Từng là người tiên phong và ánh sáng dẫn đường trên thị trường di động, BlackBerry (trước đây là RIM) hiện đang trong tình trạng vô cùng tồi tệ. Chỉ trong vài năm qua, iPhone của Apple và smartphone chạy hệ điều hành Android của Google, đã nổi lên và chiếm giữ 90% thị phần di động. Gặp rắc rối khi đánh mất người dùng, doanh số nghèo nàn, BlackBerry thậm chí còn lên kế hoạch bán mình. Vì thế, không còn thời điểm nào phù hợp hơn lúc này để nhìn lại “bánh xe” BlackBerry trong 3 thập kỉ qua.
1984: Năm thành lập
Bộ đôi sinh viên kĩ thuật – Mike Lazaridis và Douglas Fregin – đã thành lập công ty Research In Motion (RIM) năm 1984 tại Waterloo, Canada. Những năm đầu tiên, công ty phát triển công nghệ dữ liệu không dây dựa theo chuẩn Mobitex. RIM phát triển modem và máy nhắn tin, mở đường cho thiết bị di động trong tương lai.
1992: Jim Balsillie gia nhập công ty
Chấp nhận mức lương giảm 60%, thế chấp ngôi nhà, đầu tư 160.000 bảng Anh vào RIM, Jim Balsillie đã đặt cược một ván lớn khi gia nhập công ty năm 1992. Ông mang tới tài kinh doanh nhạy bén, ăn ý với kĩ năng của Lazaridis và bộ đôi này cùng giữ vị trí Tổng Giám đốc RIM trong 2 thập kỉ tiếp theo.
1998: Chiếc BlackBerry đầu tiên
Máy nhắn tin RIM 900 Inter@ctive ra mắt năm 1996. Nó có thể trượt lên để lộ một bàn phím nhỏ bên cạnh một màn hình nhỏ, không chỉ nhắn tin mà còn có thể gửi fax, gửi và nhận hóa đơn. Nó cũng có thể gửi và nhận email tuy nhiên phải tới năm 1998, RIM 950 Wireless Handheld mới là chiếc điện thoại BlackBerry đầu tiên.
Những đánh giá tích cực giúp RIM thiết lập được quan hệ đối tác quan trọng với IBM, Bell South Wireless (AT&T ngày nay) và Rogers Cantel. Dịch vụ email BlackBerry tiếp tục ra mắt trong năm kế tiếp. Sau đó, công ty lên sàn Nasdaq và thu được hơn 150 triệu bảng Anh.
2001: NTP kiện RIM
RIM bị hãng NTP kiện vi phạm bản quyền sáng chế và bị tòa án phán bất lợi. Dù chống trả lại, RIM vẫn thua cuộc và phải mất 390 triệu bảng Anh để hòa giải năm 2006. Tuy nhiên, vụ kiện cho thấy sự nổi tiếng của nhãn hiệu BlackBerry, khi các thế lực như Bộ Tư pháp Mỹ nhúng tay vào vụ án, cảnh báo sập mạng lưới do phụ thuộc vào BlackBerry.
Bên cạnh đó, mạng lưới BlackBerry còn cung cấp công cụ hỗ trợ ngay sau vụ khủng bố 11/9, khi hệ thống điện thoại New York và Washington không thể xử lí mọi yêu cầu. Tới năm 2006, RIM có gần 5 triệu thuê bao BlackBerry và thu nhập ròng đạt 240 triệu bảng Anh.
2006: “Cơn sốt” BlackBerry
Khởi đầu phổ biến trong môi trường doanh nghiệp, năm 2006, RIM thu hút được sự chú ý từ thị trường khách hàng đại chúng. Loạt sản phẩm 7100 “Charm” tập trung vào người tiêu dùng và có thêm nhiều tính năng “hot” như máy ảnh, chỉ đường, chat được đưa thêm vào các đời “Electron”, “Pearl” sau đó. Được gọi tên “CrackBerry” tại Mỹ vì gây nghiện, thương hiệu BlackBerry tiếp tục bay cao và dường như không gì có thể cản đường cuộc cách mạng bàn phím.
