“Lằn ranh đỏ” của đảng Cộng hòa
Những tranh cãi về ngân sách quốc phòng đang nóng lên ở Mỹ giữa bối cảnh một số cơ quan mong đợi Tổng thống Biden sẽ giữ nguyên ngân sách Quốc phòng cho năm sau.
Tuần trước, một nhóm các thành viên cấp tiến của đảng Dân chủ đã gửi cho ông Biden một bức thư, kêu gọi Tổng thống cắt giảm "đáng kể" ngân sách quốc phòng. Bức thư này đã gây ra sự phản ứng gay gắt từ đảng Cộng hòa, những người coi việc cắt giảm ngân sách quốc phòng là một "lằn ranh đỏ" và muốn khoản ngân sách này tăng thêm.
Lầu Năm Góc. Ảnh: Reuters
Những tranh cãi qua lại trên đã cho thấy bài toán cân bằng đầy khó khăn mà chính quyền Tổng thống Biden và đảng Dân chủ sẽ đối mặt trong lưỡng viện cách biệt sít sao hiện nay.
Một số nhà quan sát dự đoán chính quyền ông Biden hầu như không có nhiều thay đổi so với mức độ ngân sách hiện tại, đặc biệt trước các sức ép khác về ngân sách như gói cứu trợ trị giá hàng nghìn tỷ USD nhằm ứng phó với cuộc khủng hoảng Covid-19.
Các quan chức Lầu Năm Góc được cho là đã đề nghị ngân sách cho năm 2022 dao động từ 704 - 408 tỷ USD, những con số không chênh lệch nhiều so với ngân sách năm nay.
Với trọng tâm an ninh quốc gia ngày càng tập trung vào cuộc cạnh tranh với Trung Quốc, đề xuất ngân sách cho Bộ Chỉ huy Ấn Độ - Thái Bình Dương đang thu hút nhiều sự chú ý.
Trong một báo cáo bắt buộc trước Quốc hội đầu tháng này, Đô đốc Philip Davidson - Chỉ huy Bộ Chỉ huy Ấn Độ - Thái Bình Dương, đã kêu gọi 4,7 tỷ USD cho năm tài khóa 2022 và 27 tỷ USD cho tới năm 2027 nhằm đầu tư vào khía cạnh như: hệ thống phỏng thủ tên lửa Aegis Ashore trên đảo Guam, nâng cấp quy mô đào tạo và mở rộng các cuộc tập trận quân sự.
Ông Davidson nhận định với Ủy ban Quân vụ Thượng viện tại một phiên điều trần vào tháng này rằng ông cảm thấy khá "hài lòng" với dự thảo đề xuất ngân sách của chính phủ nhưng thừa nhận rằng "vẫn còn một chặng đường dài trước khi ngân sách được hoàn tất".
Ngân sách không chuyển đổi có thể bao gồm cả những nỗ lực dừng sử dụng các hệ thống vũ khí đã lâu đời, một vấn đề mà Thứ trưởng Quốc phòng Kathleen Hicks đã nhận định hôm 19/3 khi bà đánh giá về việc Mỹ cần "thể hiện ý chí và khả năng chống lại sự hung hăng của Trung Quốc" như thế nào.
Việc phải cân bằng giữa nhu cầu và khả năng có thể khiến cuộc tranh luận trong Quốc hội và chính phủ Mỹ ngày càng nóng lên giữa bối cảnh các nghị sĩ đều cố gắng bảo vệ cho những chương trình giúp họ củng cố sự ủng hộ của cử tri. Chẳng hạn, phản ứng trước báo cáo rằng Lầu Năm Góc sẽ một lần nữa đề xuất loại biên sớm tàu sân bay USS Harry S. Truman, các nghị sĩ bang Virginia ở cả 2 đảng đã ngay lập tức bác bỏ ý tưởng này.
"Như chúng ta thấy, Hải quân Mỹ đang mở rộng sự hiện diện nhằm phản ứng trước các hành động xấu xa và những yêu sách hàng hải phi pháp của Trung Quốc, việc cắt giảm hạm đội tàu sân bay không phải điều chúng ta nên làm vào lúc này", Hạ nghị sĩ Elaine Luria nhận định trong một thông báo vào tháng này.
Phép thử về lập trường của chính quyền Biden với Trung Quốc
Với một Nhà Trắng và lưỡng viện trong Quốc hội lần đầu tiên đều do đảng Dân chủ kiểm soát trong nhiều năm, những người theo quan điểm cấp tiến đang kỳ vọng sẽ thúc đẩy mục tiêu dài hạn là cắt giảm ngân sách quốc phòng.
Trong một bức thư hôm 16/3, 50 thành viên đảng Dân chủ trong Hạ viện, dẫn đầu là các nghị sĩ đảng Dân chủ Barbara Lee, Mark Pocan và Jake Auchincloss đã hối thúc Tổng thống Biden "đi xa hơn" thay vì chỉ đệ trình một bản ngân sách giữ nguyên chi tiêu quốc phòng.
"Hàng trăm tỷ USD hiện đang đầu tư trực tiếp vào quân đội lẽ ra sẽ được hoàn lại lớn hơn nếu đầu tư vào ngoại giao, cứu trợ nhân đạo, y tế công cộng toàn cầu, các sáng kiến phát triển bền vững và nghiên cứu cơ bản", bức thư trên viết.
