Kể từ năm 2015, khi Quân đội Nga bắt đầu can dự vào cuộc nội chiến ở Syria, nhiều chủng loại máy bay không người lái (UAV) khác nhau do Moscow chế tạo đã xuất hiện tại đây và được cả các lực lượng quân sự Nga và Syria sử dụng.
Tuy nhiên, đã có hai máy bay không người lái Nga chưa bao giờ xuất hiện ở Syria, đó là UAV Zastava và UAV Forpost. Điểm chung của hai dòng UAV này là chúng đều có xuất xứ từ Israel và được cấp phép để sản xuất ở Nga.
Giấy phép đó dường như đã bao gồm thỏa thuận Nga sẽ không được phép sử dụng các UAV này ở Syria hoặc bất kỳ quốc gia nào khác gần Israel. Bởi hành động đó có thể gây nhầm lẫn chứ chưa nói tới việc một trong hai UAV này sẽ bị rơi vào tay kẻ thù của Israel.
Lính Nga phóng UAV Orlan-10
Những năm vừa qua, Nga đã từng bước đưa UAV vào sử dụng cho quân đội và khi quyết định làm vậy, Nga tìm tới Israel. Năm 2004, các cuộc đàm phán xây dựng một nhà máy liên doanh chế tạo UAV tại Nga đã bị đình trệ do liên quan tới các vấn đề về việc chuyển giao công nghệ UAV của Israel cho Nga.
Mỹ và Israel đã rất thành công trong việc phát triển UAV ngay từ những năm 1990 do các công ty ở cả hai nước này đã chế tạo được các công nghệ và kỹ thuật mới giúp khắc phục nhiều vấn đề mà các UAV được thiết kế ở Nga, Trung Quốc và nhiều quốc gia khác thường mắc phải.
UAV về cơ bản là công nghệ thấp nhưng việc làm thế nào phối hợp để chúng phát huy được hiệu quả và đáng tin cậy lại là công việc khá khó khăn.
Vì vậy, Israel đã xuất hiện đôi chút lo lắng về việc chuyển giao các công nghệ kỹ thuật sản xuất UAV cho Nga, vì rất có thể Moscow sẽ chuyển giao cho các quốc gia như Iran, Trung Quốc, Syria hoặc Triều Tiên. Do đó, hai nước phải mất một thời gian để sắp xếp các thỏa thuận này.
Nga đã được Israel cấp phép sản xuất UAV Bird-Eye 400 dưới tên gọi Zastava. Lần đầu tiên Nga tiếp cận Israel để mua UAV là vào năm 2007 với hơn 50 chiếc, bao gồm cả Bird-Eye 400, I-View MK150 và Searcher 2.
Bird-Eye 400/Zastava là UAV siêu nhỏ, chỉ nặng 4 kg với thời gian hoạt động tối đa trên không là 80 phút, ở trần bay tối đa 320 m và có thể hoạt động cách người điều khiển 15 km. UAV này chủ yếu dành cho các đơn vị bộ binh nhỏ.
Trong khi đó, I-View MK150 là máy bay không người lái hạng nặng (250 kg) có thời gian lưu không tối đa 7h, hoạt động ở độ cao tối đa 5.500 m và có thể hoạt động cách người điều khiển tới 150 km. Máy bay có thể mang được tải trọng 20 kg, cho phép quay video cam cả ngày và đêm.
I-View MK150 có thể cất cánh bằng sân bay hoặc từ bệ phóng gắn trên xe tải. Nó có thể hạ cánh trên một sân bay hoặc thông qua dù. UAV này thường được triển khai hỗ trợ các chiến dịch cấp lữ đoàn.
Một biến thể của UAV Orion được Nga thử nghiệm ở Syria. Ảnh: South Front
Đến năm 2014, Nga bắt đầu sản xuất UAV Searcher 2 theo cấp phép của Israel (với tên gọi là Forpost ở Nga). Kết quả này đạt được sau 7 năm đàm phán và thử nghiệm trong quân đội Nga.
Searcher 2 là UAV nặng nửa tấn với thời gian lưu không 20 giờ, hoạt động ở độ cao tối đa 7.500 m và có thể hoạt động cách người điều khiển tới 300 km. Nó có thể mang trọng tải 120 kg. Năm 2012, Searcher 2 đã từng được thử nghiệm ở miền Bắc nước Nga trong thời tiết lạnh và vẫn hoạt động tốt mặc dù nhiệt độ cực lạnh (đặc biệt là trên mặt đất, nơi có nhiệt độ âm 30 độ C).
Năm 2016, Israel đã đình chỉ cấp giấy phép cho Nga sản xuất Searcher 2, dường như vì những cáo buộc rằng Moscow đã vi phạm các điều khoản theo thỏa thuận.
Vấn đề sau đó đã được giải quyết và Nga hiện sản xuất tất cả các bộ phận của Searcher 2, gồm cả hệ thống trinh sát mới do Nga phát triển tương đương với hệ thống công nghệ cao mà Israel từ chối cung cấp. Tuy nhiên, ngay cả khi tất cả các cấu phần sản xuất đều là của Nga thì cũng không thể phủ nhận UAV Forpost-M mới của Nga có nguồn gốc từ Israel.
UAV Nga phóng hỏa lực ở Idlib