Nếu Hà Nội nổi tiếng với cốm làng Vòng thì khi về với Tây Bắc, người lữ hành sẽ dễ dàng say lòng bởi cốm xanh thức quà bình dị từ những thửa ruộng bậc thang nơi vùng rừng núi.
Hạt cốm mềm mà dẻo, mang vị ngọt của đất, của gió, của nắng, của sương, hương vị của thiên nhiên trời đất. Ăn một lần là nhớ mãi!
Mỗi năm chuẩn bị vào mùa cốm, người dân Tây Bắc lại tỉ mỉ chăm sóc từng bông lúa non từ khi mới bắt đầu khum ngọn đến lúc vào độ chín. Họ ra đồng từ sớm tinh mơ và lựa chọn những bông lúa to tròn, vừa đủ căng mẩy nhưng thân rơm vẫn còn xanh. Họ sẽ gặt chúng về khi còn đẫm sương đêm rồi sau đó tuốt bằng tay một cách kỳ công và cẩn thận.
Hạt lúa non tuốt xong sẽ được đem đi rang ngay để đảm bảo cốm khi ra lò vẫn giữ độ xanh ngon. Bếp rang cũng được chuẩn bị công phu, chảo rang thường là loại làm bằng gang đúc, khi rang để lửa nhỏ, đảo liên tục sao cho nóng đều, đợi nguội rồi mới đem đi giã. Có vậy, cốm mới giữ được độ mềm dẻo, thơm ngon mà không bị cháy.
Ở công đoạn giã cốm, chân người giã phải đều và nhịp nhàng để đảm bảo lực vừa phải. Đồng thời, một người khác dùng mảnh tre đảo thóc trong cối, khi thấy có trấu thì xúc ra sảy bỏ rồi lại giã tiếp.
Hạt lúa nếp nương vùng tây bắc có hình to tròn, chất ngọt của nếp nương khác biệt với hạt nếp dưới vùng đồng bằng. Hạt nếp dẻo, thơm ngậy khi ăn khiến các cơ quan vị giác được kích thích.
Mùa cốm Tây Bắc bắt đầu từ khoảng giữa tháng 7. Họ cùng nhau làm ra thức quà thơm ngọt nổi tiếng của núi rừng Tây Bắc, gói ghém cẩn thận rồi mang làm quà khắp mọi miền gần xa.
Những năm trước, giá cốm xanh Tây Bắc thường là 180.000 đồng/kg, được rất nhiều khách đặt hàng. Nhưng năm nay, do ảnh hưởng bởi dịch Covid-19, loại cốm xanh không xuất khẩu được và tiêu thụ đi các tỉnh cũng rất chậm. Bởi thế, giá cốm giảm mạnh, chỉ bằng một nửa so với giá năm trước.
"Mấy năm bán loại cốm xanh Tây Bắc, chưa có năm nào cốm rẻ như năm nay. Do dịch không xuất khẩu và vận chuyển đi các tỉnh thành được nên giá cốm rẻ lắm, chỉ còn 90.000 đồng/kg." - chị Đặng Thị Thùy Linh ở Phúc Thọ, Hà Nội chia sẻ trên Vietnamnet.
"Khách mua cốm đầu mùa thường là chị em công sở và các bà nội trợ. Họ đặt mua từ nửa cân đến vài cân cốm. Có người thì đặt cả 5-7kg để biếu người thân hoặc mua về để tủ lạnh tiện chế biến những món ăn hàng ngày", chị Linh nói.
Cốm xanh ăn không đã ngon nhưng khi được kết hợp với những nguyên liệu khác còn tạo nên một phong vị độc đáo, càng ăn càng ghiền. Món xôi cốm dẻo thơm là sự quyện hòa của sắc xanh mát mắt với màu vàng đậu xanh, sắc trắng của dừa nạo tạo nên món ăn không chỉ ngon mà còn bắt mắt.
Chả cốm cũng là một món bạn không nên bỏ qua. Những viên chả tròn với nhân thịt vừa hương thơm nhẹ từ cốm, lại có độ ngậy béo của mỡ, vịt ngọt của thịt kích thích vị giác.
Ai lỡ thưởng thức cốc chè ngô cốm là khó quên hương vị đặc trưng. Những bát chè xanh mát, ngọt thanh, dẻo bùi với ngô, cốm non sao mà hấp dẫn đến lạ. Hay thêm đĩa cốm xào, một trà xanh nhâm nhi là bạn có thể ngồi thư giãn cả ngày.
Tuy nhiên, để chọn được cốm ngon bạn nên chọn cốm có hạt chắc, mỏng, dẹt. Khi ăn có vị dai dai, bùi, ngọt và có mùi thơm của lúa non. Đây là những mẻ cốm vừa mới ra lò, không phải là những mẻ cốm cũ. Chúng cũng không phải mùi thơm nồng do sử dụng hương liệu mà có.
Khi mua cốm về, nên sử dụng ngay. Nếu muốn có cốm ăn vài tháng, cần phải để cốm nơi khô ráo, có thể tích trữ trong ngăn đá để tránh bị ẩm, mốc.
Để tránh mua phải cốm nhuộm màu, người tiêu dùng nên mua ở những cửa hàng uy tín.