Chứng viêm được xem là gốc gây ra bệnh. Viêm phổi thuộc viêm nhiễm đường hô hấp dưới. Tùy nguyên nhân gây bệnh, thường chia ra viêm phổi điển hình và không điển hình. Vì vậy, trên lâm sàng ngoài việc điều trị bằng thuốc, quan tâm chăm sóc, ăn uống dinh dưỡng, đóng vai trò rất quan trọng.
Viêm phổi điển hình
Viêm phổi điển hình (viêm phổi vi khuẩn) thường do các vi khuẩn Streptococcus, Mycoplasma, Staphylococcus, Haemophilus và Legionella gây ra. Triệu chứng hơi điển hình như: phát sốt; đau ngực; ho; ho đàm, xét nghiệm máu thấy bạch cầu tăng cao..., điều trị bằng kháng sinh có hiệu quả.
Nguyên nhân gây bệnh: người mắc bệnh viêm phổi thường do các nguyên nhân làm giảm chức năng phòng vệ và trung tâm phản xạ gây ho, cũng có thể do hít phải các chất gây độc (thức ăn thối, xăng dầu...).
Cảm xúc kích động và tinh thần căng thẳng dễ dẫn đến thức ăn trào ngược gây viêm phổi. Ngoài ra, dầm mưa; nhiễm lạnh; lao lực; đói khát; say rượu cũng là nguyên nhân gây bộc phát viêm phổi.
Ăn nhiều trái cây, đặc biệt là trái cây chứa nhiều vitamin C
Dinh dưỡng phòng trị:
Bổ sung chất khoáng: trong cơ thể người bệnh thường xảy ra mất nước; chất điện giải và cân bằng kiềm toan. Nên cung cấp thức ăn giàu sắt, như gan động vật; lòng đỏ trứng... bên cạnh thức ăn giàu đồng như gan bò; tương mè; thịt heo..., thức ăn giàu calci như tôm khô; chế phẩm sữa...
Ăn uống khi sốt cao: người bệnh sốt cao nên dùng thức ăn thanh nhạt tươi mát; nhiều nước; dễ hấp thu như nước trái cây; nước cơm, canh đậu xanh... Sau khi hạ sốt, người bệnh suy nhược cơ thể, nhưng không nôn ói; tiêu chảy, cho dùng thức ăn lỏng, đồng thời tăng thịt nạc; gan heo; rau cải tươi; trái cây để tăng cường dinh dưỡng; người hơi thèm ăn, cho ăn uống bán lỏng, như cháo; bún; rau xay...
Bổ sung vitamin: vitamin A là chất cần thiết cho sức khỏe đường hô hấp, thiếu vitamin A có thể dẫn đến tăng viêm đường hô hấp, gây ra viêm phổi.
Thức ăn kiêng kỵ: người bệnh viêm phổi thời kỳ sốt cao nên kiêng thức ăn cứng; nhiều chất xơ, tránh gây xuất huyết đường tiêu hóa. Ngoài ăn, kiêng dùng thức ăn có tính kích thích như hành; tỏi, tránh bệnh tình nặng thêm như ho; suyễn.
Chế biến món ăn:
Chè tang bạch bì: Tang bạch bì (vỏ rễ cây dâu) 20g, gạo tẻ 50g, đường phèn một ít. Tang bạch bì rửa sạch, sắc lấy nước, cho gạo tẻ vào nước sắc nấu chè, khi chín nêm đường phèn thì hoàn tất. Ngày 1 thố, chia 2 lần dùng sáng và chiều, dùng liền 5 ngày.Món ăn giúp thanh phế tiêu viêm, giáng khí bình suyễn.
Trứng vịt mật ong: Trứng vịt 1 quả, mật ong vừa đủ. Đổ nước vừa đủ vào nồi, sau khi đun sôi đập trứng vịt vào, thêm vào mật ong, sôi trong giây lát thì được.Ngày 2 lần, dùng sáng chiều lúc bụng đói.Món ăn bổ hư nhuận phổi, thích hợp dùng cho viêm phổi thời kỳ hồi phục.
Viêm phổi không điển hình
Viêm phổi không điển hình (viêm phổi virus) trái với viêm phổi điển hình, đặc điểm lâm sàng giống với viêm phổi điển hình, nhưng triệu chứng ở phổi, toàn thân và kết quả xét nghiệm máu không thấy rõ cũng không điển hình.
Nguyên nhân gây bệnh: viêm phổi không điển hình không phải mới phát hiện, đây là bệnh do virus gây ra (COVID-19, MERS, SARS...). Viêm phổi không điển hình triệu chứng chính là sốt cao (trên 380C), ho khan, ngắn hơi hoặc khó thở.Chụp phim X-quang còn cho thấy biến chứng phổi viêm. Còn có các triệu chứng khác gồm phát lạnh, đau đầu, chán ăn, nổi ban và tiêu chảy...
