Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan đã gặp nhau tại thành phố Sochi, Nga hôm 22/10 trong chương trình nghị sự chung về việc định hình cuộc chiến kéo dài 8 năm ở Syria.
Hai nhà lãnh đạo đã công bố bản ghi nhớ với 10 nội dung. Theo CNN, bản ghi nhớ cho thấy điều quan trọng nhất là người Mỹ không có chỗ trong việc sắp đặt tương lai ở quốc gia Trung Đông.
Hai nhà lãnh đạo Nga-Thổ thỏa thuận gì?
Nga và Thổ Nhĩ Kỳ đã công bố một thỏa thuận nhằm giải quyết mối quan tâm lớn của Thổ Nhĩ Kỳ, đó là sự hiện diện của lực lượng người Kurd gần biên giới.
Theo thỏa thuận, cảnh sát quân sự Nga và lính biên phòng Syria sẽ tiến vào khu vực biên giới Syria-Thổ Nhĩ Kỳ từ ngày 23/10. Trong 150 giờ tiếp theo, lực lượng này sẽ tiến hành giải giáp vũ khí của người Kurd và đưa họ lùi lại 30 km tính từ biên giới.
Trong một tuần nữa, cảnh sát quân sự Nga và quân đội Thổ Nhĩ Kỳ sẽ bắt đầu tuần tra dọc theo ranh giới vùng an toàn này, ngoại trừ thị trấn Qamishli.
Hiện cũng chưa rõ liệu thỏa thuận có áp dụng toàn bộ chiều dài biên giới Thổ Nhĩ Kỳ - Syria hay chỉ các khu vực mà người Kurd đang nắm quyền kiểm soát.
Thỏa thuận cũng thừa nhận tình hình thực tế trên chiến trường. Theo đó, Thổ Nhĩ Kỳ sẽ giữ quyền kiểm soát các khu vực ở miền Bắc Syria sau khi phát động chiến dịch.
Ranh giới vùng an toàn Thổ Nhĩ Kỳ lập ra.
Nội dung đàm phán giữa ông Putin và ông Erdogan cũng nhấn mạnh người Kurd sẽ phải nhượng bộ.
Thỏa thuận yêu cầu Các đơn vị bảo vệ nhân dân người Kurd (YPG) hoặc Lực lượng dân chủ Syria (SDF) - lực lượng chiến đấu được Mỹ hậu thuẫn với phần lớn đến từ YPG – nên chọn cách nhún nhường thay vì đối đầu. Trong thỏa thuận, YPG phải rút khỏi thị trấn Manbij và Tal Rifaat.
Thỏa thuận cũng ngụ ý rằng người Kurd có một người bảo lãnh mới. Sau khi Tổng thống Donald Trump từ bỏ người Kurd bằng quyết định rút quân ở Syria, vai trò đó giờ thuộc về người Nga.
Hiện tại, Moscow sẽ phải triển khai thêm quân và thiết bị đến Syria như một phần của nhiệm vụ mở rộng sau các cam kết đạt được với Thổ Nhĩ Kỳ.
Với việc lực lượng Nga lúc này khá ít ỏi, người Kurd không còn lựa chọn nào khác ngoài việc cho phép quân đội Syria do Nga hậu thuẫn tiến vào các khu vực do họ nắm giữ.
Kẻ thắng người thua
Người Kurd tức giận ném đá xe quân sự Mỹ rời đi.
Với bản thỏa thuận ngày hôm qua, Tổng thống Putin và Tổng thống Erdogan đã nổi lên như hai nhà môi giới quyền lực địa chính trị chủ chốt trong khu vực.
Tuy nhiên, vẫn còn nhiều điều phải chờ xem thỏa thuận chung giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Nga sẽ diễn ra như thế nào trong thực tế.
Điều chưa được giải quyết trong thỏa thuận là Thổ Nhĩ Kỳ sẽ ứng phó thế nào với các lực lượng vũ trang người Kurd còn lại trong vùng đệm mới. Trong khi đó, giới quan sát cũng tin rằng, bất kỳ hành động tàn bạo nào của Thổ Nhĩ Kỳ chống lại thường dân người Kurd sẽ khiến mục đích trung gian của Moscow thất bại.
Tuy nhiên, người thua cuộc lớn nhất trong thỏa thuận này vẫn là Washington. Theo CNN, sự rời đi vội vã của các lực lượng Mỹ đã tạo điều kiện cho người Kurd tặng món quà mới cho ông Putin.
Báo chí Nga mới đây loan tin, trực thăng Nga ở Syria vừa hạ cánh xuống căn cứ quân sự bị bỏ rơi của Mỹ ở khu vực người Kurd. Đây được coi là một khoảnh khắc đáng giá khi Moscow thừa hưởng nền tảng của Mỹ để ngày càng củng cố thêm sức mạnh.
Theo giới phân tích, một nội dung khác cũng được hai nhà lãnh đạo thảo luận là sự hiện diện của Thổ Nhĩ Kỳ ở Syria. Cây bút Wadih el-Hayek của tờ Novaya Gazeta cho biết, lập trường chính thức của Nga là duy trì sự toàn vẹn lãnh thổ của Syria.
"Moscow sẽ không cho phép Thổ Nhĩ Kỳ ở lại Syria mãi mãi", ông nói. "Hai nước sẽ thảo luận về việc rút dần quân đội Thổ Nhĩ Kỳ khỏi phía đông bắc để các lực lượng Chính phủ Syria và các đồng minh thay thế".
Ngoài ra, sẽ không có sự xung đột nào giữa Moscow và Ankara.
"Vào thời điểm cuối, lợi ích chung của hai quốc gia lớn hơn nhiều so với cuộc xung đột Syria", cây bút el-Hayek nhấn mạnh,
"Thổ Nhĩ Kỳ đã ký một thỏa thuận vũ khí với Nga", ông nói, đề cập đến việc Ankara mua hệ thống phòng không mạnh mẽ của Nga S-400, bất chấp sự phản đối của các quốc gia NATO.
"Khi Nga thu được lợi ích bán vũ khí cho Thổ Nhĩ Kỳ, thì vấn đề Syria trở thành thứ yếu".