Đô đốc Kuznetsov, tàu sân bay duy nhất và cũng là biểu tượng của Hải quân Nga, nhưng hiện tại, con tàu được xem là một vấn đề lớn đối với quân đội nước này. Được hạ thủy vào năm 1985 và chính thức hoạt động từ năm 1990, Đô đốc Kuznetsov là niềm tự hào của Hải quân Liên Xô, nhằm duy trì sự hiện diện trên các vùng biển xa và thể hiện sức mạnh trước các đối thủ.
Tuy nhiên, kể từ khi ra mắt, Đô đốc Kuznetsov đã gặp nhiều trục trặc, bao gồm các lỗi kỹ thuật, hiệu suất không ổn định và ngày càng không đáp ứng được các yêu cầu của hải quân hiện đại. Trong bối cảnh Quân đội Nga đang phải đối mặt với nhiều mối đe dọa phức tạp hơn, thì giá trị chiến lược và sự tồn tại của Đô đốc Kuznetsov đang là một câu hỏi lớn.
Lược sử
Đô đốc Kuznetsov ban đầu được thiết kế như một tàu tuần dương mang máy bay hạng nặng, được coi là nỗ lực của Liên Xô nhằm duy trì sự hiện diện của mình trên các vùng biển chiến lược. Tàu được đặt theo tên Đô đốc Nikolai Kuznetsov, con tàu có khả năng triển khai nhiều loại máy bay, bao gồm Su-33 và trực thăng Kamov Ka-27. Vào thời điểm đó, cuộc chạy đua vũ trang giữa hai siêu cường số 1 thế giới là Liên Xô và Mỹ vẫn rất quyết liệt, Kuznetsov được chế tạo để có thể cạnh tranh với các tàu sân bay lớp Nimitz của Mỹ.
Tuy nhiên, khi chính thức đi vào hoạt động từ đầu những năm 1990, con tàu ngay lập tức gặp phải những khó khăn. Sự tan rã của Liên Xô đã làm giảm nguồn kinh phí tài trợ, dẫn đến tình trạng thiếu hụt máy bay chiến đấu và bảo dưỡng kém. Bất chấp những khó khăn, Kuznetsov vẫn được Nga triển khai tham gia một số nhiệm vụ chiến đấu, đáng chú ý nhất là hỗ trợ lực lượng chính phủ Syria vào năm 2016.
Tàu sân bay Đô đốc Kuznetsov có chiều dài 305 mét và chiều rộng boong tàu 72 mét. Khi đầy tải, trọng lượng tối đa của tàu có thể lên đến 58.600 tấn. Tàu được trang bị 8 nồi hơi áp suất cao cùng với 4 tuabin hơi nước, tạo ra tổng công suất 200.000 mã lực. Với hệ thống này, tàu có thể di chuyển với tốc độ tối đa khoảng 29 hải lý mỗi giờ, tương đương 54 km/giờ. Tàu có thể hoạt động trong phạm vi lên tới 8.500 hải lý, tương đương 15.700 km.
Ngoài khả năng vận chuyển và triển khai máy bay, tàu Đô đốc Kuznetsov còn được trang bị hệ thống vũ khí đáng kể, bao gồm hệ thống tên lửa chống hạm P-700 Granit. Những tên lửa này giúp tàu có khả năng tấn công mạnh mẽ từ khoảng cách xa.
Thách thức trong vận hành
Trong quá trình hoạt động, Kuznetsov đã bộc lộ cả điểm mạnh và điểm yếu của mình. Năm 2016, tàu tham gia vào xung đột tại Syria, nhưng các kết quả lại không đạt được như kỳ vọng. Tàu chỉ thực hiện một số phi vụ hạn chế và đã có nhiều báo cáo về việc máy bay trên tàu gặp tai nạn. Điều này càng làm nổi bật những hạn chế kỹ thuật của tàu.
Vấn đề kỹ thuật luôn là trở ngại lớn đối với Kuznetsov. Hệ thống đẩy thường xuyên hỏng hóc, dẫn đến việc tàu phải bảo trì trong thời gian dài. Vào tháng 12/2019, tàu còn bị hư hại nghiêm trọng khi một cần cẩu đâm vào boong tàu trong quá trình sửa chữa, làm trì hoãn thêm thời gian sữa chữa. Những sự cố này đã làm giảm niềm tin vào khả năng thực hiện nhiệm vụ của Kuznetsov.
Ngoài ra, phi đội trên tàu cũng không được trang bị tốt. Các máy bay Su-33 trên tàu thường lạc hậu, thiếu các thiết bị hiện đại cần thiết cho các nhiệm vụ hải quân đương thời. Điều này khiến khả năng hoạt động của tàu trong môi trường có hệ thống phòng không hiện đại bị hạn chế.
Những vấn đề rộng hơn
Không chỉ gặp các vấn đề về kỹ thuật, Đô đốc Kuznetsov còn chịu ảnh hưởng bởi những hạn chế về tài chính. Ngân sách không đủ đã khiến tàu không được bảo trì và nâng cấp đúng cách. Căng thẳng địa chính trị, cùng với các cam kết quân sự ở Ukraine và Syria, đã chuyển hướng nguồn lực ra khỏi các dự án hiện đại hóa hải quân, khiến Kuznetsov ngày càng khó có thể duy trì.
Một thách thức lớn khác là thiếu chiến lược và học thuyết vận hành tàu sân bay trong Hải quân Nga. Khác với các tàu sân bay phương Tây, Kuznetsov không được trang bị để hoạt động hiệu quả trong các nhóm tấn công tích hợp. Sự thiếu phối hợp này làm giảm khả năng tàu thực hiện các nhiệm vụ phức tạp.
Đề xuất về việc cho tàu nghỉ hưu
Xét đến những khó khăn kéo dài, viễn cảnh về việc cho Đô đốc Kuznetsov nghỉ hưu khỏi biên chế Hải quân Nga trở nên ngày càng rõ ràng. Dù từng đóng vai trò quan trọng trong việc thể hiện sức mạnh hải quân, nhưng những lỗi kỹ thuật và tài chính đã khiến tàu trở nên kém hiệu quả.
Việc cho Kuznetsov nghỉ hưu sẽ giúp Hải quân Nga phân bổ nguồn lực cho các dự án hiện đại và hiệu quả hơn, như tàu ngầm tiên tiến, tàu hộ tống và các hệ thống không người lái. Điều này không chỉ giúp củng cố năng lực của Hải quân mà còn phù hợp hơn với các yêu cầu chiến lược hiện nay.
Đô đốc Kuznetsov là một di sản của quá khứ, tượng trưng cho tham vọng hải quân Liên Xô một thời. Dù từng đóng vai trò trong một số cuộc xung đột, nhưng những vấn đề kéo dài đã khiến nó không còn phù hợp với thực tế quân sự hiện tại. Việc cho tàu nghỉ hưu là bước đi cần thiết để Hải quân Nga phát triển và trở nên mạnh mẽ hơn trong tương lai.
Quang Hưng