Tờ South China Morning Post (SCMP) đưa tin, phát biểu hôm 2/4 tại tổ chức tư vấn Quỹ Heritage ở Washington, Matthew Pottinger - Phó cố vấn an ninh quốc gia Mỹ dưới thời cựu Tổng thống Donald Trump - cho rằng Mỹ nên tiếp tế cho thủy quân lục chiến Philippines trên Biển Đông như một tín hiệu gửi tới Trung Quốc rằng Mỹ sẽ hỗ trợ các đồng minh trong khu vực về mặt quân sự.
Matthew Pottinger là Phó cố vấn an ninh quốc gia dưới thời cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: Getty
Pottinger nói rằng trong các cuộc đụng độ gần đây giữa tàu Trung Quốc và Philippines gần Bãi Cỏ Mây (thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam), Bắc Kinh đã hành động "mà không bị trừng phạt".
Cựu quan chức Mỹ cho rằng mục tiêu của Trung Quốc "nhằm cố gắng làm mất uy tín của Mỹ".
"Đó là cuộc diễn tập cho Đài Loan," ông Pottinger nói, bổ sung rằng Bắc Kinh đang tìm cách "chứng minh rằng họ có thể phong tỏa, tạo ra cảm giác vô ích và làm mất uy tín của ý tưởng rằng Mỹ sẽ giúp đỡ không chỉ Philippines mà còn cả Đài Loan".
Theo SCMP, Manila và Bắc Kinh đã vướng vào căng thẳng kéo dài nhiều tháng trên Biển Đông, với cuộc đụng độ mới nhất vào tháng trước giữa hải quân Philippines và lực lượng bảo vệ bờ biển Trung Quốc, khiến một số người Philippines bị thương, trong đó có một thủy thủ bị mất một ngón tay.
Trả lời về bình luận của Pottinger, người phát ngôn của Đại sứ quán Bắc Kinh tại Washington Liu Pengyu nói rằng Manila "có những hành động khiêu khích có chủ ý" và Mỹ "không nên lợi dụng vấn đề này để gieo rắc bất hòa, càng không nên can thiệp".
"Giải quyết vấn đề Đài Loan là vấn đề của chính người Trung Quốc", Liu nói thêm. "Việc này sẽ do Trung Quốc quyết định và không cho phép nước ngoài can thiệp. Các bên liên quan nên ngừng thổi phồng vấn đề Đài Loan lên nhiều lần, và ngừng tạo ra căng thẳng và kích động đối đầu."
Theo SCMP, các cuộc đụng độ xung quanh Bãi Cỏ Mây đã làm dấy lên tranh luận về điều gì sẽ khiến quân đội Mỹ can dự trong bối cảnh hiệp ước phòng thủ giữa Manila và Washington, một trong năm hiệp ước mà Mỹ có ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Những nước còn lại ký hiệp ước với Mỹ là Nhật Bản, Hàn Quốc, Thái Lan và Australia.
Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jnr., Tổng thống Mỹ Joe Biden và Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida (từ trái sang phải) tại Nhà Trắng vào ngày 11/4. Ảnh: Bloomberg
Pottinger - người từng lên tiếng về sự cần thiết phải có đường lối quân sự cứng rắn hơn nhằm vào Trung Quốc ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương - cho biết, các cuộc đụng độ sẽ kích hoạt một phản ứng theo hiệp ước phòng thủ chung, nhưng ông cũng đưa ra một số điều kiện.
Điều đó chỉ nên xảy ra "nếu Tổng thống [Ferdinand] Marcos [Jnr] - trong cuộc thảo luận với Tổng thống Biden - quyết định rằng đó sẽ là hướng đi tốt nhất", Pottinger nói.
"Tôi không nói điều đó có nghĩa là chúng ta [Mỹ] sẽ tham chiến. Tôi chỉ nói rằng chúng ta cần nhìn nhận những gì đang xảy ra và bắt đầu áp đặt những cái giá phải trả nghiêm trọng hơn nhiều" đối với Bắc Kinh.
Khi được hỏi về khả năng thực hiện các nhiệm vụ tiếp tế chung Mỹ - Philippines trên Biển Đông, Pottinger nói: "Chúng ta [Mỹ] nên sẵn sàng làm điều đó. Tôi hy vọng chúng ta đã sẵn sàng thực hiện điều đó. Nó giống như một 'cầu không vận Berlin'*."
* Cầu không vận Berlin: Một nỗ lực kéo dài 11 tháng của ba nước đồng minh Mỹ, Anh và Pháp, nhằm chống lại kế hoạch của Liên Xô muốn phong tỏa Tây Berlin. Từ ngày 26/6/1948 đến 30/9/1949, ba nước đồng minh đã dùng cầu hàng không này để tiếp tế lương thực, thực phẩm, than đá và các loại nhu yếu phẩm khác cho trên 2 triệu cư dân của thành phố này.