Với đa số mong manh của đảng Dân chủ trong Hạ viện và tỷ lệ 50 - 50 giữa lưỡng đảng trong Thượng viện, đảng Dân chủ cần những lá phiếu của đảng Cộng hòa để ngân sách quốc phòng được thông qua.
Tuy nhiên, đảng Cộng hòa đang hối thúc ông Biden tăng ngân sách quốc phòng lên 3 - 5%, tương đương với mức tăng ngân sách vào đầu thời kỳ chính quyền cựu Tổng thống Trump.
Sau khi bức thư của các thành viên đảng Dân chủ được gửi đi, đảng Cộng hòa đã phản ứng gay gắt. Trong bài phát biểu trước Quốc hội, Lãnh đạo phe Thiểu số tại Thượng viện Mitch McConnell đã gọi kế hoạch ngân sách sắp tới của chính quyền Tổng thống Biden là một phép thử về sự nghiêm túc của nhà lãnh đạo Mỹ trong cuộc cạnh tranh với Trung Quốc.
"Thật không may, những báo cáo cho thấy chính quyền Biden có lẽ đã có kế hoạch giữ nguyên ngân sách quốc phòng. Thậm chí, nhiều thành viên trong đảng Dân chủ còn đang gây sức ép để chính quyền mới cắt giảm sâu hơn nữa khoản ngân sách này", ông McConnel nhận định.
"Nếu chính quyền Tổng thống Biden nghiêm túc về cuộc cạnh tranh với Trung Quốc, đối phó với Nga và bảo vệ sự lãnh đạo của Mỹ, phép thử quan trọng nhất sẽ nằm ở quá trình đệ trình ngân sách của Tổng thống".
Hạ nghị sĩ đảng Cộng hòa bang Alabama Mike Rogers, một thành viên trong Ủy ban Quân vụ Thượng viện đánh giá trong một bài phát biểu tuần trước rằng "mối lo ngại lớn nhất" của ông hiện nay là ngân sách quốc phòng sắp tới của chính quyền Biden.
"Như tất cả chúng ta đã thấy, Tổng thống đang chịu sức ép từ phe cánh tả trong việc cắt giảm chi tiêu quốc phòng. Cách đây chỉ 2 ngày, 50 thành viên đảng Dân chủ trong Hạ viện đã viết thư hối thúc ông Biden đệ trình một kế hoạch ngân sách cắt giảm chi tiêu quốc phòng”, ông Mike Rogers bình luận.
Hàng loạt nghị sĩ đảng Cộng hòa cũng đã chỉ trích bức thư trên của đảng Dân chủ. Thượng nghị sĩ Roger Wicker tweet rằng, việc cắt giảm ngân sách quốc phòng sẽ là một "thảm họa" trong khi Hạ nghị sĩ Don Bacon cho biết đây là một động thái "bất cẩn" và Hạ nghị sĩ Mike Turner thì chỉ trích thẳng thắn "các nghị sĩ cực tả đang muốn đảo ngược chương trình nghị sự của cựu Tổng thống Trump".
"Điều đó sẽ khiến Trung Quốc và Nga định hình thế kỷ 21 theo cách của họ, cũng như gây nguy hiểm cho chúng ta và các đồng minh của chúng ta", Hạ nghị sĩ đảng Cộng hòa Rob Wittman đánh giá.
Phản hồi trước nhận định của hạ nghị sĩ Wittman, hạ nghị sĩ đảng Dân chủ Pocan đã cáo buộc đảng Cộng hòa đang cố ý "gieo rắc sự sợ hãi".
"Nếu chúng ta cắt giảm ngân sách quốc phòng một nữa, chúng ta vẫn sẽ dành cho quốc phòng nhiều hơn Trung Quốc 100 tỷ USD và nhiều hơn Nga 300 tỷ USD", ông Pocan viết trên Twitter.
Năm ngoái, các hạ nghị sĩ Lee, Pocan và Thượng nghị sĩ Bernie Sanders đã thúc đẩy một bản sửa đổi cắt giảm khoảng 10% trong tổng số 740 tỷ USD ngân sách quốc phòng, tuy nhiên kế hoạch này đã thất bại. Ông Rogers đã thể hiện sự tự tin rằng bất kỳ nỗ lực nào nhằm cắt giảm ngân sách quốc phòng đều sẽ bị phản đối.
Phát biểu trước báo giới vào tháng trước, Chủ tịch Ủy ban Quân vụ Thượng viện Jack Reed đã dự đoán về những tranh cãi xoay quanh ngân sách quốc phòng song vẫn đánh giá, với tỷ lệ 50 - 50 trong Thượng viện, ông nghĩ rằng đây sẽ là một khoản ngân sách quốc phòng sít sao so với trước đó thay vì tăng đáng kể hoặc giảm đáng kể.
"Những người theo quan điểm cánh hữu hối thúc tăng đáng kể ngân sách quốc phòng nhưng các bạn biết đấy, tăng bao nhiêu cho đủ. Và cũng có những người bên phe cánh tả nói rằng chúng ta phải cắt giảm đáng kể nhưng liệu họ sẽ xoay xở thế nào với khoản ngân sách còn lại sau khi đã cắt giảm. Dù vậy, tôi nghĩ đa số hai bên đều sẽ nhận ra rằng chúng ta cần phải tiếp tục đầu tư vào an ninh quốc gia, quốc phòng và những quân nhân đã gánh vác sứ mệnh này cho chúng ta. Tôi nghĩ đó sẽ là yếu tố chi phối cuối cùng", ông Jack Reed cho hay./.