Ma túy, máu và tội ác
Trước mắt họ, những thi thể nằm la liệt, súng và lưu đạn vương vãi khắp nơi. Trên con đường đất đỏ bụi mịt mù, vẫn còn sót lại 2 tên có vũ khí. “Cảnh sát bắt giữ một tên, một còn lại đã chết trên đường vào bệnh viện với những vết bắn trên thân”- truyền thông địa phương miêu tả.
Đó là những gì diễn ra vào rạng sáng ngày 4/4, khi cuộc nổ súng đẫm máu được cảnh sát địa phương nói cho truyền thông biết có thể là kết quả của cuộc thanh toán giữa 2 băng đảng ma túy khét tiếng trên địa bàn. “Đã có ít nhất 19 người chết, chúng tôi thu giữ được nhiều vũ khí và xe cộ do chúng để lại tại hiện trường”- một nhà chức trách tại bang Chihuahua nói.
Nói rõ hơn với Hãng tin Reuters, người đứng đầu cơ quan tư pháp bang Chihuahua, ông Cesar Augusto Peniche cho biết: “Chúng là hai nhóm tội phạm đấu súng để giành giật các tuyến đường buôn bán ma túy đến Mỹ”.
Các vụ bạo lực đẫm máu diễn ra tại Mexico trong hàng thập kỷ qua hầu hết có nguyên nhân từ sự tranh chấp của các băng đảng ma túy trong thị trường tiêu thụ, các cung đường kiểm soát thậm chí đơn giản là muốn nổi tiếng hơn của những “ông trùm”.
Nhà báo Miguel Angel Vega, người đã theo đuổi vấn đề buôn ma túy ở Mexico 15 năm qua, chứng kiến hàng chục vụ nổ súng đẫm máu giữa các băng đảng với băng đảng và băng đảng với cảnh sát cho rằng: “Chúng – những kẻ buôn ma túy - đang bất chấp tất cả. Và chúng thực sự mạnh hơn với sự liều lĩnh, khát máu và số tiền kiếm được từ các phi vụ ma túy khổng lồ”.
Vụ đấu súng mới nhất diễn ra sau khi Mexico chứng kiến tỷ lệ giết người cao kỷ lục trong tháng 3/2020 với 2.585 vụ giết người, cao nhất kể từ năm 1997. Tổng thống Mexico Andres Manuel Lopez Obrador, ngày 3/4 cho biết, bạo lực giữa các nhóm tội phạm, đặc biệt là ma túy vẫn diễn ra bất chấp sự bùng phát của đại dịch Covid-19 ở đất nước này.
“Nhiều dự đoán vào cuối tháng 3, khi dịch Covid-19 ngày càng lan rộng thì tình trạng bạo lực sẽ giảm đáng kể. Thật không may, mọi việc lại không diễn ra theo chiều hướng đó”- ông Obrador nói.
Bảo kê hay bất lực?
Chiều 17/10/2019, hàng trăm tay súng băng đảng Sinaloa – 1 trong 2 băng đảng ma túy lớn nhất Mexico đã tập hợp tại phía Bắc thành phố Culiacan. Cuộc tập hợp diễn ra sau khi được tin 30 thành viên Vệ binh Quốc gia Mexico bắt Ovidio Guzman Lopez, con trai của “El Chapo” và là kẻ cầm đầu băng nhóm kể từ khi ông trùm bị truy tố ở Mỹ.
Các tay súng Sinaloa bao vây ngôi nhà nơi cảnh sát giữ con trai của Guzman, sau đó bắt 8 nhân viên an ninh Mexico làm con tin.
Chúng đồng thời phong tỏa nhiều khu vực khác ở Culiacan, tấn công văn phòng công tố bang và đốt cháy nhiều xe bus, xe tải để chặn các con đường vào thành phố nhằm ngăn Chính phủ điều thêm viện binh.
Sau trận đấu súng quyết liệt khiến 8 người chết, cảnh sát Mexico chấp nhận thả tự do cho Ovidio và rút lui khỏi thành phố. Theo Bộ trưởng An ninh Mexico Alfonso Durazo, đây là một quyết định “nhằm bảo vệ sự an toàn của người dân và bình yên của Culiacan”.
Từ năm 2018, Chính phủ Mexico đã thi hành chiến lược “chặt đầu rắn”, truy bắt các tên trùm băng đảng dẫn đến tình trạng các phe phái trong băng đảng tranh giành quyền kiểm soát rồi sau đó lại sáp nhập thành các nhóm mới và tiếp tục xây dựng “đế chế tội phạm” của mình.
Tuy nhiên, sự tồn tại của các băng đảng ma túy có sở hữu vũ khí ở Mexico còn có nguyên nhân chính là nạn tham nhũng trong ngành tư pháp và sự yếu kém của lực lượng hành pháp.
Tình trạng quan chức “bảo kê” cho những băng nhóm buôn bán ma túy được cho là nguyên nhân chính khiến nỗ lực chống ma túy bị cản trở.
Gần đây nhất, ông Genaro Garcia Luna, cựu Bộ trưởng An ninh công cộng Mexico, đã bị bắt giữ tại Mỹ với cáo buộc nhận hối lộ hàng triệu USD từ trùm ma túy Joaquin “El Chapo” Guzman.
Đổi lại, cựu Bộ trưởng Genaro Garcia Luna sẽ bảo đảm sự an toàn trong quá trình vận chuyển ma túy, cung cấp thông tin nhạy cảm về các cuộc điều tra nhằm vào băng đảng này.
Chừng nào chính quyền Mexico còn những “tay trong” cỡ bự và muốn “hòa hơn chiến” với những băng đảng ma túy khổng lồ thì chừng đó máu tiếp tục đổ và Mexico tiếp tục là “thủ phủ hàng trắng” đầu độc thế giới.