Tờ Newsweek (Mỹ) ngày 28/10 đưa tin, lần đầu tiên xuất hiện trước công chúng kể từ khi nhiệm kỳ của ông kết thúc vào tháng 6/2022, cựu Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte, 79 tuổi, phải đối mặt với phiên điều trần của Thượng viện Philippines được truyền hình trực tiếp nhằm điều tra các vụ giết người liên quan đến ma túy dưới thời ông cầm quyền.
Ông Duterte phủ nhận việc từng cho phép giết người ngoài vòng pháp luật như một phần trong chiến dịch chống ma túy trên toàn Philippines khi còn là Tổng thống, một chiến dịch hiện đang bị Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) điều tra liên quan tới các cáo buộc về tội ác chống lại loài người.
Cựu Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte xuất hiện trong phiên điều trần của Thượng viện nước này về cuộc chiến chống ma túy trong nhiệm kỳ của ông vào ngày 28/10 tại Manila, Philippines. Ảnh: AFP
"Biệt đội tử thần"
Theo Newsweek, ông Duterte thừa nhận đã duy trì một nhóm gồm bảy tên côn đồ ở Davao, tuyên bố rằng họ không phải là nhân viên thực thi pháp luật mà là những cá nhân được tuyển dụng để đối phó với các phần tử tội phạm trong thành phố.
"Tôi có thể thừa nhận ngay bây giờ nếu các vị muốn", ông Duterte nói trước Thượng viện Philippines, "Tôi đã có một 'biệt đội tử thần' gồm bảy người, nhưng họ không phải là cảnh sát, họ cũng là côn đồ".
Ông Duterte cũng phủ nhận các cáo buộc chỉ đạo cảnh sát thực hiện các vụ giết người ngoài vòng pháp luật trong nhiệm kỳ tổng thống của ông từ năm 2016 đến năm 2022.
Tại phiên điều trần hôm 28/10, ông Duterte đã hỏi các cựu cảnh sát trưởng của mình - những người có mặt tại Thượng viện Philippines - rằng liệu ông đã từng ra lệnh cho họ giết tội phạm hay chưa.
"Không, thưa Tổng thống", Ronald dela Rosa - người từng chỉ huy các chiến dịch chống ma túy với tư cách là cảnh sát trưởng dưới thời cựu Tổng thống Duterte, hiện là thượng nghị sĩ Philippines - trả lời.
Đối mặt với chỉ trích và cáo buộc
Theo Newsweek, Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) tiếp tục điều tra chiến dịch trấn áp tội phạm ma túy của cựu Tổng thống Philippines Duterte khiến hàng nghìn người thiệt mạng.
Các nhà hoạt động và quan sát viên quốc tế từ lâu đã cáo buộc rằng cuộc đàn áp tàn bạo này liên quan đến nhiều vụ giết người ngoài vòng pháp luật - những cáo buộc mà ông Duterte đã nhiều lần bác bỏ.
Sau khi trở thành Tổng thống Philippines vào năm 2016, ông Rodrigo Duterte đã phát động cuộc chiến chống ma túy, cho phép cảnh sát bắn chết tại chỗ các nghi phạm mà không cần qua xét xử. Ảnh: New York Times
Cựu thượng nghị sĩ Philippines Leila de Lima - một trong những người chỉ trích ông Duterte gay gắt nhất, đã có mặt tại phiên điều trần. Là người từng điều tra các vụ giết người liên quan đến ma túy ở thành phố Davao trước khi chính bà bị bắt vì những cáo buộc mà bản thân gọi là có động cơ chính trị, bà De Lima đã bày tỏ sự thất vọng vì Philippines không thực hiện các vụ truy tố đối với ông Duterte.
"Người đàn ông này, cựu Thị trưởng thành phố Davao và cựu Tổng thống Philippines, đã trốn tránh công lý và trách nhiệm trong một thời gian dài", bà De Lima cáo buộc.
Arturo Lascanas - một cựu cảnh sát từng làm việc dưới quyền ông Duterte tại Davao - trước đây đã làm chứng về quy mô các vụ giết người trong thành phố.
Trong một cuộc phỏng vấn vào năm 2022, Lascanas cáo buộc rằng có tới 10.000 nghi phạm có thể đã bị giết theo lệnh của ông Duterte, và cho biết bản thân đã cung cấp bằng chứng cho ICC.
Lascanas cho biết, các thi thể được chôn cất tại một số địa điểm nhất định ở Davao vẫn có thể được tìm thấy.
Tuy vậy, ông Duterte vẫn tuyên bố cứng rắn trong cuộc điều tra của Thượng viện Philippines. "Nếu tôi được trao thêm một cơ hội nữa, tôi sẽ xóa sổ tất cả các người", ông Duterte nói, ám chỉ đến những kẻ buôn bán ma túy và tội phạm. Theo Newsweek, trong hơn ba thập kỷ tham gia chính trường Philippines, ông Duterte đã trở nên nổi tiếng vì lời lẽ gay gắt.
Về phần mình, cảnh sát Philippines bác bỏ các cáo buộc cho rằng những vụ giết người là hành quyết và cho biết các nghi phạm ma túy đã chống trả một cách bạo lực, lực lượng chức năng phải hành động tự vệ.
Thượng nghị sĩ Dela Rosa, người giám sát cuộc trấn áp của ông Duterte khi còn là trưởng cảnh sát quốc gia từng nói rằng biệt đội tử thần là "hư cấu". Trong phiên điều trần mới đây, ông đã coi nhẹ những phát ngôn của ông Duterte, cho rằng chỉ nên cho đó là lời nói đùa.