều.
“Trung Quốc có quyền theo đuổi chính sách thương mại mà họ muốn Tuy nhiên Mỹ, là một quốc gia có chủ quyền, cũng có quyền tự do đáp trả,” bản báo cáo do Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ chuẩn bị cho Tổng thống Trump, nêu rõ.
Ông Lưu Hạc đang có mặt tại Washington để gặp gỡ nhiều quan chức kinh tế cấp cao của Mỹ (ảnh: Scmp)
Mỹ sẵn sàng hành động đơn phương nếu cần thiết
Những cảnh báo của ông Trump được đưa ra khi chính quyền Mỹ đang xem xét một loạt các hành động trực tiếp hướng tới Trung Quốc hoặc có thể gây ảnh hưởng tới quốc gia châu Á. Ngài Tổng thống hiện đứng trước nhiều sự lựa chọn về khả năng hạn chế nhập khẩu thép và aluminum. Đồng thời, ông Trump cũng từng nhắc tới việc áp dụng mức thuế toàn cầu là 24% lên thép – sự trừng phạt thay thế được các cố vấn của ông đề xuất. Bản báo cáo trên khẳng định, Washington sẵn sàng hành động đơn phương nếu cần thiết để chống lại các thủ tục thương mại bất bình đẳng.
Trong khi đó, nhà đàm phán thương mại hàng đầu của Tổng thống Trump, Robert Lighthizer, hiện đang điều tra xem liệu Trung Quốc có “coi thường” các quyền sở hữu trí tuệ của Mỹ hay không. “Nếu cần, chúng tôi sẽ có hành động theo điều khoản 301 nhằm ngăn chặn Trung Quốc có được lợi ích từ sự bất bình đẳng này,” bản báo cáo để cập đến những vấn đề luật pháp liên quan tới cuộc điều tra của ông Lighthizer.
Gần như chắc chắn, các căng thẳng thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ được nhắc tới trong các cuộc thảo luận của Ủy viên Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Trung Quốc Lưu Hạc với các cố vấn kinh tế cấp cao nhất của Tổng thống Trump như Bộ trưởng Tài chính Steven Mnuchin, Giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia Gary Cohn và cả Lighthizer… - vào thứ Năm (01/3). Theo kế hoạch, ông Lưu Hạc cũng sẽ gặp gỡ Quyền Trợ lý Bộ trưởng Ngoại giao về Đông Á và Thái Bình Dương Susan Thornton.
“Xuống nước” trong NAFTA và “để ngỏ” quay lại TPP
Bản báo được công bố hôm thứ Tư (28/2) ca ngợi ông Trump đã mở ra một “kỷ nguyên mới” cho chính sách thương mại Mỹ khi tập trung vào việc đảm bảo “sự độc lập kinh tế” cho nước Mỹ. Văn kiện cũng kêu gọi áp dụng lại các nguyên tắc từng được Tổng thống George Washington đưa ra, trong đó nhấn mạnh vào lợi ích quốc gia và quan điểm các thỏa thuận thương mại chỉ là tạm thời.
Chính sách thương mại của Tổng thống Trump được “thúc đẩy bởi một quyết tâm thực tế nhằm sử dụng ảnh hưởng sẵn có của nền kinh tế lớn nhất thế giới, để mở ra các thị trường nước ngoài, đạt được những thị trường toàn cầu hiệu quả hơn và những đối xử công bằng hơn cho người lao động Mỹ,” bản báo cáo viết.
Tuần này các nhà đàm phán Mỹ cũng đang thảo luận những thay đổi trong Hiệp định Thương mại tự do Bắc Mỹ (NAFTA) với các đồng nghiệp đến từ Mexico và Canada. Ông Trump từng đe dọa rút khỏi NAFTA nếu các đối tác Mỹ không đồng ý với các đề xuất với mục tiêu giảm thâm hụt thương mại Mỹ.
Một mặt thừa nhận NAFTA đã giúp các nông dân và chủ trang trại Mỹ, bản báo cáo nhắc lại quan điểm của ông Trump rằng, hiệp định này đã khiến quá nhiều người Mỹ mất việc làm. Văn kiện dài 359 trang cũng khẳng định, Mỹ vẫn tập trung vào việc “hiện đại hóa” NAFTA và thêm vào các điều khoản giúp “tái cân bằng” các dòng chảy thương mại với Mexico và Canada.
Trong khi đó, tờ The Hill đưa tin, hôm 27/2, Bộ trưởng Tài chính Steven Mnuchin cho biết, ông đã bắt đầu “có những cuộc đối thoại cấp cao” về Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), và việc Mỹ quay trở lại TPP là một lựa chọn cho Tổng thống Trump.
Ngay sau khi nhậm chức vào đầu năm ngoái, ông Trump đã rút Mỹ ra khỏi TPP; tuy nhiên, tháng trước, ông lại để ngỏ khả năng tái tham gia TPP nếu các điều khoản được cải thiện. “Ông ấy sẵn lòng đàm phán,” Bộ trưởng Mnuchin nói. “Hiện đó không phải là một ưu tiên, nhưng sẽ là điều mà ngài Tổng thống sẽ cân nhắc”.
 Bộ trưởng Mnuchin: Việc quay trở lại TPP sẽ là một lựa chọn của Tổng thống Trump (ảnh: NYT) |
Cựu Bộ trưởng phụ trách TPP của Nhật Bản, ông Akira Amari nhận định, việc thêm điều khoản mới về các chủ đề hiện không bao gồm trong TPP, là hoàn toàn khả thi. Ông cũng cảnh báo, nếu bỏ qua TPP, Mỹ sẽ phải đối mặt với nguy cơ cho phép Trung Quốc thiết lập các quy tắc toàn cầu mới về thương mại và đầu tư. “Trung Quốc đang cố gắng rất nhiều để các luật lệ của mình được công nhận như là tiêu chuẩn,” ông Amari nói. Các luật lệ của Trung Quốc “có khác biệt đôi chút với những gì mà Nhật Bản, Mỹ và châu Âu nhìn nhận là công bằng,” ông tỏ ra băn khoăn. “Tôi không nghĩ Mỹ có thể chấp nhận các luật lệ nội bộ của Trung Quốc trở thành các tiêu chuẩn toàn cầu”.
Ông Trump có thể chọn không hành động
Bản báo cáo không nói rõ Tổng thống Mỹ sẽ xử lý vấn đề thép và aluminum như thế nào. Năm ngoái, ông Trump từng yêu cầu Bộ Thương mại Mỹ đánh giá liệu nhập khẩu có ảnh hưởng tới an ninh quốc gia hay không. Với kết luận các tàu chở hàng nước ngoài đang đe dọa an ninh Mỹ, Bộ Thương mại Mỹ đã đệ trình một loạt các lựa chọn cho ông Trump.
Tuy nhiên, cũng theo báo cáo trên, còn có khả năng ông Trump không thực hiện hành động nào. Người đứng đầu nước Mỹ còn có thời gian tới giữa tháng Tư để đưa ra quyết định của mình.