Thỏa thuận hòa bình giữa Israel- UAE và Bahrain đã chính thức được ký kết tại Washington với sự chứng kiến của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Bên cạnh ý nghĩa chính trị, một câu hỏi được dư luận quan tâm đó là vì sao chính quyền của ông Trump lại đạt được những thành tựu này một cách nhanh chóng như vậy trong khi các chính quyền tiền nhiệm đã mất hàng thập kỷ mà tiến trình hòa giải ở Trung Đông “vẫn giậm chân tại chỗ”. Giới quan sát cho rằng, một trong những nhân vật góp công lớn vào việc tạo ra bước đột phá này là Cố vấn cấp cao Jared Kushner trong chính quyền Tổng thống Trump.
Cố vấn cấp cao Jared Kushner trong chính quyền Tổng thống Trump. Ảnh: NBC News.
Jared Kushner - “kiến trúc sư trưởng” của hòa bình Trung Đông
“Tôi nghĩ rằng, tất cả những gì đang xảy ra chính là kỳ vọng đã trở thành hiện thực ở khu vực Trung Đông. Tất cả đều nhận thấy, trong rất nhiều năm qua, cộng đồng đã bàn thảo quá nhiều về những điều tồi tệ xảy ra ở khu vực với xung đột, hỗn loạn và chia rẽ vốn tồn tại trong nhiều thập kỷ. Nhưng điều mà chúng ta đang trải nghiệm, chính chuyến bay này đang mở ra niềm hy vọng mới cho khu vực rằng: hòa bình là có thật!”, Cố vấn cao cấp Nhà Trắng, phái viên về Trung Đông, người đồng thời con rể của Tổng thống Mỹ Donald Trump, ông Jared Kushner cho biết.
Cần lưu ý là phát biểu của ông Kushner được đưa ra trong bối cảnh khá đặc biệt, đó là cuộc trao đổi với phóng viên trên chuyến bay thẳng lịch sử lần đầu tiên từ Israel đến Các Tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE), và còn bay ngang qua lãnh thổ của Saudi Arabia trong bầu không khí vô cùng yên ả hồi cuối tháng 8 vừa qua.
Chuyến bay này đã đánh dấu bước đầu tiên của thỏa thuận bình thường hóa quan hệ Israel - UAE công bố hôm 13/8 - sự đồng thuận đầu tiên mà một quốc gia Arab đạt được cùng Israel trong hơn 20 năm qua.
Vào đêm qua (15/9), thỏa thuận bình thường hóa quan hệ lịch sử giữa Israel với Các Tiểu vương quốc Arab thống nhất và cả Bahrain, đã chính thức được ký kết tại thủ đô Washington của Mỹ, đánh dấu một bước ngoặt lịch sử tại Trung Đông.
Ông Jared Kushner đã nổi lên như một nhân vật chính trị có năng lực và có tài ngoại giao khéo léo. Bởi trong nhiều chính phủ Mỹ tiền nhiệm trước đây, đã từng có rất nhiều nhà ngoại giao-nhà đàm phán xuất sắc, nhưng chưa từng có một ai có thể “nối lại” các trục quan hệ đứt gẫy ngổn ngang tại Trung Đông, giữa Israel và các nước Arap kể từ cuộc chiến tranh 1967.
Chỉ trong vòng gần 1 tháng, với sự trung gian hòa giải của chính quyền ông Donald Trump, đã có 3 bản thỏa thuận hòa bình quan trọng được ký kết. Đó là các bản thỏa thuận bình thường hóa quan hệ Israel-UAE (13/8); bản thỏa thuận giữa Serbia và Kosovo (5/9) và bản thỏa thuận giữa Israel-Bahrain ( 11/9).
Và ông Jared Kushner chính là người “thiết kế” thành công 2 bản thỏa thuận bình thường hóa quan hệ tại Trung Đông; thể hiện một sự chuyển hướng mạnh mẽ của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump ở Trung Đông với cách tiếp cận “ngoại giao mềm” với các hồ sơ chính trị nóng-khác biệt hẳn so với các chính quyền Mỹ trước đây.
