Củ ráy là loại củ dân dã, ăn vào gây ngứa trong miệng và cổ họng nhưng lại thường được dùng làm thuốc chữa mụn nhọt, ghẻ, sưng bàn tay, bàn chân.
Ráy là loại cây mềm, cao 0,3 – 1,4m, phần dưới sát gốc lại bò lên trên mặt đất, phần trên đứng, dưới gốc có thân rễ hình cầu dần phát triển thành củ, dài, to và nhiều đốt ngắn.
Củ ráy có vị nhạt, tính hàn, độc nhiều, ăn vào gây ngứa miệng và họng.
Ráy thường mọc hoang dã ở bìa rừng, ven suối trong vườn, những nơi có độ ẩm, ướt....
Ráy có tác dụng tốt để chữa bệnh phải từ 3 – 5 tuổi trở lên và phải đào trọn củ, rửa đất, cát sạch, cắt bỏ rễ con, cạo sạch lớp vỏ ngoài... Ráy khô dùng có tác dụng tốt hơn.
Khi thu hái và chế biến ráy, chúng ta phải đeo gang tay bằng cao su, có khẩu trang che mặt, kính bảo hộ lao động che hai mắt là tốt nhất, tránh va chạm dễ bị dị ứng và ngứa.
Ráy thường mọc hoang dã ở bìa rừng, ven suối, trong vườn, những nơi có độ ẩm ướt.
Một số công dụng chữa bệnh của ráy:
Chữa bệnh thống phong
Củ ráy cắt bỏ rễ con, cạo bỏ vỏ ngoài, phơi khô (nếu dùng tươi phải ngâm lâu trong nước), sao vàng, lấy khoảng 50g.
Quả chuối hột chín thái mỏng, sao vàng 30g. Cho cả hai thứ vào 1 bát nước sắc uống. Dùng như vậy liên tục hàng tháng, bệnh thống phong sẽ không tái phát.
Chữa trị cảm
Người sốt cao, lấy củ ráy tươi cắt đôi chà thử vào mu bàn tay, nếu không ngứa thì dùng nửa củ đó chà khắp xương sống và chà khắp lưng.
Còn một nửa thái mỏng đun với nước thật sôi, uống 1 bát. Làm khoảng 5 lần như vậy bệnh sẽ khỏi.
Chữa chàm
Lấy một củ ráy khoét lõm thành cái nồi. Bắt 1 con bọ hung đem nướng cháy thành than, nghiền thành bột, và dùng 10g diêm sinh nghiền nhỏ, trộn lẫn vào bột bọ hung tán.
Lấy 1 chén dầu lạc đổ vào “nồi” củ ráy khoét lõm, bắc lên bếp (đặt trên miếng nhôm hoặc sắt) đun cho dầu sôi lên.
Củ ráy có vị nhạt, tính hàn, độc nhiều, ăn vào gây ngứa miệng và họng
Đổ hỗn hợp bột nói trên vào “nồi” củ ráy khuấy đều khoảng 15 phút, bắc xuống để nguội. Dùng lông gà sạch tẩm hỗn hợp trên bôi vào chỗ bị chàm, bôi đều từ ngoài vào trong mỗi ngày một lần, cho đến khi khỏi.
Thông thường bôi 5 ngày là khỏi.
Cao dán mụn nhọt
Một củ ráy tươi nặng 80-100g, nghệ một củ chừng 60g. Củ ráy gọt sạch võ, giã nát nhừ cùng với nghệ, sau cho dầu vừng vào nấu nhừ, thêm dầu thông và sáp ong vào, khuấy chao tan.
Để nguội, phết lên giấy dán vào nơi mụn nhọt, nếu mới mọc thường tan, đã mọc có tác dụng hút mủ.