Dinh dưỡng phòng trị
Thức ăn cần đa dạng hóa, với thức ăn ngũ cốc là căn bản, bổ sung đủ năng lượng và vitamin nhóm B.
Ăn nhiều rau: hấp thu đủ các loại vitamin. Cần bổ sung vitamin B6, vitamin B6 là chất cần thiết tạo thành nucleic acid và protid, bởi vì thiếu vitamin B6 phát sinh ảnh hưởng đối với hệ miễn dịch càng nghiêm trọng hơn so với thiếu những vitamin B khác. Thức ăn chứa nhiều vitamin B6 gồm khoai tây; cà rốt; quả cứng; gạo...
Ăn nhiều trái cây: đặc biệt là trái cây chứa nhiều vitamin C. Vitamin C tăng hoạt tính của bạch cầu, kết hợp trực tiếp với virus làm cho mầm bệnh mất đi sức gây bệnh. Trái cây chứa nhiều vitamin C gồm: cam quít; đào; mơ...
Ăn nhiều thức ăn màu vàng đỏ: thức ăn màu vàng đỏ chứa nhiều beta-caroten, tăng cường hoạt lực của tế bào hệ miễn dịch. Chẳng hạn như: ớt đỏ; táo đỏ; khoai lang đỏ; cà rốt; táo tây; táo mèo; dâu tây; cà chua...
Cần đảm bảo lượng nước hàng ngày, trong trạng thái bình thường, bao gồm phần nước trong thức ăn, hàng ngày nên uống khoảng 2 lít nước.
Các bài thuốc phòng trị:
Bài 1: Hoàng kỳ sống 10g, bại tướng thảo 15g, ý dĩ 15g, cát cánh 6g, cam thảo sống 3g. Sắc uống, ngày 1 thang. Công hiệu: ích khí hóa thấp, thanh nhiệt giải độc.
Hoàng kỳ
Bài 2: ngư tinh thảo (rau diếp cá) 15g, dã cúc hoa 6g, nhân trần 15g, bối lan 10g, thảo quả 3g. Sắc uống, ngày 1 thang. Công hiệu: thanh nhiệt giải độc, lợi thấp hóa trọc.
Bài 3: bồ công anh 15g, kim liên hoa 6g, đại thanh diệp 10g, sắn dây 10g, tô diệp 6g. Sắc uống, ngày 1 thang. Công hiệu: thanh nhiệt giải độc, tán phong thấu tà.
Bồ công anh
Bài 4: lô căn 15g, ngân hoa 10g, liên kiều 10g, bạc hà 6g, cam thảo sống 5g. Sắc uống, ngày 1 thang. Công hiệu: thanh nhiệt giải độc, sơ phong thấu tà.
Bài 5: hoàng kỳ sống 10g, bạch truật 6g, phòng phong 10g, thương truật 6g, hoắc hương 10g, sa sâm 10g, ngân hoa 10g, quán chúng 6g. Sắc uống, ngày 1 thang. Công hiệu: kiện tỳ ích khí, hóa thấp giải độc.
Bài 6: thái tử sâm 15g, quán chúng 6g, ngân hoa 10g, liên kiều 10g, đại thanh diệp 10g, tô diệp 6g, sắn dây 10g, hoắc hương 10g, thương truật 6g, bối lan 10g. Sắc uống, ngày 1 thang. Công hiệu: ích khí tuyên tà, giải độc hóa thấp.
Bài 7: lô căn tươi (rễ sậy tươi) 20g, ngân hoa 15g, liên kiều 15g, xác ve sầu 10g, khương tàm 10g, bạc hà 6g, cam thảo sống 5g, sắc uống thay trà, dùng liên tục 7 - 10 ngày.
Ngư tinh thảo
Bài 8: thương truật 12g, bạch truật 15g, hoàng kỳ 15g, phòng phong 10g, hoắc hương 12g, sa sâm 15g, ngân hoa 20g, quán chúng 12g, sắc uống, chia 2 lần trong ngày, dùng liền 7 - 10 ngày.
Bài 9: quán chúng 10g, ngân hoa 10g, liên kiều 10g, đại thanh diệp 10g, tô diệp 10g, sắn dây 10g, hoắc hương 10g, thương truật 10g, thái tử âm 15g, bối lan 10g, sắc uống, chia 2 lần trong ngày, dùng liên tục 7 - 10 ngày.
Bài 10: người có tiếp xúc với người bệnh viêm phổi virus hoặc nghi ngờ viêm phổi có thể dùng bài thuốc này: hoàng kỳ sống 15g, ngân hoa 15g, sài hồ 10g, hoàng cầm 10g, bản lam căn 15g, quán chúng 15g, thương truật 10g, ý dĩ sống 15g, hoắc hương 10g, phòng phong 10g, cam thảo sống 5g, sắc uống, chia 2 lần trong ngày, dùng liên tục 7 - 14 ngày.