2007: Cả thế giới dưới chân RIM
Apple ra mắt iPhone đầu năm 2007, cạnh tranh với BlackBerry Pearl xuất hiện năm 2006. Pearl là điện thoại BlackBerry đầu tiên có máy ảnh, trình nghe nhạc và được xem là bước đi đúng đắn đưa sản phẩm của RIM tới gần người dùng hơn. Loạt sản phẩm BlackBerry 8800 và dòng Curve giá rẻ ra đời năm 2007 càng khẳng định điều này khi giúp RIM trở thành công ty giá trị nhất Canada.
Với 10 triệu thuê bao vào cuối năm 2007, không có dấu hiệu nào cho thấy iPhone có thể là “sát thủ BlackBerry”. RIM rõ ràng cảm thấy tính năng vẫn là yếu tố quan trọng nhất với người mua smartphone.
2008: "Cơn bão" đang kéo đến
Android yên lặng gia nhập thị trường vào cuối năm 2008. Đây là năm thiết bị màn hình cảm ứng đầu tiên của RIM, BlackBerry Storm, ra đời. Sản phẩm chống lại iPhone, HTC Dream và Palm Pre song không giành được thiện cảm vì vẫn còn nhiều lỗi, hiệu suất ì ạch và trải nghiệm cảm ứng tồi tệ. Dù vậy, năm 2008 chứng kiến thành công rực rỡ của BlackBerry Bold, RIM được định giá cao nhất trong lịch sử: 49 tỉ bảng Anh.
2011: PlayBook
Thành công của iPad báo hiệu tiềm năng của thị trường máy tính bảng, kéo RIM vào cuộc chơi. Đáng buồn là PlayBook bị đánh giá thấp ngay từ đầu, phần lớn vì thiếu ứng dụng và có giao diện rườm rà, không có ứng dụng lịch hay email vốn là thế mạnh của smartphone BlackBerry. Yếu tố thiết kế (màn hình 7 inch với viền máy dày) cũng chịu chỉ trích dù sau đó, máy tính bảng của Amazon hay Google đều đưa yếu tố này vào và thành công.
2011: “Bạo loạn BlackBerry” và sự cố gián đoạn toàn cầu
Mùa hè năm 2011, các cuộc bạo loạn càn quét khắp nước Anh. BlackBerry Messenger (BBM) được xem là đóng vai trò quan trọng trong việc tổ chức nổi dậy khi 37% dân thành thị nghèo đang dùng BlackBerry.
Sự việc càng tồi tệ hơn khi dịch vụ BlackBerry gặp phải sự cố gián đoạn nghiêm trọng vào tháng 10/2011, khiến Mike Lazaridis phải gửi tới video xin lỗi. Để bồi thường cho những người không thể truy cập Internet, email hay BBM, nhiều ứng dụng miễn phí đã được cung cấp.
2011: Trì hoãn BlackBerry 10
Cắt giảm nhân công, lá thư từ người trong nội bộ RIM chỉ trích sự thiếu chiến lược, việc trì hoãn ra mắt nền tảng mới… tất cả tạo nên áp lực khủng khiếp khiến bộ đôi Tổng Giám đốc của RIM phải từ chức. Thorsten Heins lên thay thế.
“Giọt nước tràn ly” chính là việc BlackBerry 10 theo kế hoạch ra mắt năm 2011 song lại bị dời lại sang năm 2012 và thực tế phải chờ tới tháng 1/2013 mới xuất hiện, đúng vào thời điểm thuê bao BlackBerry bắt đầu sụt giảm khi họ hết hợp đồng 2 năm với nhà mạng và những smartphone từ thương hiệu khác hấp dẫn hơn nhiều.
Ra mắt với thiết bị thuần cảm ứng Z10 và tiếp đó là mẫu điện thoại cảm ứng lai bàn phím Q10, người trong ngành cho rằng BlackBerry đã quá trễ. Lượng người dùng của BlackBerry đạt đỉnh 80 triệu vào tháng 12/2012 và từ đó tụt dốc không phanh. Hiện, giá trị thị trường của công ty vào khoảng 3,5 tỉ bảng Anh. Gần đây, BlackBerry vừa thành lập ủy ban đặc biệt, cân nhắc nhiều phương án cứu nguy, trong đó có khả năng bán đứt công ty. Nếu bị thôn tính, chúng ta sẽ lại mất thêm một tên tuổi lớn của thời kì đầu smartphone.