Với 2 bản thỏa thuận mới được ký kết, đến nay đã có tổng cộng 4 quốc gia Arab công nhận và thiết lập quan hệ bình thường với Israel. Đối với Israel, một quốc gia đã bị cô lập nhiều thập kỷ, đây có lẽ là những tín hiệu vui giúp họ tiến tới “mở toang” cánh cửa hòa đàm với các nước láng giếng Arab.
Và điều đáng nói ở đây là những bước tiến lịch sử này lại in đậm dấu ấn của chính quyền Tổng thống Mỹ đương nhiệm Donald Trump, đặc biệt là Cố vấn cấp cao Jared Kusher - từng được cựu Đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc Nikki Haley đánh giá là “nhân tài chưa phát lộ”.
Dư luận Arab về ông Jared Kusher
“Hoài nghi” đó là cái nhìn đầu tiên của dư luận Arab về ông Jared Kusher, con rể của Tổng thống Donald Trump và lại là người gốc Israel. Bởi trước hết, các quyết sách của ông được cho là sẽ thiên vị đối với Israel, thứ hai là “cảm tính” khi là con rể của Tổng thống và thứ ba là con quá trẻ so với các nhà ngoại giao kỳ cựu, các chuyên gia gạo gội của Mỹ về Trung Đông như Henry Kissinger, James Baker và Bill Clinton.
Nhưng quan điểm ban đầu đã không còn khi ông Jared Kusher và chính quyền Donlad Trump đã nói và hành động. Đáng chú ý là dù vẫn luôn sử dụng biện pháp răn đe quân sự ở Trung Đông nhưng các chính sách kinh tế và ngoại giao lại là ưu tiên hàng đầu trong các tiếp cận khác biệt so với quá khứ của chính quyền Donald Trump.
Dư luận Trung Đông thay đổi cái nhìn khi ông Jared Kusher tổ chức hội nghị và huy động khoảng 50 tỷ USD để hiện thực hóa hòa bình ở Trung Đông. Đó là hành động và thực tế chứ không phải là những lời hứa suông như các nhiệm kỳ trước. Cùng với đó trong bối cảnh các nước Trung Đông đang phải đối mặt với khủng bố, xung đột, dịch bệnh, khủng hoảng kinh tế và sự tình địch thì chính quyền Donald Trump và cố vấn Jared Kusher vẫn cam kết duy trì viện trợ, bảo vệ đồng minh, hỗ trợ kinh tế.
Điều đó khiến cho uy tín và tiếng nói của chính quyền Mỹ tăng lên và các chính sách về Trung Đông của cố vấn Jared Kusher dễ triển khai. Điều mà ông Jared Kusher được cho là khác biệt nhưng thực tế là một chiến lược toàn diện có tính tới mọi yếu tố của khu vực, trong đó khoét sâu vào sự thiếu gắn kết các nước Arab, nhu cầu kinh tế và an ninh.
Các kế hoạch được thực hiện bài bản
Thứ nhất, một thời gian dài trước khi tuyên bố chính thức các kế hoạch hoặc quyết định, ông Jared Kusher sử dụng nhiều kênh khách nhau để thông báo hoặc “đánh động” nhằm thăm dò phản ứng dư luận.
Thứ hai, các kế hoạch và chính sách này được thảo luận kỹ lưỡng với các bên cùng với những nhượng bộ và răn đe.
Thứ ba, ông Jared Kusher biết khai thác những mong muốn và xu hướng riêng rẽ của các nước Trung Đông về kinh tế, viện trợ, quân sự.v.v. để hợp tác và cùng thực hiện kế hoạch.
Thứ tư, giới trẻ Arab và các nhà lãnh đạo trẻ Arab cũng có những cái nhìn cởi mở hơn với người Mỹ cũng như linh hoạt trong các chính sách có lợi riêng.
Nhưng các chính sách của Mỹ ở Trung Đông thời gian qua do ông Jared Kusher cố vấn cũng phải nói tới chính là sự hậu thuẫn và ủng hộ mạnh mẽ từ ông Donal Trump cùng với những quyết định cứng rắn, táo bạo./.