Lương tháng 13 trở thành "thông lệ" tại Việt Nam vì luật không có khái niệm này. Theo Thư viện pháp luật, Bộ luật Lao động 2019 và các văn bản liên quan không định nghĩa lương tháng 13.
Trên thực tế, lương tháng 13 là khoản tiền thưởng người lao động sẽ nhận được vào dịp cuối năm theo sự thỏa thuận giữa các bên. Hiện nay, không có một quy định nào bắt buộc tất cả doanh nghiệp phải trả lương tháng 13 cho người lao động.
Tại Điều 104 Bộ luật Lao động 2019 có quy định về trường hợp doanh nghiệp phải trả lương tháng 13 cho người lao động, cụ thể như sau:
Thưởng
1. Thưởng là số tiền hoặc tài sản hoặc bằng các hình thức khác mà người sử dụng lao động thưởng cho người lao động căn cứ vào kết quả sản xuất, kinh doanh, mức độ hoàn thành công việc của người lao động.
2. Quy chế thưởng do người sử dụng lao động quyết định và công bố công khai tại nơi làm việc sau khi tham khảo ý kiến của tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở đối với nơi có tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở.
Theo đó, doanh nghiệp phải trả lương tháng 13 cho người lao động khi đáp ứng đủ cả hai điều kiện sau đây:
- Doanh nghiệp đã ban hành quy chế thưởng hợp pháp, đã công bố công khai quy chế thưởng tại nơi làm việc;
- Người lao động đã đáp ứng đủ các điều kiện nhận lương tháng 13 trong quy chế thưởng đã được công bố đó.
Và lịch trả lương tháng 13 giữa các công ty cũng không cố định. Một số trả vào cùng kỳ lương trước Tết Nguyên đán, một số lại trả vào ngày khác theo ý. Dĩ nhiên, một số công ty không có quy chế trả lương tháng 13.
Lương tháng 13 là bắt buộc tại nhiều quốc gia nhưng chỉ là "thông lệ" tại một số quốc gia khác. Ảnh minh hoạ.
Các nước quy định thế nào về lương tháng 13?
"Một số lượng lớn các quốc gia bắt buộc hoặc có thông lệ tiền thưởng "thêm tháng". Tuy nhiên, luật pháp và thông lệ rất khác nhau, khiến các công ty khó theo kịp mọi thị trường", bài viết trên trang web của công ty AON nêu.
Theo đó, nhân viên ở nhiều quốc gia được hưởng cái gọi là "tiền thưởng tháng 13 và 14" (hay lương tháng 13, theo cách gọi của thông dụng tại Việt Nam) theo luật, thỏa ước tập thể, hợp đồng lao động cá nhân hoặc các quy định về nghỉ phép, nghỉ lễ.
Tại một số quốc gia, tiền thưởng tháng thứ 13 bằng 1/12 lương của nhân viên trong 12 tháng trước đó, nhưng có nhiều cách khác nhau để tính số tiền này, đặc biệt là ở Châu Mỹ Latinh.
Ở Argentina, tiền lương tháng 13 được tính dựa trên mức lương cao nhất của tháng trong sáu tháng trước đó. Ở Bolivia, tiền thưởng dựa trên tổng lương trung bình trong ba tháng trước khi thanh toán; tuy nhiên, nếu tăng trưởng GDP vượt quá một tỷ lệ nhất định, số tiền thưởng có thể tăng gấp đôi.
Ở Nicaragua, tiền thưởng dựa trên tiền lương tháng 11 của nhân viên hoặc tháng trả lương cao nhất trong sáu tháng trước đó.
Puerto Rico giới hạn tiền thưởng ở mức 6% tiền lương, lên tới 10.000 USD. Ở El Salvador, tiền thưởng theo "nhiệm kỳ": từ một đến ba năm làm việc tương đương với 10 ngày lương; ba đến mười năm làm việc tương đương với 15 ngày lương và 10 năm trở lên tương đương 18 ngày lương.
Còn theo CXC Global, ở một số quốc gia và vùng lãnh thổ, lương tháng thứ 13 là phúc lợi bắt buộc mà tất cả doanh nghiệp phải cấp cho nhân viên. Ở những nơi khác, luật pháp không yêu cầu nhưng đây là khoản thanh toán thông thường mà người lao động địa phương mong đợi.
Theo đó, lương tháng 13 thường được trả vào cuối năm nhưng mức lương này thay đổi tùy theo quốc gia. Ở một số quốc gia, số tiền này được chia thành hai khoản thanh toán: một vào mùa hè và một vào mùa đông. Đôi khi, nhân viên nhận được một phần tiền lương tháng thứ 13 mỗi tháng ngoài mức lương hàng tháng thông thường của họ.
Ở châu Âu, lương tháng thứ 13 là yêu cầu mang tính pháp lý ở 5 quốc gia: Armenia, Hy Lạp, Ý, Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha. Và cũng là một thông lệ ở nhiều quốc gia châu Âu khác, ngay cả khi luật pháp không bắt buộc.
Tại Pháp, lương tháng 13 không phải là yêu cầu pháp lý mà là một thông lệ. Khoản tiền này thường được chia thành hai khoản thanh toán bổ sung vào tháng 6 và tháng 12 - nhưng nhân viên cũng có thể nhận được dưới dạng thanh toán hàng quý hoặc hàng tháng.
Ở Thụy Sĩ, tiền lương theo gói của nhân viên thường được chia thành 13 đợt thay vì 12. Nhân viên thường nhận được hai khoản thanh toán vào tháng 12, mặc dù khoản này đôi khi cũng được chia thành hai khoản thanh toán nhỏ hơn, một vào tháng 7 và một vào cuối năm.
Lương tháng 13 là bắt buộc ở ba quốc gia ở Châu Á: Ấn Độ, Indonesia và Philippines. Đây cũng là phong tục ở một số quốc gia và vùng lãnh thổ khác, bao gồm: Trung Quốc, Hong Kong (Trung Quốc), Israel, Malaysia, Nepal, Saudi Arabia, Đài Loan (Trung Quốc), Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất…